පලා වර්ග සහ ඖෂධීය පැළෑටි හා ඒවායේ වැදගත්කම
පලා වර්ග සහ ඖෂධීය පැළෑටි හා ඒවායේ වැදගත්කම
පොල්පලා
මුත්‍රා පිරිසුදු කිරීමේ ගුණයක්‌ මෙන්ම මුත්‍රා ගල් දිය කිරීමේ හැකියාවක්‌ ද ඇත. විෂ නැසීමේ ගුණයකින් ද යුක්ත ය. උදෑසන ආහාරයට පොල්පලා කැඳක්‌ ලෙස හෝ දෛනික ආහාරයට පලා මැල්ලුමක්‌ ලෙස හෝ යොදාගත හැකි ය. ඔසු පැන් වශයෙන් පිපාසයට බීමෙන් ඉහත සඳහන් රෝග සුව වෙයි. මුත්‍රා අඩස්‌සිය ඇති විට දී පොල්පලා සම්පූර්ණ ගස තම්බා බීමෙන් හොඳින් මුත්‍රා පහ වී අඩස්‌සිය සමනය වෙයි.
රසායනික සංඝටක - පොල්පලා පිළිබඳව සිදු කර ඇති රසායනික විශ්ලේෂණ අනුව බීටා-සිටොස්‌ටෙරිල්, පැල්මිටේට්‌, බීටා ඇමයිරින්, බීටා-සීටොස්‌ටෙරොල් අඩංගු වන බව සොයාගෙන ඇත.
හාතාවාරිය
ශරීර ශක්‌තිය වර්ධනය කරයි. රුධිරයේ ආම්ලිකතාව අඩු කරයි. මුත්‍රා හොඳින් පහ කරයි, සන්ධි ඉදිමුම්වල දීත්, අධික ලෙස මස් ආහාරයට ගැනීම නිසා රුධිරයේ ඇති වන ආම්ලිකතාව නැති කිරීම සඳහාත් හාතාවාරිය අල මිරිකාගත් යුෂ බීම වඩාත් සුදුසු ය. එළකිරිවලින් තම්බාගත් හාතාවාරිය අල ආහාරයට ගැනීම ශරීර ශක්‌තිය වර්ධනය කිරීමට හේතු වෙයි.
උදෑසන ආහාරයක්‌ ලෙස හාතාවාරිය කොළ කැඳ ගැනීම ශරීරගත රෝග රාශියක්‌ සමනය කිරීමට හේතු වෙයි. හාතාවාරිය කොළ යුෂ සමග පිසගත් හීනටි හාල් කැඳ ලුණු නැතිව ගිතෙල් සමග පානය කිරීම අක්‌ෂි රෝගවලට ගුණදායක ය. හාතාවාරිය කොළ කැඳ පිත සමනය කරයි. වාතය නසයි. ශරීර දැවිල්ල නැති කරයි. ස්‌ත්‍රීන් ගේ අධික ලෙස ඔසප් වීම වළක්වයි. ශරීර ශක්‌තිය වඩන පානයක්‌ ලෙස ප්‍රසිද්ධ ය. සර්ප විෂ ශරීරගත වූ විට හාතාවාරිය කොළ කොටා ගත් යුෂ පොල් කිරි දමා තණ හාල් සමග කැඳ පිස ලුණු නො දමා බීමට දීමෙන් ටික වේලාවක දී විෂ බැස යයි.
හාතාවාරිය අල කැඳ පිසීමේ දී හාතාවාරිය අලවල පොතු හැර මැද නාරටිය ඉවත් කර කැඳ පිසින සාමාන්‍ය ක්‍රමයට පිසගත් විට වාතය හා පිත නසයි. දියවැඩියාවට ගුණදායක ය. ස්‌නායු ශක්‌තිමත් කරයි. හදවතට ද හිතකර ය.
කරපිංචා
ආහාර අජීර්ණය, කෑම අරුචිය, බඩගින්න නැතිකම, බඩේ කැක්‌කුම, බඩ පුරවා දැමීම වැනි අවස්‌ථාවල දී කරපිංචා කොළ දෛනික ආහාරයට මැල්ලුමක්‌ ලෙස හෝ සම්බෝලයක්‌ ලෙස හෝ ලුණු මිරිසක්‌ ලෙස හෝ යොදා ගැනීමෙන් දෝෂ තත්ත්වය සුව වෙයි
කරපිංචා කොළ කැඳ උදෑසන ආහාරයට එක් කර ගැනීම ද කලින් සඳහන් කළ දෝෂ තත්ත්ව මඟහැරවීමට හේතු වෙයි. සර්ප විෂ ශරීරගත වූ විට කරපිංචා කොළ කැඳ හීනටි හාල් සමග පිස ලුණු නො දමා හිස්‌ බඩ බීමෙන් විෂ නැති වී යයි. සෙංගමාල රෝග අවස්‌ථාවේ දීත් ඉහත සඳහන් ආකාරයට උදෑසන බීමෙන් සුවය ලැබෙයි.. විද්‍යාත්මක පර්යේෂණවලින් රුධිරගත කොලෙස්‌ටරෝල් අඩු කිරීමේ ගුණයක්‌ ඇති බැව් හෙළි වී ඇත. දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දීත් රුධිරගත කොලෙස්‌ටරෝල් අඩු කිරීම සඳහා දිනපතා ආහාරයට කරපිංචා ඇතුළත් කර ගන්නා ලෙස නිර්දේශ කර ඇත.ආහාර රසවත් කිරිමේ ද සුවිශේෂී ගුණයක්‌ ඇත.
මුකුණුවැන්න
පිත සමනය කරන ගුණයක්‌ ඇත. කුසගිනි වඩවයි ආහාර රුචිය වැඩි කරයි. ඇස් රෝග, පීනස, මුත්‍රා සමග ලේ පිට වීම මෙන්ම දියවැඩියාව රෝගය සුව කිරීමේ ගුණයක්‌ ද මුකුණුවැන්නවලට ඇත. දෛනික ආහාරයට මැල්ලුමක්‌ වශයෙන් වෑංජනයක්‌ වශයෙන් ද උදෑසන ආහාරයට කැඳක්‌ වශයෙන් ද මුකුණුවැන්න යොදාගත හැකි ය.
ඉරමුසු
ඖෂධ සඳහා සම්පූර්ණ පැළැටිය ම ගනී. තුන් දොස්‌ හෙවත් වා, පිත්, සෙම් නැසීමේ ගුණයක්‌ ඇත. ලේ පිරිසුදු කිරීමේ ගුණයක්‌ ඇති බැවින් කිරි දෙන මවුවරුන්ට සහ දියවැඩියාව රෝගීන්ට හිතකර ය. ආහාර ජීර්ණය කර රුචිය වඩවයි. හොඳින් මළ පහ කරවයි. ආහාර අසාත්මිකතා ඇති අවස්‌ථාවක දී ඉරමුසු තම්බා බීම හෝ ඉරසුමු මුල් කුඩු කර උණුවතුරට දමා තම්බා බීම වඩාත් සුදුසු ය.
මී විෂ ශරීරගත වූ විට ඉරමුසු මුල් කසාය ගිතෙල් සමග බීමෙන් විෂ සහිත බව නැති වෙයි.
මේ සියලු දෝෂ නැති කර ගැනීම සඳහා උදෑසන ආහාරයක්‌ වශයෙන් හෝ ඉරමුසු කැඳ පිස බීම වඩාත් සුදුසු වෙයි. හිස කෙස්‌ වර්ධනය කිරීමේ හැකියාවක්‌ ද ඉරමුසුවලට ඇත.
උපදංශ රෝගය සුව කිරීමේ ද ගුණයක්‌ ඇති බැව් දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ පෙන්වා දෙයි.
රසායනික සංඝටක - ඉරමුසු පැළෑටියේ මුල් රසායනික විශ්ලේෂණවලට ලක්‌ වී ඇත. හේතුව ඖෂධ පිණිස වඩාත් ම ඉරමුසු මුල් යොදා ගැනීම ය. වියළි ඉරමුසු මුලෙහි සගන්ධ තෙල් සියයට 0.225%ක සාන්ද්‍රණයක්‌ ඇත. මේ සගන්ධ තෙල්වල අඩංගු පැරාමිතොක්‌සි සැලසිලික්‌ ඇල්ඩිහයිඩ් නම් සංයෝගය ඊට ආවේනික සුවඳක්‌ ලබා දෙයි. මේ හැරුණු කොට බීටා සිටොස්‌ටෙරොල් සහ බීටා ඇමයිරින්, ලියුපියොල් යන රසායනික සංයෝග රාශියක්‌ අඩංගු ය.
එරබදු
ඖෂධීය ගුණයෙන් පිරිපුන් එරබදු කොළ, පොතු හා ඇට යන සියල්ල ම ඖෂධ පිණිස ගනි. ළපටි එරබදු දලු හෝ කොළ පලාවක්‌ ලෙසටත්, මැල්ලුමක්‌ ලෙසටත් ආහාරයට ගත හැකි ය. ළපටි එරබදු දලු ආහාරයට ගැනීමෙන් ආහාර රුචිය වඩවයි. රාත්‍රී නින්ද නො යන අයට නින්ද යන ඖෂධයක් ලෙස එරබදු දලු වෑංජනයක්‌ ආකාරයට ගත හැකි ය. අලුත් එරබදු පොතු සහ කොළ කොටා සමේ ආබාධ හා ඉදිමුම්වලට ප්‍රතිකර්මයක්‌ ලෙස ආලේප කෙරෙයි.
ළදරුවන් ගේ කෘමි රෝගවලට අලුත් එරබදු දලු යුෂ තේ හැන්දක ප්‍රමාණය මී පැණි දමා දීමෙන් වට පණුවන්, පටි පණුවන්, කිරි පණුවන් නිසා ඇති වන රෝග සුව වෙයි. කිරි දෙන මවුවරුන්ට එරබදු කොළ මැල්ලුම වැඩිපුර දීමෙන් කිරි වර්ධනය වන බව ග්‍රාමීය පෙදෙස්‌වල බොහෝ මවුවරු අත්දැකීමෙන් දනිති.
කීකිරිඳිය
වාතය සමනය කරන ගුණයක්‌ ඇති කීකිරිඳිය මුළු ශාකය ම ඖෂධ පිණිස ගනී. දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දී හිස කෙස්‌ යැම, අකලට කෙස්‌ පැසීම, ඇස්‌වල ඇඳිරිය හා කන් ඇසීමේ දුර්වලතා යනාදී රෝග රැසක්‌ සඳහා කීකිරිඳිය භාවිතයෙන් සිඳගන්නා භෙංගමාලය නම් තෛලය යොදා ගනී. කීකිරිඳිය කොළ එළවළුවක්‌ ලෙස දෛනික ආහාරයට එකතු කර ගැනීමෙන් අර්ශස් රෝගය සුව වන්නා සේ ම අධික රුධිර පීඩනය, පාණ්‌ඩුව හෙවත් රක්‌තහීනතාව වැනි රෝගී තත්ත්ව සුව වෙයි.
දෙබර විෂට වදකහ, කීකිරිඳිය සහ රසකිඳ වෙන වෙන ම කොටා මිරිකාගත් ඉස්‌ම බීමට දීමෙන් දෙබර විෂ නැසී යයි. සෙම සහිත කැස්‌සට කීකිරිඳිය, බටු දලු යන දෙවර්ගය ම කොටා වණ්‌ඩුවේ තම්බා මිරිකා ගත් ඉස්‌ම මී පැණි දමා බීම ගුණදායක ය. වියළන ලද කීකිරිඳිය වියළන ලද ගොටු දඬු හා බෙලිමල් එකිනෙකට මිශ්‍ර කිරීමෙන් රසවත් ඔසු පානයක්‌ සාදාගත හැකි ය. උපදංශ රෝගයට කීකිරිඳිය පැළෑටිය යොදා ගනී. කීකිරිඳිය හා මොණර කුඩුම්බිය කොළ මිශ්‍ර කර පිසගත් කැඳ අක්‌මාවේ හා ප්ලීහාවේ රෝග සුව වීමටත් අධික ලෙස මත්පැන් බීම සහ මිරිස්‌ වැඩිපුර භාවිතය නිසා ඇති වන රෝග තත්ත්ව සඳහාත් ගුණදායක වෙයි.
රසායනික සංඝටක - විද්‍යාඥයින් විසින් කරන ලද විවිධ පර්යේෂණවලින් පොලිඇසිටිලිනිමය, තයෝෆින සංයෝග 16ක්‌ ඇති බැව් සොයාගෙන ඇත.
සාරණ
සාරණ වර්ග 4කි. මහසාරණ, හීන් සාරණ, ගෙඳු සාරණ සහ පිට සුදු සාරණ යනුවෙන් ඒවා වර්ග කෙරෙයි.
ඉතා හොඳ මුත්‍රා කාරකයකි. වකුගඩු පිරිසිදු කිරීමේ හැකියාවක්‌ ඇත.
වැල් පෙනෙල
දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ සම්පූර්ණ පැළෑටිය ම ඖෂධ පිණිස ගනී. මුත්‍රා කාරකයක්‌ වන වැල් පෙනෙල ස්‌නායු රෝග සඳහා කරන ප්‍රතිකාරවල දී යොදා ගනී. කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමේ දී බිඳුණු අස්‌ථි සකස්‌ කිරීම සඳහා වැල් පෙනෙල යොදා ගනී. උදෑසන ආහාරයට වැල් පෙනෙල කැඳ ගැනීම ශරීර ශක්‌තිය වර්ධනයටත් ස්‌නායු වර්ධනයටත් හේතු වෙයි.
කිරිඅඟුණ
ඖෂධීය ගුණ රැසකින් පිරිපුන් කිරිඅඟුණ ආයුර්වේදයේ දී අර්ශස් රෝගය සඳහාත් අර්බුද සඳහාත් ප්‍රතිකාර ලෙස යොදා ගනී. කිරිඅඟුණ කොළ මැල්ලුම ඇදුම රෝගයේ දීත් ශ්වාසනාළිකා ප්‍රදාහයේ දීත් ඖෂධයක් ලෙස යොදා ගත හැකි ආහාරයකි. දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දීත්, ආයුර්වේදයේ දීත් කිරිඅඟුණ මුල් සර්ප විෂ නැසීම සඳහා මෙන් ම ස්‌ත්‍රීන් ගේ හිසරදය නිවාරණය සඳහා ඖෂධයක් ලෙස ද යොදා ගනී. කිරිඅඟුණ කොළ මැල්ලුම සතියකට දෙවරක්‌ පමණ ආහාරයට ගැනීමෙන් අධිරුධිර පීඩනය සමනය වෙයි.
කිරිඅඟුණ කරල් එළවළුවක්‌ ලෙස දෛනික ආහාරයට එකතු කරගත හැකි ය. මැල්ලුම සඳහා කොළ කැපීමේ දී එක අතකට ක්‍රමානුකූලව සහ පිස ගැනීමේ දී භාජනය විවෘතව තබා ගැනීමෙන් තිත්ත අඩු වන බව බොහෝ ගැමි ගෘහණියෝ විශ්වාස කරති.
වැල් තිබ්බටු
වැල් තිබ්බටු පැළෑටියේ සැම කොටසක්‌ ම ඖෂධීය කටයුතු සඳහා යොදා ගනී. වැල් තිබ්බටු ගෙඩි රසවත් වෑංජනයක්‌ ලෙස දෛනික ආහාරයට එකතු කර ගැනීමට පුළුවන. වාතය, සෙම සමනය කරන ගුණයක්‌ ඇත. ආහාර ජීර්ණය හොඳින් සිදු කරයි. පණු රෝග නසයි. අධික කැස්‌ස ඇති විට වැල් තිබ්බටු කොළ කැඳ පිස දීමෙන් හෝ වැල් තිබ්බටු කොළ තම්බා බීමෙන් සුව වේ. වැල් තිබ්බටු ඇට ගර්භාෂය සංකෝචනය කරයි. එසේ ම වාජීකරණ ගුණයෙන් යුක්ත ය. තිබ්බටු ඇටවලට උකුණන් නැසීමේ ශක්‌තිය ඇත. උකුණන් නැසීමේ දී තිබ්බටු ඇට එළඟි තෙලින් බැද කුඩු කර හිසේ ගා මඳ වේලාවකට පසු ස්‌නානය කළ යුතු ය.
වමනය කරවීමේ දී තිබ්බටු ගෙඩි යුෂ ගිතෙල් මී පැණි සමඟ මිශ්‍ර කර පානය කිරීමට වෛද්‍යවරු නිර්දේශ කරති. පොදුවේ ගත් කල වල් තිබ්බටු හෘද උත්තේජනය කරන ගුණයෙන් ද ලේ පිරිසිදු කිරීමේ ගුණයෙන් ද යුක්ත වේ.
මොණර කුඩුමිබිය
ලේ පිරිසිදු කිරීමේ ගුණයක්‌ ඇති මොණරකුඩුම්බිය ළදරු මාන්දම රෝගය සඳහා ඖෂධයක් ලෙස භාවිත කෙරෙයි. අළුහම් ඇති විට මොණර කුඩුම්බිය යුෂ සිරුරේ ආලේප කිරීමෙන් සුව වෙයි. දේශීය වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දී ලේ විෂ වීමෙන් හටගන්නා සිරුරේ ලේ ගෙඩි ඇති විට මොණරකුඩුම්බිය පැළෑටිය සහමුලින් ගෙන පිටවක්‌කා ගසක්‌ ද සහමුලින් ගෙන වංගෙඩියේ දමා කොටා වතුර දමා මිරිකා එම යුෂවලට හීනටි හාල්, පිටි මේස හැන්දක්‌ පමණ දමා ලිප තබා කකාරා ලේ ගෙඩිවලට ගෑමෙන් ගෙඩි පුපුරා, ලේ ඉහිරී ගෙඩි සුව වන බව සඳහන් වේ.
ළදරු මාන්දම සඳහා මොණරකුඩුම්බිය කැඳ පිස බීමට දීම සුදුසු ය. සෙම් රෝ උත්සන්න වූ විට සති දෙකක් පමණ දිනපතා මොණර කුඩුම්බිය කැඳ පිස හිස්‌බඩ බීමෙන් රෝගී තත්ත්වය සම්පූර්ණයෙන් සුව වෙයි.
දිනපතා ආහාරයේ දී කලවම් පලා කොළ මැල්ලුමට මොණරකුඩුම්බිය දඬු සමඟ කොළ යොදා ගැනීම නිරෝගී සුවයට හේතු වේ.
ඇඹුල් ඇඹිලිය
සංස්කෘත වෛද්‍ය ග්‍රන්ථයන්හි ඇඹුල් ඇඹිලිය හැඳින්වෙන්නේ “අමිබෂ්ඨා“ යනුවෙනි. එය දේශීය වෙදකමෙහි ද ප්‍රශස්ත ඔසුවකි. නමේ සඳහන් ආකාරයට ම එය ඇඹුල් රසැති ය. කුසගිනි වඩවයි. කෑම ප්‍රිය කරවයි. ඌෂ්ණය පිත් වඩයි. බඩවැල් වල හටගන්නා රෝග, අර්ශස්, වණ, කුෂ්ට, හා අතීසාරය නසයි. ලේ අඩුකම හා මාන්දම යන රෝගාබාධ වලින් පෙළෙන දරුවන්ට ඇඹුල් ඇඹිලිය ව්‍යාංජනය සමඟ බත් කෑමට දීමෙන් සුවය ලැබේ.
රණවරා
ඖෂධ සඳහා මුල්, මල්, ඇට, කොළ සහ පොතු යනාදී වශයෙන් රණවරා ගසේ පංචාංගය ම ගනී. මල් පොහොට්‌ටු අවස්‌ථාව ඖෂධ පිණිස ගැනීම වඩාත් සුදුසු ය. සෙම හා පිත සමනය කරයි. රත් පිත තිබෙන අවස්‌ථාවල දීත් දියවැඩියාවේ දීත් රණවරා මල් තම්බා තේ මෙන් පානය කිරීම වඩාත් සුදුසු වෙයි. රණවරා මල් තම්බා බීමෙන් ශරීර සොබාව ද වර්ධනය වෙයි.
දෛනික ආහාරයට කොළ මැල්ලුමක්‌ ලෙසත්, උදෑසන ආහාරයට රණවරා කොළ කැඳක්‌ ලෙසත් හා වියළි මල් තම්බා කිතුල් හකුරු සමග ඔසු පානයක්‌ ලෙසත් පානය කිරීමෙන් ඉහත සඳහන් රෝග සුව වෙයි.
ගොටුකොළ
සම්පූර්ණ පැළෑටිය ම ඖෂධ පිණිස ගනී. ඖෂධ පිණිස ගන්නේ පත්‍ර කුඩා හීන් ගොටු කොළ විශේෂය ය. නැණ නුවණ වඩන, ධාරණ ශක්‌තිය පෝෂණය කරන, බඩගින්න වඩන, උගුරේ සෙම කපා හරින, කටහඬ මිහිරි කරවන, ලේ පිරිසිදු කරන, පීනස සුව කරන, මළ බද්ධය අඩු කරන, පණු අමාරුව සුව කරන, හදවතට ගුණදායක, බෝ වන සෙංගමාලය සුව කරන, අකලට මහලු වීම වළක්‌වන ගොටුකොළ මොළය වෙහෙසා වැඩ කරන අයට හා පාසල් ළමයින්ට වඩාත් ගුණදායක ය. කිරි දෙන මවුවරුන්ට ද ගුණදායක වන්නේ කිරි වර්ධනය කරවන බැවිනි.දින පතා ආහාරයට ගොටුකොළ මැල්ලුමක්‌ වශයෙන්, සම්බෝලයක්‌ වශයෙන්, ව්‍යංජනයක්‌ වශයෙන් හා උදෑසන ආහාරයක්‌ ලෙස ගොටුකොළ කැඳ පිස බීමෙන් ඉහත සඳහන් කළ රෝග සුව වී නිරෝගී සිරුරක්‌ ඇති කිරීමේ ගුණයක්‌ ලැබේ.
කතුරුමුරුංගා
සුදු මල් සහ රතු මල් සහිත යනුවෙන් කතුරු මුරුංගා වර්ග දෙකකි.
කතුරුමුරුංගා කොළ වෑංජනයක්‌ ලෙසත්, මැල්ලුමක්‌ ලෙසත් භාවිත කළ හැකි ය. මල් ද රසවත් වෑංජනයක්‌ ලෙස දෛනික ආහාරයට එක් කර ගැනීමට පුළුවන. කතුරුමුරුංගා කොළ ඇස් පෙනීමේ දුර්වලකම නැති කිරීමට හා පීනසට ගුණදායක ය. කිරි පණුවන් නැති කර ශරීරයේ විෂ නසයි. මළ බද්ධය නැති කරයි. හිස කෙස්‌ වර්ධනය කරයි. පිළිකා ඇති වීම මර්දනය කිරීමටත් ඇති වූ පිළිකා මර්දනය කිරීමටත් කතුරු මුරුංගාවලට හැකියාවක්‌ ඇත. මුඛය දෙපස පැලුණු විට හා දිවේ ඇති වන වේදනාකාරී උෂ්ණ ගෙඩිවලට ද කතුරුමුරුංගාවලින් ගුණ ලැබෙයි.
තෙබු
දෛනික ආහාරයේ රසවත් පලාවක්‌ ලෙසත් මැල්ලුමක්‌ ලෙසත් භාවිත කළ හැකි ය. සමේ රෝගවලටත් පත්තෑ විෂටත් යොදා ගනී. රුධිරයේ සීනි ප්‍රමාණය අඩු කරන බැවින් දියවැඩියා රෝගීන්ටත් කොලෙස්‌ටරෝල් වැඩි රෝගීන්ටත් ගුණදායක ය. දෛනික ආහාරයට යොදා ගැනීමෙන් ඔසු ගුණය ලැබේ.
හීන් බෝවිටියා
ආයුර්වේදයේත්, දේශීය වෙදකමේත් හීන් බෝවිටියා යොදන අවස්‌ථා ඇත. සෙංගමාලය රෝගයේ දී හීන් බෝවිටියා වෑංජනයක්‌ ලෙස ආහාරයටත් උදෑසන හිස්‌ බඩ කැඳක්‌ ලෙසටත් භාවිත කරන ලෙස දේශීය වෙදකමේත් ආයුර්වේදයේත් නිර්දේශ කෙරෙයි. බඩේ රිදීමක්‌ නැති ව කීප වරක්‌ බඩ යන විට හීන් බෝවිටියා කිරට උයා ආහාරයට ගැනීමෙන් එම රෝගී තත්ත්වය සුව වෙයි.
හීන් බෝවිටියා ළපටි කොළ වෑංජනයක්‌ ලෙස උයා ආහාරයට ගත හැකි ය. මේරූ පත්‍ර සලාද සැදීමට ද ගනී. දිනපතා දින 5ත් 7ත් අතර කාලයක්‌ ආහාරයට ගැනීමෙන් දියවැඩියාව අඩු වන බව සඳහන් වෙයි. තරමක මේරූ පත්‍ර කොටා පොල්, කැකුළු හාල් සමඟ කැඳ පිස උදෑසන කිතුල් හකුරු සමඟ බීමෙන් ශරීරයේ අධික උෂ්ණය නැති වී යයි. සෙංගමාලය රෝගයේ දී මේරූ හීන් බෝවිටියා කොළ පොල් සමඟ කොටා මිරිකා හීනටි හාලෙන් කැඳ උයා දින කීපයක්‌ ලුණු නො දමා හිස්‌ බඩ බීමෙන් සුවය ලැබෙයි.
කොහිල
ඖෂධ සඳහා අල හා දලු යන දෙක ම ගනී. කොහිල වල පෝෂ්‍ය ගුණය හා ඖෂධීය ගුණය පුරාතනයේ සිට ම ගෘහණියන් අවබෝධ කරගෙන සිටි බවට සාක්ෂ්‍ය ඇත. කොහිල කොළ කැඳ පිස උදෑසන ආහාරයට ගැනීම අර්ශස් රෝගය මෙන්ම දියවැඩියාව රෝගය ද සුව වීමට හේතු වෙයි. කෙඳි සහිත බැවින් මළ පහ වීම හොඳින් සිදු කරයි. බඩවැල් තුවාල හා පිළිකා ඇති වීම වළක්වයි.
ආහාරයක්‌ වශයෙන් කොහිල අල හා දලු යන දෙක ම ගනී. කොහිල අල ව්‍යංජනයක්‌ ලෙසත් සම්බෝලයක්‌ ලෙසත් ආහාරයට එක් කරගත හැකි ය.
කංකුං
කෙඳි සහිත බැවින් ආහාර හොඳින් දිරවීමට උපකාරී වෙයි. එබැවින් මළ බද්ධය නැති කර හොඳින් මළ පහ කරයි. ලේ වඩන බැවින් රක්‌තහීනතාවට වඩාත් ගුණදායක වෙයි. කිරි දෙන මවුවරුන්ට වඩාත් ගුණදායක වන්නේ කිරි වර්ධනය කිරීමේ ගුණයක්‌ කංකුං සතු ව තිබෙන බැවිනි. මැල්ලුමක්‌ ලෙසත්, පලාවක්‌ ලෙසත්, ව්‍යංජනයක්‌ ලෙසත් දෛනික ආහාරයට එක් කර ගැනීම ශරීර සුවතාවට හේතුවකි. දියවැඩියාවට වඩාත් ගුණදායක කංකුං ආහාරයට ගැනීමෙන් රුධිර සීනි මට්‌ටම අඩු කරගත හැකි බව පෙනී ගොස්‌ ඇත.
උඳුපියළිය
මෙය ඇස් රෝග, කෙටීම් නිසා ඇති වන තුවාල, උණ, අතීසාරය යනා දී රෝග වලට වටිනා ඖෂධයක් වේ.
කෝවක්කා
විශේෂයෙන්ම ලේ වඩන සහ ලේ පිරිසිදු කරන ඖෂධයක් වේ. විශේෂම කරුණක් වන්නේ කෝවක්කා දියවැඩියා රෝගයටත් ඉතා හොඳ ඖෂධයක් වන බවයි.තවද මුත්‍ර අමාරුවට, බල්ලන් සපා කෑ විට, කරවිලාගේ විෂට යනාදියට ද කෝවක්කා ඖෂධයක් ලෙස භාවිතා කරයි.නිවෙස් වල කෝවක්කා මැල්ලුම් ලෙස ආහාරයට ද එක් කර ගනී
ඉඟුරු
ඉඟුරු වියලා ගන්නට පෙර අමු ඉඟුරු නම්න් හැඳින් වේ. වියළුණ පසු සිද්ධිගුරු හෝ වියළි ඉඟුරු ය. අමු ඉගුරු කුළු හෙවත් දිව දවන රසින් යුක්ත ය. ඌෂ්ණ ය. කුසගින්න වැඩි කරයි. ආහාර රුචිය ඇති කරයි. ශූක්‍ර වඩයි. ශ්වාස, වමනය, ඉක්කා, වාත රෝග හා මලබද්දය නසයි. හෘදයට ගුණදායක ය. භෝජනයට පෙර ලුණු හා අමු ඉඟුරු කෑම ඉතා යෝග්‍යයි. කුසගිනි වැඩීම හා ආහාර රුචිය දැඩි කරයි. දිව හා උගුර ශුද්ධවීම සිදු වේ.
සිද්ධිගුරු කුළු රස ය. සැහැල්ලු ය, ඌෂ්ණය, ආහාර රුචිය හා ආහාර නොදිරවීමෙන් ඇති වන ආමවාතය නසයි. පැසවීමෙහි හිතකර ය. වා, සෙම් හා මලබැදීම් පහ කරයි. කටහඩ ප්‍රසන්න කරයි. හුස්ම ගැනීමේ අපහසුකම්, වමනය, ලය රෝග, බරවා, ඉදිමුම, අර්ශස්, බඩ පිපුම, අජීර්ණය, උදර රෝග හා වාතය නසයි. මූත්‍ර මාර්ගයෙන් රුජා සහිතව සිදුවන ලේ ගැලීම, අර්ශස්, අතීසාර රෝග, බඩවැල් රෝග, පාණ්ඩු ආමවාත, ඉක්කා සහ අජීර්ණ ආදී රෝගයන්ට ප්‍රතිකාර වශයෙන් වෙනත් ඖෂධ වර්ග සමග ඉඟුරු යොදනු ලැබේ.
උදය කාලයේ ඉඟුරු කොළ යුෂයෙන් පිසූ කැඳ පානය කිරීම කුසගිනි වැඩීමට හිතකර ය. ඉඟුරු දෝසි අනුභව කිරීමෙන් ද අග්නිදීපනය සිදු වේ. එහෙත් මඤ්ඤොක්කා කෑමෙන් පසු හටගන්නා උදරාබාධ වලට ඉඟුරු යොදා ප්‍රතිකාර කිරීම අයෝග්‍ය ය. ඒ ඉඟුරු - මඤ්ඤොක්කා සංයෝගයෙන් සිරුරට අහිතකර හයිඩ්‍රොසයනික් අම්ලය නිපදවෙන බැවිනි.
වල් ඉඟුරු ශරීරයේ හටගන්නා ගඩු පැසවීමට ඉඩ නොදී ඇතුළත දී ම පුළුස්සා දැමීම සඳහා භාවිත කෙරේ. ගෙඩි වෙදකමට හා කැඩුම්බිඳුම් ආදියට ප්‍රතිකාර කිරීමේ දී වල් ඉඟුරු යෙදේ. වල් ඉඟුරු කොළ වියලා තබාගෙන ව්‍යංජන රසවත් කිරීමට ඉන් ස්වල්පයක් යොදනු ලැබේ. ගෙවත්තේ ඉඟුරු පැලයක් වවා ගැනීම අත්‍යවශ්‍යය. මස්, මාළු ආදිය පිසින විට ඉගුරු අල කැබැල්ලක් එක් කිරීමෙන් රස වැඩි වේ. කුඩා ළමුන්ට එළකිරි දෙන විට කිරි උණු කිරීමේ දී ඊට ඉඟුරු පෙත්තක් දෙකක් එක් කිරීමෙන් සෙම හැදීම වළකී.
කටුපිල සංස්කෘත වෛද්‍ය ග්‍රන්ථවල සඳහන් වන්නේ “කණ්ඨපුංඛ“ යන නමිනි. මෙය බඩවැලේ සෑදෙන රෝගවලට ප්රත්යක්ෂ ඖෂධයකි. කටුපිල කොළ යුෂ වෙනත් ඖෂධ සමග සංයෝග කොට බඩවැලේ සෑදෙන ගෙඩි, වණ, තුවාල හා ලප සඳහා දෙනු ලැබේ. ස්ත්‍රින්ගේ ගර්භාෂයේ හටගන්නා ගෙඩි දියකර හැරීමේ ශක්තියක් කටුපිලවල ඇති බව සඳහන් වේ.
කොත්තමල්ලි කුළු බඩුවක් සහ ඖෂධයක් ලෙස භාවිතා කෙරේ. මෙහි ඇටවලින් සිඳින තෙල් ඉතා සුවඳවත් ය.
කොත්තමල්ලි යනු දෙමළ නමකි. සංස්කෘත වෛද්‍ය ග්‍රන්ථවල මෙය හැඳින්වෙන්නේ “කුස්තැන්බරු“ යනුවෙනි. ඉන් බිඳී ආ සිංහල නාමය කොතඹුරුය.
අමු කොත්තමල්ලි පිත නසයි. මිහිරිය. සුවඳවත්ය. ආහාර ප්‍රිය කරයි. වියළුෑ කොත්තමල්ලි සෙම් හා වාත නසයි. දැවිල්ල, වමනය, පිපාසය හා උණ පහ කරයි. කුසගිනි වැඩි කරයි. හෘදයට හා ඇස්වලට හිතකරයි. මුත්‍රා වැඩි කරයි. මුඛයෙන් දුගඳ හැමීම වළක්වයි. කිපුණ වා, පිත්, සෙම් ආදී තුදොස් පහ කරයි. සෙම් දෝෂ, ප්‍රතිශ්‍යා දෝෂ හා පීනස් දෝෂ ආදියට පිළියම් කරනු පිණිස තනනු ලබන ඖෂධ බොහෝවකට කොත්තමල්ලි එකතු කෙරෙයි. ප්‍රතිශ්‍යාවකදී ඉඟුරු හා කොත්තමල්ලි දෙවර්ගය තම්බා බීම අදත් මෙරට ජනතාව අතර පවත්නා පුරුද්දකි.
මෙරට ගෘහණියන් ව්‍යාංජන රසවත් කිරීම සදහා භාවිතා කරන සරක්කු තුන-පහ ආදිය සෑදීමේදී එයට අනිවාර්යෙන්ම වියළි කොත්තමල්ලි එක් කෙරේ.
මාදං පොකුරු වශයෙන් හැදෙන ගෙඩි ඉදුණු පසු පලතුරක්‌ ලෙසත් ඖෂධ ගුණයෙන් යුක්ත වුත් ගෙඩි විශේෂයකි.මෙම පැළෑටියට සමාන කුඩා දං පැළෑටියක්‌ද තිබේ. එහි ගෙඩිද රසවත් පලතුරකි. ඔසුවක්‌ ලෙස ගන්නා වගක්‌ පොත පතෙහි සඳහන් නැත. නමුත් මෙම ගෙඩි රුධිරයේ සීනි ප්‍රමාණය අඩු කරන බෑවින් මධුමේහයට ඉතා ගුණය.
මෙහි ඇටය සුදු පැහැයෙන් යුක්‌තය. මෙම ඇටයද තම්බා වතුර පානය කිරීම මදුමේහයට ඉතා ගුණදායක බැව් ගෞරව පූජ්‍ය බලංගොඩ ආනන්ද නායක හිමියන්ගේ හස්‌ත සාර වෙද පොතේ සඳහන්ව තිබේ. මෙම ගසෙහි මහඟු අගනා ඖෂධයක් බැව් පොත පතෙහි සඳහන්ව තිබේ. පොතු මධුමේහයට විශේෂ තැනක්‌ උසුලති.සරස්‌වතී නිඝණ්‌ඩුවේ මාදං පොතුවල ගුණය මේ ලෙස සඳහන් කරයි. පොතු මධුරයි. ඌෂ්ණය කසටය සියලුම සෙම් රෝග නසයි. කැස්‌ස සමනය කිරීමේ ගුණයක්‌ තිබේ.
මාදං, ඇටය මධුර රසයෙන් යුතුය. මළසිඳි. විශේෂයෙන් මධුමේහයට ඉතා හිතකරයි. කැඩුම් බිඳුම් වෙදකමට හිමිවන්නේ විශේෂ තැනකි.
මධුමේහය ආශ්‍රිත මුත්‍රකාරක සියලුම රෝගවලට ප්රත්යක්ෂ ඔසුවක්‌ ලෙසට මාදං පානය නමින් අරිෂ්ඨයක්‌ වෙළෙඳ පොළෙහි දක්‌නට ඇත්තේ ආයුර්වේදයෙන් නිකුත් කළ පානයකි.
