සංඛ්‍යා පාද (කෙටි සටහන්) - සාමාන්‍යපෙළ ගණිතය

සංඛ්‍යා පාද (කෙටි සටහන්)

                                                                                   

(අ) දශමය සංඛ්‍යා (දහයේ පාදයේ සංඛ්‍යා),

* අප එදිනෙදා කටයුතු වලදී භාවිතා කරන හින්දු අරාබි ඉලක්කම් 0 සිට 9 තෙක් සංඛ්‍යා දශමය සංඛ්‍යා ලෙස හැදින්වේ.

 දහයේ පාදයේ සංඛ්‍යා පද්ධතියේ ඉලක්කම් කුලකය A ලෙස ගනිමු.

 A = { 0 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7, 8 , 9 }

(ආ) ද්විමය සංඛ්‍යා ( දෙකේ පාදයේ ),

* 0 හා 1 යන ඉලක්කම් දෙක පමණක් භාවිතා කර ලියනු ලබන සංඛ්‍යා ද්විමය සංඛ්‍යා ලෙස හැදින්වේ.

 ද්විමය සංඛ්‍යා පද්ධතියේ ඉලක්කම් කුලකය B ලෙස ගනිමු

 B = { 0 , 1 }

(ඇ) හතරේ පාදයේ සංඛ්‍යා,

 * 0 , 1 , 2 , 3 යන ඉලක්කම් හතර පමණක් භාවිතාකර ලියනු ලබන සංඛ්‍යා හතරේ පාදයේ සංඛ්‍යා වේ.

 හතරේ පාදයේ සංඛ්‍යා පද්ධතියේ ඉලක්කම් කුලකය C ලෙස ගනිමු.

 C = { 0 , 1 , 2 , 3}

(ඈ) අටේ පාදයේ සංඛ්‍යා,

* 0 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 යන ඉලක්කම් අට පමණක් භාවිතා කර ලියනු ලබන සංඛ්‍යා ආටේ පාදයේ සංඛ්‍යා වේ.

 ආටේ පාදයේ සංඛ්‍යා පද්ධතියේ ඉලක්කම් කුලකය D ලෙස ගනිමු.

 D = { 0 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 }

(ඉ) ද්විමය සංඛ්‍යා එකතු කිරීමේ දී භාවිතා කරන ක්‍රම

0 + 0 = 0

0 + 1 = 1

1 + 0 = 1

1 + 1 = 10

(ඊ) ද්විමය සංඛ්‍යා අඩු කීරීමේ දී භාවිතා කරන ක්‍රම

0 - 0 = 0

1 – 0 = 1

1 – 1 = 0

10 – 1 = 1

පහත නිදසුන් සළකා බලමු.

නිදසුන 01

100දෙක

+10දෙක

110දෙක

නිදසුන 02

1100දෙක

+100දෙක

10000දෙක

නිදසුන 03

111දෙක

-10දෙක

101දෙක

නිදසුන 04

1001101දෙක

     -1011දෙක

  100001දෙක

(එ) දශම සංඛ්‍යා ද්විමය සංඛ්‍යා බවට පත් කිරීම

* දෙන ලද සංඛ්‍යාව දෙකෙන් නැවත නැවත බෙදමින් ලබ්ධ්ය ශුනය වන තෙක් සූළු කළ යුතුය.

නිදසුන 01 

 28

 2/ 28

 2/ 14 - 0

 2/ 7   - 0

 2/ 3   - 1

 2/ 1   - 1

     0 

 11100දෙක

නිදසුන 02

45

2/45  - 1

2/22  - 0

2/11  - 1

2/5    - 1

2/2    - 0

2/1    - 1

  0

101101දෙක

(ඒ) ද්විමය සංඛ්‍යා දශම සංඛ්‍යා බවට පත් කිරීම

* දෙන ලද සංඛ්‍යාවේ ස්ථානීය අගය අනුව ඒ ඒ ඉලක්කම්වල වටිනාකම ගැනීමෙන් දශමය සංඛ්‍යාවක් ලෙස ලිවිය හැකිය.

ඉහත නිදසුන් දෙක නැවත සළකා බලමු.

නිදසුන 01

  11100දෙක

   =  1 * 24  + 1 * 23 + 1 * 22 + 0 * 21 + 0 * 20

   =  1 * 16 + 1 * 8  + 1 * 4  +  0 * 2 + 0 * 1

   =  16 + 8 + 4 + 0 + 0

   =  28

නිදසුන 02

101101දෙක

    =  1 * 25 + 0 * 24 + 1 * 23 + 1 * 22 + 0 * 21 + 1 * 20

    =  1 * 32 + 0 * 16 + 1 * 8 + 1 * 4 + 0 * 2 + 1 * 1

    =  32 + 0 + 8 + 4 + 0 + 1

    =  45