(අට වන කාල පරිච්ඡේදය සඳහා සීනුව නාද වේ. ඉස්ලාම් විෂයභාර ගුරුතුමා සලාම් කියමින් පංති කාමරයට ඇතුළු වේ. සිසූහු පිළිතුරු සලාමය සමග ගුරුතුමා පිළිගනිති. පන්ති නායක සලීම් ගුරුතුමා පැමිණි වහා ම අත පිරෙන්න හුණු කූරු රැගෙන පන්ති
කාමරයට ඇතුළු වෙයි. ගුරු මේසය මත හුණු කූරු තබන විට එයින් කිහිපයක් බිම වැටී කැඩෙයි. එවිට ගුරුතුමා සලීම් දෙස බලා හුණු කූරු අධික ව ගෙන ආවේ ඇයි? දැයි විමසයි. සලීම් නිහඬව සිටියදී, අවශ්‍ය ප්‍රමාණය ඉක්මවා හුණු කූරු ගෙන ඒම නාස්තියක් යැයි පවසා ඕනෑ ම ද්‍රව්‍යයක් අවශ්‍යතාවට සරිලන පරිදි අරපිරිමැස්මෙන් භාවිත කළ යුතු යැයි අවධාරණය කළේ ය. පසුව එදින ඉගෙන ගැනීමට නියමිත "ඉතිරි කිරීම හා අරපිරිමැස්ම" යන පාඩම ඉගැන්වීමට ආරම්භ කළේ ය.)

ගුරුතුමා :

ඉස්ලාම් දහම මෙලොවට හා පරලොවට මගපෙන්වන මාර්ගය වේ. මෙහි උපදෙස් මනසට සුවය ලබා දෙයි. එය ක්‍රියාත්මක කිරීම පහසු ය. ඒ සමග ඉස්ලාම් දහම යහගුණාංගවලින් පිරි ආගමක් ද වේ. ඉස්ලාම් අපට මග පෙන්වන යහගුණාංග අතර එකකි, ඉතිරිකිරීම හා අරපිරිමැස්ම.

නෂාත් :

අරපිරිමැස්මෙන් ජීවත් වීම කියන්නේ කුමකට ද සර්?

ගුරුතුමා :

අරපිරිමැස්මෙන් ජීවත් වීම කියන්නේ තිඛෙන දෙය අවශ්‍යතාවට අනුව නිවැරදි ව ඉටු කර ගැනීමයි. එනම් මසුරුකම හා නාස්තිය අතර පවතින තත්ත්වය අරපිරිමැස්ම වේ. ප්‍රමාණය ඉක්මවා වියදම් කිරීම වළක්වා ගත යුතු ය. මධ්‍යස්ථ ව සිට වියදම් කිරීම යහගැත්තන්ගේ ගුණාංගයක් බව අල්කුර්ආනය ගෙනහැර දක්වයි.

"තව ද ඔවුහු වියදම් කරන විට නාස්තිය ද, මසුරුකම ද, කරන්නේ නැත. එහෙත් ඔවුන්ගේ වියදම් මෙම තත්ත්වයන් දෙක අතර මධ්‍යස්ථව පවතියි." (25 : 67)

අයාද් :

සර්, ප්‍රමාණය ඉක්මවා වියදම් කිරීම යනු කුමක් ද?

ගුරුතුමා :

මෙය අද පන්තියේ සිදු වූ සිද්ධියත් සමඟ සම්බන්ධ කර බැලිය හැකි ය. එක් හුණු කූරක් ප්‍රමාණවත් වේ නම්, එය එපමණකින් නතර කර ගැනීම අරපිරිමැස්ම වේ. එකට වඩා වැඩි හුණු කූරු ප්‍රමාණයක් භාවිත කිරීම නාස්තියකි.

නුස්කි :

සර් නාස්ති නොකර අරපිරිමැස්මෙන් භාවිත කළ පසු ඉතිරි වූ දෙය ආරක්ෂා කිරීමට නේද ඉතිරි කිරීම යැයි කියන්නේ?

ගුරුතුමා :

ඔව්, එහෙම තමයි. ජසාකල්ලාහු හයිරා. ඒක ම තමයි ඉතිරි කිරීම කියන්නේ. මෙලෙස ඉතිරි කිරීම මගින් කරදරයක දී එය තමාට උදවු වේ. මෙය ශ්‍රේෂ්ඨ ගුණාංගයකි. අල්ලාහ් මෙය මිනිසාට පමණක් නොව කූඹින් වැනි වෙනත් සමහර මැවීම්වලට ද දී ඇත. කූඹි තමන්ට අවශ්‍ය ප්‍රමාණයක ආහාර පමණක් අනුභව කර ඉතිරි ආහාර ප්‍රවේශමෙන් ගබඩාකර තබති. මෙමගින් ඔවුහු වැසි කාලයේ දී ආහාර අවශ්‍යතාව සපුරා ගනිති. මී මැස්සෝ ද මී පැණි ඉතිරි කර ගනිති. මෙය මී මැස්සන්ට පමණක් නොවේ. මිනිසාගේ ප්‍රයෝජනයට ද ගැනෙයි.

රයාන් :

සර්, එලෙස අපගේ අවශ්‍යතා අරපිරිමැස්මෙන් ඉටු කර ගත් පසු ඉතිරි කර ගැනීම මගින් අනාගත පරපුර ද එයින් ප්‍රයෝජනය ගන්නවා නොවේ ද?

ගුරුතුමා :

මාෂා අල්ලාහ් ! හොඳ අදහසක්, ඉතිරි කිරීමේ අරමුණු අතර මෙය ද එකක්. මෙවැනි ආදර්ශවත් ගුණාංග අප නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාගේ ජීවිතයේ ද දක්නට ලැබේ. එතුමා සෑම විට ම අරපිරිමැස්ම ද සරල බව ද ප්‍රිය කළේ ය. එතුමාගේ ජීවිතයේ විවිධ අවස්ථාවල දී මෙය දකින්නට ලැබුණි. එතුමා රටඉඳි අතු පැදුරුවල නිදා ගත්තේ ය. එම නිසා එතුමාගේ ශරීරයේ පිටෙහි එහි සලකුණු සටහන් වී තිබිණි. මෙය දුටු නබි මිතුරෝ "ඔබට පුළුං මෙට්ටයක් සකස් කර දෙන්න ද?" යැයි විමසූහ. එය පිළිගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කළ නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමා "මගියෙක් ගස් සෙවණක රැඳී සිට එය අතහැර යනවා සේ මම ද මෙලොව අතහැර වෙන් වී යාමට ප්‍රිය කරන්නෙමි," යැයි පැවසුවේ ය. (මුස්ලිම්)

මෙලෙස සරල බවෙන් හා අරපිරිමැස්මෙන් ජීවත් වූ නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමා ඉතිරි කිරීමට ද අවසරය ලබා දී ඇත්තේ ය. එතුමාගේ භාර්යාවන්ගෙන් කිහිප දෙනකු වසරකට අවශ්‍ය කරන දේ ඉතිරි කර තබා ගත්හ. (ඉබ්නු අසාකිර්)

සලාහ් :

සර්, ඔබ දවසක් යූසුෆ් නබි තුමාගේ ඉතිහාසයේ ඉතිරි කිරීම සඳහා කළ මහත් සැලැස්මක් පිළිබඳව කිවුවා නේද?

ගුරුතුමා :

ඔව් සලාහ්, ඔබ මතක් කළ සිද්ධිය ඉතිරි කිරීමට කදිම නිදසුනක්. ඊජිප්තුවේ තද නියඟයක් ඇති වීමට නියමිත බව අල්ලාහ්ගේ උදවු ඇති ව දැනගත් නබි යූසුෆ් අලෛහිස්සලාම් තුමා රටෙහි වගා කරනු ලබන ධාන්‍යවලින් එක් කොටසක් අඛණ්ඩ ව වසර හතකට රැස් කළේ ය. මෙලෙස සැලසුම් සහගත ලෙස එක් රැස් කළ ධාන්‍ය, නියඟය ඇති කාලයේ ජනතාවට බෙදා දී උදවු කළේ ය. එමගින් එම කාලයේ හට ගැනීමට නියමිත ව පැවති දුගී බව, සාගතය ආදිය තුරන් වී ගියේ ය. මෙය අරපිරිමැස්මට හා ඉතිරි කිරීමට අගනා ආදර්ශයක් ද සාර්ථක සැලසුම්කරණයක් ද වේ.

රායිද් :

සර්, අපගේ එදිනෙදා ජීවිතයේ අධික ව පවතින්නේ නාස්තිය හා ආඩම්බරකම නොවේ ද? එම නිසයි ඉතිරිකිරීම හා අරපිරිමැස්ම අවම වී තිබෙන්නේ.

ගුරුතුමා :

ඇත්තෙන් ම රායිද්ගේ අදහසට මම ද එකඟ වෙමි. අපගේ ජීවිතයේ මහත් භාග්‍යයක් ලෙස හිමි වන කාලය, ධනය, ජලය, විදුලිය, පොදු වස්තු යන බොහෝ දේ නාස්තියට භාජන වනවා නිතර අපි දකින්නෙමු. නාස්ති කිරීම ෂෛතාන්ගේ ක්‍රියාවකි. එය විශාල පාපයක් ද වේ. මේ පිළිබඳ ව අපි පරලොවේ දී ප්‍රශ්න කිරීමට ලක් වන්නෙමු. නබි සල්ලල්ලාහු අෙලෙහි වසල්ලම් තුමාණෝ වුලුඃ කරන විට පවා ජලය නාස්ති කිරීම වැළැක්වූහ.

වරක් නබි මිතුරෙකු වන සඃද් රළියල්ලාහු අන්හු තුමා වුලුඃ කරමින් සිටින විට, ඔහු පසු කර ගමන් කළ නබි සල්ලල්ලාහු අෙලෙහි වසල්ලම් තුමාණෝ සඃද් දෙස බලා "මෙපමණ නාස්තියක් කරන්නේ ඇයි?" දැයි විමසූහ. නබිවරයාණනි, "වුලුඃ හි ද නාස්තියක් තිබේ දැ?" යි විමසූ කල, "ඔව්," යැයි පවසා, "ගලන ගංගාවක ඔබ වුලුඃ කළ ද, නාස්ති නොකළ යුතු ය." යැයි පැවසූහ. (අහ්මද්, ඉබ්නු මාජාහ්)

මෙම සිද්ධියෙන් ජල බිංදුවක් හෝ නාස්ති නොකළ යුතු බව අවධාරණය කෙරෙයි. එබැවින් අපගේ නිවාස, පාසල්, මස්ජිද් ආදී ස්ථානවල ජලය, විදුලිය, ආහාර වැනි දැයෙහි නාස්තිය වළක්වන්නේ කෙසේ ද යන්නට නිදසුන් කිහිපයක් කියන්න බලමු.

නුස්කි :

වැඩි දීප්තියක් ලබා දෙන විදුලි පහන්, විදුලි පංකා ආදිය නිවා දැමීම, ජලය ගලා යන ජල කරාම ආදිය තදින් වැසීම, ජලය පානය කරන විට භාජනයකට ගෙන පානය කිරීම, අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට පමණක් ආහාර බඳුනට බෙදා ගැනීම ආදිය සඳහන් කළ හැකි ය.

ගුරුතුමා :

මාෂා අල්ලාහ් නුස්කි. ඔබ මහත් බුද්ධිමතකුව සිටිනවා. සුදුසු නිදසුනක් ඉදිරිපත් කළා. ජසාකල්ලාහු කයිරා. එසේ ම අනවශ්‍ය විහිළුවලින් කාලය ගත කිරීම, නුසුදුසු ආකාරයෙන් මුදල් වියදම් කිරීම, අධික ලෙස අනුභව කිරීම, පමණට වඩා ඇඳුම් පැළඳුම් මිල දී ගැනීම ආදිය ද නාස්තියට නිදසුන් ලෙස දැක්විය හැකි ය.

සෙයියාබ් :

සර්, නාස්තිකාර, ආඩම්බර ජීවිතයෙන් වැළකී, අරපිරිමැස්ම හා ඉතිරි කිරීම පිළිපැදීමෙන් කුසල් හිමිවනවා නේද?

ගුරුතුමා :

ඔව්, ඇත්තෙන් ම මෙම ගුණාංග අප තුළ වර්ධනය කර ගැනීම මගින් මෙලොව දී ද, පරලොවෙහි දී ද කුසල් අත් කර ගනිමු. පිරිමැස්ම, ඉතිරි කිරීම ආදී ගුණාංග අප ජීවිතයේ නිසි ලෙස පිළිපදින විට ණයවීම, ආර්ථීක අවහිරතා, අන් අය මත යැපීම ආදී අවස්ථාවලින් අපට ආරක්ෂා විය හැකි ය. එය සතුටින් පිරුණු ජීවිතයකට මග පෙන්වයි.