ඒකක (Units)
ඒකක (Units)
භෞතික විද්‍යාව ගණිතමය පදනමක් මත පිහිටා ඇති පරීක්ෂනාත්මක විද්‍යාවක් වේ. මෙයසදහා පරීක්ෂණ ප්‍රතිඵල සටහන් කිරීම, විශ්ලේෂණය කිරීම සහ නිගමනයන් කිරීමට නිවරද්‍යමිනුම් මූලික වේ. ක්‍රමවත්ව මිනුම් ලබාගැනීම සදහා ඒකක පද්ධතියක් තිබීම අත්‍යාවශයවේ.
ඒකකයක් යනු කුමක්දැයි තේරුම් ගැනීමට උදාහරණ ලෙස දිග මැනීමක් සළකමු. යම් දිගක්මැනීමේදී අප කරන්නේ අඩිය, මීටරය, රියන හෝ වෙනත් නමක් සහිතව සම්මත කරගත් දිගපුමානයක් මෙන් මැනිය යුතු දිග කී ගුණයක්ද බැලීමයි. අඩිය, මීටරය, රියන යනු සම්මතකරගත් දිග ප්‍රමාණ වන අතර ඒවා දිග මැනීමේ ඒකක වේ.
එනම්,යම්කිසි රාශියක් මැනීමට අවශ්‍ය විට සිදුකරන්නේ එම රාශිය, සම්මත කරගත් එම රාශියේම යම් ප්‍රමානයක් සමග සංසන්දනය කිරීමයි. මෙහිදී මෙම සම්මතකරගත් ප්‍රමාණය එම රාශිය සදහා ඒකකයක් වේ.
එක් එක් රාශීන් සදහා සම්මත කරගත් සම්මුතීන් කිහිපයක් ඒකක පද්ධතියක් ලෙසහදුන්වයි. ලෝකයේ විවිධ රටවල එක් එක් කාල සීමාවන් තුලදී විවිධ ඒකක පද්ධතීන් භාවිතාවිය. උදාහරණ වශයෙන් අතීත ශ්‍රී ලංකාවේ භාවිතා වූ ඒකක කිහිපයක් ලෙස වියත, රියන, බූසල, කුරුනිය යනාදිය ගත හැකිය. එහෙත් ඒකක පද්ධතියක් සාර්ථක වීමට නම් පහත සදහන්ලක්ෂණවලින් සමන්විතවිය යුතුය. ඒවා නම්,
ඒකකය ක්ෂණිකව වෙනස් නොවන එකක් විය යුතුය.
නැවත නැවතත් පහසුවෙන් ලබාගැනීමේ හැකියාව තිබිය යුතුය.
මේ දක්වා ලෝකයේ ප්‍රධාන වශයෙන් ව්‍යාප්තව තිබූ ඒකකක්‍රම කිහිපයකි. ඒවා නම්,
- බ්‍රිතාන්‍ය ක්‍රමය
-
මෙට්‍රික් ක්‍රමය
-
SI ක්‍රමය
බ්‍රිතාන්‍ය ක්‍රමය (Imperial system)
මෙම ක්‍රමය බ්‍රිතාන්‍ය සහ එහි යටත්විජිතවල බහුල ලෙස ව්‍යාප්ත වූ ක්‍රමයකි.මෙහිදී දිග, බර සහ කාලය යන භෞතික රාශි සදහා පිළිවලින් අඩි(foot) රාත්තල් (pound), තප්පර (second) යන ඒකක භාවිතා කරයි. එම නිසා මෙම ක්‍රමය F P S ක්‍රමය ලෙසදහදුන්වයි. මෙම ක්‍රමයේ පවතින ප්‍රධාන දුර්වලතාවය වන්නේ එකම භෞතික රාශිය මනින වෙනස්ඒකක අතර සම්බන්ධය අක්‍රමවත් වීමය. උදාහරණ ලෙස බ්‍රිතාන්‍ය ක්‍රමය යටතේ දිග මැනීමටභාවිතාකරණ අඟල (inch), අඩිය(foot), යාරය (yard), සැතපුම(mile) යන ඒකක අතර සබදතාසැලකිය හැක.
|
අඟල් 12 |
= |
අඩි 1 |
|
අඩි 3 |
= |
යාර 1 |
|
යාර 1760 |
= |
සැතපුම් 1 |
මෙට්‍රික් ක්‍රමය (Metric System)
මෙහිදී දිග, ස්කන්ධය සහ කාලය යන භෞතික රාශි සදහා පිළිවලින් සෙන්ටිමීටර් (centimeter), ග්රෑම් (gram), තප්පර (second) යන ඒකක භාවිතා කරයි. එම නිසා මෙමක්‍රමය CGS ක්‍රමය ලෙසද හදුන්වයි.
