මෙවර වෙසක් පොහොය නිමිත්තෙන් අප පාසලේ බෞද්ධ සංගමය පල කළ බොදු මග සඟරාවේ තිබූ පුංචි ලිපි පෙළ කාගෙත් සිත් ගත්තේ ය. එහි පල වූ ලිපි කිහිපයකි මේ.

ජය පරාජය සමව විඳිමු.

අප සියලූ දෙනාට ජය පැරදුමට මුහුණ දීමට සිදුවේ. ඕනෑ ම ක්‍රීඩාවක දී එක් අයකු ජය ගත් විට අනෙකා පරාජය වේ. එසේ ම එක් කණ්ඩායමක් ජය ගත් විට අනෙක් කණ්ඩායම පරාජයට පත් වේ. එහි දී වැදගත් වන්නේ ජය ගත් පුද්ගලයා හෝ ජය ගත් කණ්ඩායම හෝ තම ජයග්‍රහණය අන් අයට බාධාවක් හිරිහැරයක් නොවන පරිදි සැමරීමයි.

ඒ සඳහා විනයගරුක බවක් අවශ්‍ය වේ. ජයග්‍රහණයේ දී මානය, ආඩම්බරය, අනුන් හෙළා දකිමින් කතා කිරීම හෝ පරාජිතයාට හිංසා කිරීම ජයග්‍රාහකයාගේ ගුණාංගයක් නොවේ. ජයග්‍රහණය සමසිතින් දරා ගැනීමට තරම් ඔහු අනතිමානි විය යුතු වේ.

පරාජය සදාකාලික දෙයක් නොවේ. පරාජයේ දී අධිෂ්ඨානශීලීව කටයුතු කර ජයග්‍රහණය කරා යා හැකි ය. එහි දී තම අඩුපාඩු හෝ දුර්වලතා හඳුනා ගැනීමට එය අවස්ථාවක් කර ගැනීම නුවණැත්තන්ගේ ස්වභාවයයි. ලොව උසස් තත්ත්වයට පත් බොහෝ පුද්ගලයෝ පරාජය හමුවේ අධිෂ්ඨානයෙන් කටයුතු කර ජයග්‍රහණය ලබා ගත් අය වෙති.

ජය පැරදුම උපේක්ෂාවෙන් විඳ දරා ගැනීමට බෞද්ධ ඉගැන්වීම අනුව අපි පුරුදු පුහුණු වෙමු.

වගකීමෙන් වැඩකරමු.

පාසල් ළමුන් ලෙස අප කුඩා කල සිට ම වගකීම් දැරීමට පුහුණු විය යුතු ය. පාසල් ජීවිතය මේ සඳහා හොඳ ම අවස්ථාව වේ. පාසල් සිසුන් වන අප පාසල තුළ පන්ති නායකයින් ලෙසත්, ශිෂ්‍ය නායකයින් ලෙසත්, ක්‍රීඩා නායකයින් ලෙසත්, සමිති සමාගම්වල නායකයින් ලෙසත් සිදු කරන්නේ වගකීම් දැරීමට පුහුණු වීමයි.

පාසලට උදෑසන ම පැමිණීම, පාසල පිරිසිදු කිරීම, උදෑසන රැස්වීම් සංවිධානය හා මෙහෙයවීම වැනි වැඩසටහන් තුළින් සිදු කෙරෙන්නේත් දරුවන් වගකීම් දැරීමට පුහුණු කිරීමයි.

ගුරු බසට කීකරු වීම, හොඳින් ශිල්ප ඉගෙනීම වැනි ගුණාංග ශිෂ්‍යයා තුළ ඇති කිරීමට හුරු කළ හැකි ය. වගකීම් දරන්නට හුරුවන ශිෂ්‍යයා තුළ "සක්කෝ” හෙවත් හැකියාව, "උජූච” හෙවත් ඍජුබව, "සූජූච” මනා ඍජුබව ආදි ගුණාංග වර්ධනය වන බව කරණීය මෙත්ත සුත්‍රයේ බුදුරජාණන් වහන්සේ පෙන්වා දී ඇත.

