ප්රාග් බෞද්ධ භාරතීය ආගමික සමාජයේ පැවති ප්‍රධාන ආගමික සංස්කෘති 2 ක් වෙයි.
1. බ්රාහ්මණ ආගමික සංස්කෘතික සමාජය
2. ශ්රමණ ආගමික සංස්කෘතික සමාජය
බෞද්ධ ත්‍රිපිටක ග්‍රන්ථවල බහුලව භාවිත පද පෙලක් ලෙස " යේ කේචි සමණ බ්රාහ්මණ " එයින් ප්‍රකාශ වන්නේ එවකට පැවති ඉහත සඳහන් ආගමික සංස්කෘතික දෙක පිළිබඳවයි.
මෙම සංස්කෘතීන් දෙක අතරින් බ්රාහ්මණ සංස්කෘතිය වඩාත්ම පෞරාණික ය. බ්රාහ්මණ සංස්කෘතිය වෛදික සමාජයේ පසුකාලීන යුගයෙන් ආරම්භවී බුද්ධ කාලය තුළ ත් බෙහෙවින් ව්‍යාප්ත ව පැවැති බවට සාධක ඇත. ශ්රමණ ආගමික සමාජයට එතරම් දිගු ඉතිහාසයක් නැත. එහෙත් ශ්රමණ ආගමික සමාජය භාරතය පුරා ඉතා කෙටි කාලයක් තුළදී ශීඝ්‍රයෙන් ව්‍යාප්ත විය. මෙම සංස්කෘතීන් පිළිබඳ වැඩිපුර කරුණු අධ්‍යනය කළ යුතු අතර එබැවින් එකී සංස්කෘති 2 දෙක වෙන වෙනම සලකා බැලීම යෝග්‍ය වබ්‍රහක්මන සංස්කෘතිය
බ්රාහ්මණ සංස්කෘතිය
බ්රාහ්මණ යනුවෙන් ප්‍රකාශිත අර්ථය විමසා බැලීමේ දී විවිධ යුගවල විවිධ අර්ථ උද්දීපනය සඳහා භාවිතා වූ බවක් පෙනේ. වෛදික යුගය තුළ බ්‍රහ්මන් යන්න යෙදී ඇත්තේ මන්ත්‍රය - ආයාචනය යන අර්ථ ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා යන්න ඉන්ද්‍රිය දර්ශන ග්‍රන්ථ තුළින් පැහැදිලි වේ. බ්රාහ්මණ සමය තුළ භාවිත මන්ත්‍ර ආදිය පිටුපස පවත්නා ගුප්තමය මායාකාරී බලය බ්රාහ්මණ යන්නෙන් අර්ථවත් වී ඇත. " බෘහ " යන ධාතුවෙන් නිපන් පදයක් ලෙස හඳුනාගෙන ඇති බ්රාහ්මණ යන වචනයෙන් " ඉදිරියට පුපුරා යාම " යන අර්ථය දෙන්නේ යැයි විද්වත් පිළිගැනීමයි. විවිධ අර්ථ දෙමින් භාවිත බ්‍රහ්ම යන වචනය බුද්ධ කාලය තුළ ද අර්ථ ගැන්වූයේ " මේ තත්ත්වයන් උපන්නේ යමකින්ද , උපන් ඔවුන් ජීවත් වන්නේ යමකින්ද , ඔවුන්ගේ මරණයෙන් පසු ඔවුන් ඇතුළු වන්නේ යමකට ද , ඒ බ්රාහ්මණ " ලෙසටයි. ඒ බව තෛත්තරීය උපනිෂදයේ එන " යතෝවා ඉමානි භූතානි ජායන්තේ යේන ජාතානි ජීවන්ති , යත් ප්‍රයන්ති අහිසoවිශන්ති තද් බ්‍රහ්මා " යන සටහනින් පැහැදිලි වේ.
මෙකී බ්‍රහ්ම සංකල්පයක් ඉදිරිපත් වන බ්රාහ්මණ සංස්කෘතිය නම් වේ. ආගමික සංස්කෘතිය ඊට ඊටම ආවේණික වූ මූලික ලක්ෂණ රැසකි.
බ්රාහ්මණ සංස්කෘතිය අනේකවිධ ලක්ෂණ හා ඉගැන්වීම් අතර මූලික වන්නේ මෙම ඉහත ලක්ෂණය. භාරතීය සමාජයේ ජනතා බලය සිය මතයට අවනත කර ගැනීම උදෙසා වෙසෙසින් ම ඉවහල් කර ගනු ලැබූයේ මෙම ඉගැන්වීම් සමුදායයි . එබැවින් ඒවා බ්රාහ්මණ සංස්කෘතික ලක්ෂණ ලෙස හඳුනා ගත හැකි වෙයි.
කිසිවකු විසින් නොදුටු විශ්ව කතෘ , විශ්ව මාපක , සර්ව දර්ශි , සර්ව වාග් පථාතීර්ණ බ්රාහ්මණ සංකල්පයක් මූලිකව ඉදිරිපත් වේ. මෙකී ගුණ සමුදාය කින් යුක්ත බ්‍රහ්ම තෙමේ බ්රාහ්මණ, ක්ෂත්‍රීය, වෛශ්‍ය , ශුද්‍ර ලෙස සිය ශරීර අංග පසඟ පදනම් කරගෙන වර්ණ සතරක් නොවන ලැබෙයි පිළිගැනේ.මෙම වර්ණ හතර අයිතිවාසිකම් හා සමාජමය අගය අඩු වන ආකාරයට මවනු ලැබ ඇත. එකී වන්නට නියමිත කර්තව්‍ය ප්‍රමාණයක්ද කුලයට අනුගතව පැවරී ඇත. එකී දේවල් ස්ව ධර්ම ලෙස හඳුන්වනු ඇත.කුලයේ පැවැත්ම උදෙසා එම කුල කටයුතු ඉටු කළ යුතු වන්නේමය .නැතහොත් දඬුවම් පැමිණෙයි. කුලයේ පුරුෂයන් විසින් අනුගමනය කළ යුතු වූ ආශ්‍රම ධර්ම ශුද්‍ර සමාජයට හිමි නොවිණි. ආර්ය ජනයා සිය ජීවිතයේ යුග සතරකට බෙදා ඉගෙනීම , ගෘහවාසී ව කාම භෝගී ව සැප විඳීම , තපස් රැකීම , උග්‍ර තපස් චර්යා යන කටයුතු ඉටු කළහ. බ්රාහ්මණ සමාජයේ පුරුෂයින් අනිවාර්යෙන්ම මෙම ආශ්‍රම ධර්ම අනුගමනය කළ යුතුය .
බ්රාහ්මණ ඉගැන්වීම් අතර ප්‍රධාන ආගමික සංස්කාරය වන්නේ යාගයයි. එලොව මෙලොව සැපය උදෙසා යාගය කලයුතුමය. විමුක්තිය ලැබීමේ එකම මාර්ගය වන්නේ යාග පැවැත්වීමයි. ඔයාගේ මගින් අන්තරීක්ෂය වෙසෙන මහාබ්‍රහ්ම පිදේ. මෙය අනිවාර්යයෙන් ම කළ යුතු ආගමික චාරිත්‍රයකි.
උපනයනය යනු ආර්ය සමාජයේ උසස් තම සංස්කාර චාරිත්‍රයයි. ශුද්‍ර ජනයා හැර ඉතිරි කුල ගත පුරුෂයන් සමාජ අයිතිවාසිකම් හා වගකීම් ලැබීමෙහි ලා පවත්වන ආගමික චාරිත්‍රය අපනයනයයි. එය දෙවන උපතක් ලෙස ද්වීජ වීමක් ලෙසත් හැඳින්වේ.උපනයනය ලැබීමෙන් සිල්වත්බව සුරැකෙන අතර ම සමාජ ප්‍රවේශය සැළකෙයි. උපනයනය නොලබන්නා සමාජය තුළ කුලවතුන් සිල්වතුන් ලෙස නොපිළිගනී.
හදිසි කරදර කම්කටොළු අවස්ථාවන්ට මුහුණ දීමේදී කුලයේ පාරිශුද්ධත්වය ආරක්ෂා කර ගැනීමට අනුගමනය කෙරෙන චාරිත්‍රය ආපද් ධර්ම නමින් හැදින්වේ. බ්රාහ්මණ සමාජ සම්මතයට අනුව සාමාන්‍යයෙන් ඒ ඒ කුලවතුන් සිය ස්ව ධර්ම වල පමණක් නිරත විය යුතුය.නැතහොත් කුලය දූෂණය වේ. එනමුත් හදිසි විපත්ති අවස්ථාවකදී තම කුලයට පහළ කුලවල කටයුතු වලට කටයුතුවලට යෙදීමට අවසර ඇත.
බ්රාහ්මණ ඉගැන්වීම් තුළ ආත්මවාදය පිළිගැනේ. පුද්ගලයා ලබන ආත්මය දිගින් දිගට ගමන් කරන බවත් අවසානයේ බ්‍රහ්මත්වයට පත් වන බවත් ඉගැන්වේ.මෙසේ බව සංසරණ ආත්මයක් ගැන කළ ඉගැන්වීම් බ්රාහ්මණ ආත්ම වාදය නමින් හැඳින්වේ.
බ්‍රාහ්මණයෝ ශ්‍රැතියට මුල් තැනක් ලබා දුන්හ. මහා බ්‍රහ්ම විසින් ප්‍රකාශිත සියල්ල පරම සත්‍ය වන්නේ ය. චතුර්වේදය පරම දේව වාක්‍ය වන්නේය. එබැවින් ප්රශ්න නොකොට සැක නොකොට සියල්ල පිළිගත යුතුමය. ඒ අනුව කටයුතු කළ යුතුය. එය විමුක්ති මාර්ගයට ප්‍රවේශයක් ලෙස සැලකේ.
බ්රාහ්මණ පූජකයෝ බ්‍රහ්මචාරීන් නොවූහ. විවාහක ව ජීවත් වූහ.බ්රාහ්මණ පූජකයෝ යාගහෝම වලින් ලැබෙන ආදායමින් සුඛෝපභෝගී ජීවිත ගත කළහ. අභිනිෂ්ක්‍රමණය හෝ ගෘහවාසීන් තොරව බ්‍රහ්මචාරී ජීවිතය ගත කළ පිරිසක් නොවේ. අඹුදරුවන් පෝෂණය කළහ. තරුණ කාලය තුළ පංචේන්ද්‍රියන් අසීමාන්තිකව පිනවීය. තරුණ කාලය සැපසේ විසීමට ද , වයස්ගත වූ පසු පින් කිරීමට ද ඔවුහු පෙළඹී සිටියහ . බොහෝ දෙනකු පූජක ධූරය ලැබූයේ වයස් ගත වූ පසුවයි.
මෙම වෙබ් අඩවියේ ඇති ලිපි නොමිලේ පරිශීලනය කිරීමට ඔබට අවසර ඇත.
සැලකිය යුතුයි :
මෙම වෙබ් අඩවියේ පලවන ලිපි වල වගකීම ලිපි සම්පාදකයා සතුවේ.
කිසියම් හෝ ලිපියක දෝෂයක් ඇත්නම් කරුණාකර ඒ පිළිබදව අපව දැනුවත් කරන මෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමු.