භාෂා ව්‍යවහාරය - සාමාන්‍යපෙළ සිංහල

භාෂා ව්‍යවහාරය

විවිධ භාෂා ව්‍යවහාරය

* අපේ රටේ බොහෝ දෙනාගේ ප්‍රධානතම සන්නිවේදන මාධ්‍යය වන්නේ සිංහල භාෂාව වේ.

* එක් එක් ප්‍රදේශයට ආවේණික භූගෝලීය ලක්ෂණ, ජීවනෝපය, පරම්පාරික ගුණාංග හා සංස්කෘතික විවිධත්වය ආදිය මුල් කර ගෙන ව්‍යවහාරය අනුව එහි විවිධ වෙනස්කම් පවතී.

* සිංහල භාෂාවේ දක්නට ලැබෙන විවිධ භාෂා ව්‍යවහාරය ප්‍රාදේශීය, ග්‍රෝතික හා වෘත්තිය වශයෙන් හදුනා ගත හැකිය.

(1) ප්‍රදේශය අනුව

* උඩරට (නුවර), නුවර කලාවිය (රජරට), රැහුණ (දකුණ), දිගාමඩුල්ල (මොනරාගල), ආදි විවිධ ප්‍රදේශයන්හි එන ව්‍යවහාරය පොදු භාෂා ව්‍යවහාරයෙන් වෙනස් වන අතර ඇතැම් විට ප්‍රාදේශිය කීපයක සමාන ව්‍යවහාරය තිබෙන්නටත් එක් ප්‍රාදේශිය වුව ද වෙනස් ව්‍යවහාරය තිබෙන්නටත් පුළුවන.

* පහත දක්වා ඇත්තේ නුවර කලාවිය හා දකුණු පළාතේ ව්‍යවහාර කීපයකි. වරයන් තුල දක්වා ඇත්තේ ඒ සදහා පොදු ව්‍යවහාරයයි.

නුවර කලාවිය (රජරට)

  1. අප්පා               - (පියා)
  2. ගොම්මන් ජාමෙ   - (සවස් සමය)
  3. වැහි කේදිලි        - (වැහි බිදු)
  4. සහේ               - (විවාහය)
  5. ගුහාලය            - (පැලේ මැස්සා)
  6. වාම් පතුල්         - (සමින් සැදු පාවහන්)
  7. අත්තප්පා           - (සීයා)
  8. ඔත්ත              - (වන්දිය)
  9. දියදොස්           - (පැණි කොමඩු)

දකුණු පළාත (රැහුණ)

  1. ඇහැකි            - (පුළුවන්)
  2. මක්කටෙයි        - (මොකට ද?)
  3. ඔයනවා           - (ලෙලි ගහනවා)
  4. ඔහේ              - (ඔබ)
  5. පැපොල්          - (ගස් ලබු)
  6. හින්නි             - (කුඩා)
  7. හිරයක් ගන්නවා  - (ආවාහයක් කර ගන්නවා)
  8. දොඩනවා          - (කතා කරනවා)
  9. වෑවර              - (කුරැම්බා)
  10. හේරලි           - (කොස්)

(2) ගෝත්‍රය අනුව

* අපේ රටේ ග්‍රෝතය අනුව වෙනස් වන ව්‍යවහාරය ලෙස වැදි ජනයාගේ හා ගාඩි ජනයාගේ භාෂා ව්‍යවහාරය සැළකිය හැකිය.

වැදි ජන ව්‍යවහාරය

* නැගෙනහිර , ඌව හා උතුර මැද යන පළාත්වල ඇතැම් ප්‍රාදේශියන්හි වාසය කරන වැදි ජනයා අපේ රටේ ආදි වාසික ජන කොටසයි.

  1. මොටෝ          - (මොක ද?)
  2. හොටබරියා      - (ඌරා)
  3. ගැටමන්දා       - (කිඹුලා)
  4. මීමඤ්ඤා        - (මී හරකා)
  5. කිරිගෙජ්ජ       - (පොල්)
  6. වන්නි කුඩු      - (කුරහන් පිටි)
  7. පැගිරි කොළ    - (බුලත්)
  8. වන්නි කැට      - (තලප)
  9. කෝන පොජ්ජ  - (අවුරැද්ද)
  10. මංගච්චනවා   - (යනවා)

(3) වෘත්තිය අනුව

* ශ්‍රී ලංකාවේ ගැමියන්ගේ ප්‍රධාන ජිවනෝපාය දෙකකි. එය ගොවිතැන හා ධීවර කර්මාන්තය වේ.

කමත් බස

* ගොවිතැන් කටයුතුවල දී කමතේ දී යොදා ගන්නා භාෂාව කමත් බසයි.

  1. බැත            - (වී)
  2. මැඩුවන්        - (පිදුරැ)
  3. අම්බරැවා       - (හරකා)
  4. ගොන් කවිඩි   - (මයිනා)
  5. ගොම් පස්      - (ගොම)
  6. යතුර           - (කුල්ල)
  7. යාල්ලීම       - (කමතේ දී වී මැනීම)
  8. ලාභයි         - (එකයි)
  9. පිංමාරි        - (යල් කන්නය)
  10. මුම්මාරි     - (මහ කන්නය)
  11. කටුපන     - (වී මනින මල්ල)

ධීවර බස

  1. වාරකන්     - (මුහුද සැර කාලය)
  2. ඉයත්තුව    - (කාලගුණය)
  3. මාරියාව     - (මුහුද රළ)
  4. ගගුලාව     - (වැස්ස)
  5. වලාල       - (රළ ඉහළ නැගීම)
  6. බඩ සුද්දෙ  - (මෝරා)
  7. පාඩියා      - (දැල්ලා)
  8. හරාව       - (මුහුදේ සැර අඩු කාලය)
  9. ලෙල්ලම   - (වැල්ලේ මාළු විකුණන තැන)
  10. ආලි මුහුද - (ඈත මුහුද)