දෙමාපියන් වෙහෙස වී උපයන ධනය විනාශ නොකර හොඳින් ඉගෙන ගැනීම දරුවන්ගේ වගකීම වේ. දෙමාපියන්ට උපකාර කිරීම ද දරුවන්ගේ වගකීමකි.

බෝසත් චරිතය වගකීම් දැරීම පිළිබඳ ආදර්ශ සපයයි. බෝසතාණන් කුඩා කල ශිල්ප ඉගෙන ගත්තේ සර්වමිත්‍ර හෙවත් විශ්වාමිත්‍ර ආචාර්යවරයාගෙනි. ආචාර්යවරයා දත් සියලූ ශිල්ප ඉතා කෙටි කාලයකින් සිදුහත් කුමරු ඉගෙනගෙන අවසන් කළේ ය.

පාසල් දරුවන් වන අප වගකීමෙන් යුතු ව ඉගෙනීමත් රටට වැඩදායක පුද්ගලයකු ලෙස කටයුතු කිරීමත් ඉතා වැදගත් වේ.

අන්සතු දේ නොගනිමු.

කුමන ආකාරයෙන් සිදු කළත් සොරකම වරදකි. සමහරු ගමේ, නගරයේ, පාසලේ, පන්සලේ මෙන් ම රජයේ දේපළ ද සොරකම් කරති. කුඩා වූ දෙයක් වත් සොර සිතින් ගැනීම අපාගත වන පාපයක් වේ.

ඇතැමෙක් තව කෙනකු රවටා අනුන් සතු දේ ලබා ගනිති. එසේ ලබා ගැනීම ද සොරකමකි. ඕනෑ ම කෙනෙක් තමන් සතු වස්තුව නිදහසේ පරිහරණය කිරීමට කැමැති වෙති. එම නිදහස අහිමි කිරීම, ඒවා සොර සිතින් ගැනීම, පන්සිල්වල සඳහන් දෙවන ශික්ෂා පදය කඩ කිරීමකි. සොරකම සමාජයේ යහපැවැත්මට මහත් බාධාවක් වේ. එබැවින් අන්සතු දේ කිසිදු අයුරකින් නොගත යුතු ම ය.

මේ පිළිබඳ ලෝවැඩ සඟරාවේ මෙසේ සඳහන් වේ.

බලයෙන් වත් කිසියම් සොර    සිතකින්
සියතින් වත් දැන්වූ          උපදෙසකින්
පර සන්තක දෙය ගත සොර    සිතකින්
නිරයෙන් නිරයට පැමිණෙයි   එතෙකින්

(වීදාගම මෛත්‍රී හිමි ‐ ලෝවැඩ සඟරාව)

සුභාෂිතය පුරුදු වෙමු.

බුදුරජාණන් වහන්සේ ප්‍රිය වචන කතා කිරීමේ අගය අපට දේශනා කළ සේක. අප සෑම විට ම අන් අයට පි්‍රය වන ආකාරයට කතා කළ යුතු ය. බුදු දහම නිරන්තරව පි්‍රය වචන කතා කිරීම අගය කර ඇත. එසේ ම සමාජය අප්‍රිය කරන පරුෂ වචන කීම, කේලාම් කීම, බොරු කීම, හිස් වචන කතා කිරීම නොකළ යුතු ය. 

අපි්‍රය අමනාප වචනවලට මිනිසුන් පමණක් නොව සතුන් ද පි්‍රය නොකරන බව නන්දිවිසාල ජාතකයෙන් ද පැහැදිලි වේ. නන්දිවිසාල ගවයාට ගැල්කරු අප්‍රිය වචනයෙන් කතා කළ නිසා ඔහු ගැල් ඇදීම නොකළේ ය. පි්‍රය වචනයෙන් කතා කළ පසු ගැල් සියල්ල ම එකවර ඇද්දේ ය. එමඟින් පැහැදිලි වන්නේ සුභාෂිත වචනයේ ