සුත්‍ර
* එක් රාශියක් වෙනත් අදාළ රාශිවලින් දැක්වීමට යොදා ගන්නා ගණිතමය සම්බන්ධයක් සුත්‍රයක් ලෙස හැදීන්වේ.
(අ) සුත්‍රයක අඥාතයක් උක්ත කිරීම
* සුත්‍රයක පදයක් කිරීම යනු එම පදය, සමාන ලකුණෙන් එක් පසකට වනසේ සූත්‍රය සකස් කිරීමයි.සමීකරණ විසදීමේදී අනුගමනය කළ ආකාරයට මේ සදහා ප්‍රත්‍යක්ෂ භාවිත කළ යුතු ය.
නිදසුන 01
X උක්ත කරන්න.
2a + x = b
x + 2a -2a = b -2a (දෙපසින්ම 2a අඩු කිරීම)
x = b – 2a
නිදසුන 02
a උක්ත කිරීම
2a + x = b
2a + x – x = b – x ( දෙපසින්ම x අඩු කිරීම)
2a = b – x (දෙපසම 2න් බෙදීම)
2 2
a = b - x
2
නිදසුන 03
X උක්ත කිරීම
ax + bx = y
x(a +b) = y ( පොදු සාධකය ඉවතට ගැනීම)
x(a + b) = y දෙපසම ( a + b ) වලින් බෙදීම
(a + b ) ( a + b )
X = y
( a + b )
නිදසුන 01
බයිසිකල් ටයරයක මිල රැ. X ද ටියුබයක මිල රැ. Y ද බයිසිකල් ටයරයේ රෝද දෙකටම අලුත් ටයර් සහ ටියුබ් යෙදීමට අවශ්‍ය මුදල රැ.Z ද නම්, X හා Y හා Z සම්බන්ධ කෙරෙන සුත්‍රයක් ලියන්න.
ච සම්බන්ධ කෙරෙන සුත්‍රයක් ලියන්න.
ටයරයක මිල = රැ X
ටියුබයක මිල = රැ Y
රෝද දෙකටම ටියුබ් යෙදීමට යන මුදල = රැ Z
ටයර් දෙකට 2X ත් ටියුබ් දෙකට 2Y අවශ්‍යයි.
එම නිසා 2X + 2Y = Z
දී ඇති අගයන් සුත්‍ර වලට අදේශ කිරීම
නිදසුන් 01
Y = mx + c නම්, Y = 5, m = 3, c = 6 වන විට x හි අගය සොයන්න.
Y = mx + c
5 = 3x + 6 ( දී ඇති අගයන් ආදේශය )
5 – 6 = 3x + 6 – 6 ( දෙපැත්තේම - 6 බැගින් අඩු කිරීම )
- 1 = 3x ( දෙපැත්තම 3 න් බෙදීම )
3 3
X = -1
3
(ආ) බල සහ මුල සහිත සුත්‍ර වල අඥාතයක් උක්ත කිරීම
*වර්ග සහිත ප්‍රකාශනවල වර්ග වු පදයට උක්ත කළ විට පිළිතුර වර්ග මුල ලකුණක් සහිතව ලිවිය යුතුය.
නිදසුන 01
X = 2a2 + b නම්, a උක්ත කරන්න.
X – b = 2a2 + b –b ( දෙපසම ඉ අඩු කරන්න )
X – b = 2a2 ( දෙපසම 2න් බෙදීම )
2 2
a 2 = x - b
2
( a හි වර්ගය ඉවත් කිරීම )
a = √ x – b
2
* වර්ග මුලය සහිත ප්‍රකාශනයක වර්ග මුලය සහිත පදය උක්ත කළ විට පිළිතුර වර්ග ආකාරයෙන් ලිවිය යුතු ය.
නිදසුන 01
Y = √a + b නම්, b උක්ත කරන්න.
Y2 = ( √ a + b )2 ( දෙපසම වර්ග කිරීම )
Y2 = a + b
Y2 – b = a + b – b (දෙපසින්ම b අඩු කිරීම )
a = y2 - b
* තුන්වන බලය සහිත ප්‍රකාශනයක තුන්වන බලය සහිත පදය උක්ත කළ විට පිළිතුර වර්ග ආකාරයෙන් ලිවිය යුතු ය.
නිදසුන 01
M3 - n = p නම්, m උක්ත කිරීම.
M3 - n + n = p + n ( දෙපසටම n එකතු කිරීම )
M3 = p + n
M = 3√p + n ( m හි 3 බලය ඉවත් කිරීම )
මෙම වෙබ් අඩවියේ ඇති ලිපි නොමිලේ පරිශීලනය කිරීමට ඔබට අවසර ඇත.
සැලකිය යුතුයි :
මෙම වෙබ් අඩවියේ පලවන ලිපි වල වගකීම ලිපි සම්පාදකයා සතුවේ.
කිසියම් හෝ ලිපියක දෝෂයක් ඇත්නම් කරුණාකර ඒ පිළිබදව අපව දැනුවත් කරන මෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමු.
අප විසින් ඔබගේ රහස් වචනය ඔබ ලියාපදිංචි වන විට ඇතුලත් කර Email ලිපිනයට යොමු කරන අතර එය ඔබගේ Email ලිපිනයෙන් ලබා ගත යුතු ව්.