මෙම ක්‍රමයේදී ඉහත දුර්වලතාව දහයේ ගුණාකාර භාවිතයෙන් මගහරවා ඇත.උදාහරණ ලෙසමෙට්‍රික් ක්‍රමය යටතේ දිග මැනීම සලකමු.
|
10 mm |
= |
1 cm |
|
10 cm |
= |
1 dm |
|
10 dm |
= |
1 m |
SI ක්‍රමය( International System of Units )
ඉහත භාවිතාවූ ඒකක ක්‍රමවල පැවති දුර්වලතා මගහරවා ගැනීමට, 1960 දී ප්‍රංශයේජිනීවාහිදී SI ඒකක ක්‍රමය හදුන්වා දෙන ලදි.මෙම ක්‍රමය අන්තර් ජාතික ඒකක ක්‍රමය, නිරපේක්ෂ ක්‍රමය, මීටර-කිලෝග්රෑම්-තප්පර ක්‍රමය ලෙසද හදුන්වයි. SI ඒකක ක්‍රමය යන නම Systéme Internationale ďUnites ප්‍රංශ යෙදුම කෙටි කර තනා ඇත. එහි තේරුම "අන්තර්ජාතික ඒකක ක්‍රමය(International System of Units)" වේ.
අන්තර්ජාතික ඒකක ක්‍රමය ලොව සියළු රටවල විද්‍යාත්මක සහ තාක්ෂණික කාර්්‍යයන් සදහාපිළිගත් ඒකක ක්‍රමයකි. මෙම ක්‍රමය යටදේදී ඕනෑම ඒකක දෙකක ගුණිතය හෝ බෙදීම මගින්ලැබෙන ඒකකය එම ඒකක වල සඵල ඒකකය ලෙස සලකයි.ලෙස,
දිගෙහි ඒකකය කාලයේ ඒකකයෙන් බෙදීමෙන් ප්‍රවේගයේ ඒකක ලැබේ.
ස්කන්ධයේ ඒකක සහ ත්වරණයේ ඒකක අතර ගුණිතයෙන් බලයේ ඒකක ලැබේ.
මූලික ඒකක සහ පරිපූරක ඒකක(Base Units and Supplementary Units)
එකිනෙකින් ස්වායක්ත වන මූලික ඒකක හතක් (මූලික භෞතික රාශීන් සදහා) සහ පරිපූරක ඒකකදෙකක් SI ඒකක ක්‍රමයේදී අර්ථ දක්වා ඇත. මෙම මූලික ඒකක හත මගින් අනෙක් ඒකකව්‍යුත්පන්න වේ.
|
SI මූලික භෞතික රාශි සහ ඒකක |
||
|
භෞතික රාශිය(Quantity) |
මූලික ඒකකය(SI Base Unit) |
|
|
නම |
සංකේතය |
|
|
දිග (Length) |
මීටර් (meter) |
m |
|
ස්කන්ධය (Mass) |
කිලෝග්රෑම් (kilogram) |
kg |
|
කාලය (Time) |
තප්පර (second) |
s |
|
විද්‍යුත් ධාරාව (Electric Current) |
ඇම්පියර් (ampere) |
A |
|
තාපගතික උෂ්ණත්වය (Thermodynamics Temperature) |
කෙල්වින් (kelvin) |
K |
|
ද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය (Amount of substance) |
මවුල (mole) |
mol |
|
දීප්ත තීවරතාවය (Luminous intensity) |
කැන්ඩෙලා (candela) |
cd |
|
SI පරිපුරක භෞතික රාශි සහ ඒකක |
