රාග සිද්ධාන්ත
රාග් කල්‍යාණ (යමන් )
ප්‍රථම ප්‍රහාර නිෂි ගායියේ - ග නි කෝ කර් සම්වාධ
ජාති සම්පූර්ණ තීව්‍ර මධ්‍යම - යමන් ආශ්‍යරාග
රාග විවරණ :-
මෙම රාගය රචනා වී තිබෙන්නේ තමන්ගේ නාමය හිමි කල්‍යාණ ථාට යෙන්මය. තීව්‍ර මධ්‍යමය ඇතුළුව අනිකුත් ස්වර සියල්ල ශුද්ධ ව ප්‍රයෝග කරනු ලැබේ. ගන්ධාරය වාධී වන අතර නිශාධය සංවාධිවේ. මෙම රාගය රාත්‍රී ප්‍රථම ප්‍රහාරයේ ගායන වාදානය කරනු ලැබේ. එමනිසා මෙම රාගය සම්පූර්ණ ජාතියට අයත් වනු ඇත.
ආරෝහ : ස රි ග ,ම’ප ,ධ නි ස / නි රි ග ම’ධ නි ස
අවරෝහ : ස නි ධ ප ,ම’ ග රි ස
මුඛ්‍යන්ගය: නි රි ග රි ,ප රි , නි රි ස
විශේෂතා :-
මෙම යමන් රාගය මුස්ලිම් ජාතිකයින් විසි හදුන්වා දි ඇත්තේ “ඉමන්” යනුවෙනි. කෙසේවෙතත් ප්‍රාචීන නාමය කල්‍යාණ යි. මෙම රාගය නාම දෙකකින් හදුන්වනු ලබයි. යමන් හා කල්‍යාණ . එමෙන්මේ මෙම නාමයන් දෙකම එක්වීමෙන් නවතම රාගයක් නිර්මාණය වේ එය “යමන්කල්‍යාණ” යනුවෙන් හදුන්වනු ලබයි. මෙම රාගයේ මධ්‍යමය දෙයාකාරව දේ. මෙම යමන් කල්‍යාණ රාගයේ අරෝහනයේදී පමණක් ශුද්ධ මධ්‍යමය ගාන්ධාරයන් දෙකක් මැදිකොට ප්‍රයෝග කරනු ලැබේ.
උදා :- ප ම’ග ම ග රි ,නි රි ස
එමෙන්ම අන් සියලු ආරෝහ අවරෝහ ඉස්තානවල තීව්‍ර මධ්‍යමය ප්‍රයෝග කරනුලබේ.
උදා :- නි රි ග ම’ ප ,ප ම’ග ම ග රි , නි රි ස
කල්‍යාණ හා යමන් රාගයන් මද්‍ර නිශාධයෙන් හැමවිටම ප්‍රාරම්භ වේ. එමෙන්ම තීව්‍ර මධ්‍යමයෙන් උච්ච සප්තකයට ප්‍රවිෂ්ට වීම සිදුවේ. මෙය සිදුවන්නේ පන්චමය අත් හැරිමෙනි.
උදා:- නි රි ග , ම’ධ නි ස එමනිසා ආරෝහ ප්‍රකාර දෙකකින් පෙන්විය හැක.
කල්‍යාණ ප්‍රකාර :-
- ශුද්ධ කල්‍යාණ
- පුරියා කල්‍යාණ
- ජේත් කල්‍යාණ
ඉහත සඳහන් වන රාග නාමයන්ගෙන්ම පැහැදිලි වන්නේ කල්‍යාණ යන නාමය ප්‍රාචීන නාමය බවයි. නමුත් යමන් ප්‍රාචීන නාමය නොවේ.
- මෙම රාගයේ නි රි හා ප රි ස්වර ඛණ්ඩ විටින්විට ප්‍රයෝග කරනු ලැබේ.
- මෙමරාගයේ ප්‍රකුර්තිය ගම්භිරයි. එමනිසා බඩාක්‍යාල්(විලම්භලයේගීත), චෝටක්‍යාල්(මාධ්‍ය ලයේ ගීත),තරාන,දෘපධ්,හා මසිත් ඛානි,රසා ඛානි (සිතාර් වාදනයට යොදාගන්නා ගත් වර්ග) ප්‍රාසංගිකව ඉදිරිපත් කල හැකිය .
- සප්තක තුනේ ම මෙම රාගය චලනය සිදුවේ
නියාස ස්වර නැතහොත් විශ්‍රාන්ති ස්වර වනේ
ස , රි , ග , ප , නි
ඉහත සඳහන් නියාස ස්වරයන් මත අලාප ගායනය හා වාදනයේ දී විවේක ගැන්ම කලයුතුය.එවිට මෙම රාගයේ සැබෑ චලනය ඉස්මතුවේ.
යමන් රාගයට සමානකම් දක්වන රාගය :- යමන්කල්‍යාණ
කල්‍යාණ රාගයේ චලනය :- නි රි ග ම’ප ,ද ප ම’ග ,රි ග ,රි,නි රි ස
යමන් කල්‍යාණ රාගයේ චලනය :- නි රි ග ම’ ප ,ප ම’ ග ම ග රි ,නි රි ස
යමන් රාගයට ප්‍රවිෂ්ඨ වීමේ අලාප
ස , නි රි -- ස , නි රි ග , ග රි , නි රි ග -- රි , ග ම’ ප රි ග -- රි , නි රි ග ම’ප -- රි , ග රි , නි රි ස----- ස නි ධ නි -- ධ ප ,ප ධ නි , නි ධ නි ,නි රි ස ,නි රි ග ම’ ප රි , නි රි -- ස ------
ග ම’ ප ----- ප , (ප) ම’ ග -- ම’ ධ ප , ම’ ධ නි --- ධ නි -- ධ ප ,නි ධ ප ,ග ම’ ධ ම’ ධ නි ධ ප, ධ ප , ධ ප ම’ ග , ග ම’ ප ධ ප ---- ම’ ග , නි රි ග ම’ ප --- ම’ ග , ප රි , නි රි ස ------
ග ම’ ධ නි ---- ම’ධ නි ස , ස ----- ස නි රි ස , ග රි , ප ම’ ග රි , නි රි ග ----- ග --- රි ස , නි රි ස , නි රි ස --- නි ධ නි ------ධ ප ,ම’ ධ නි නි ස නි ධ නි --- ධ ප ,ම’ ධ නි ධ ප ,ම’ ධ ප , ධ ප ම’ ග, රි ස ග රි ම’ ග ප ම’ ධ ප --- ම’ ග , නි රි ග ම’ ප ---- ම’ ග , රි ග රි ,ප රි නි රි ස ,නි ධ නි රි ස -----
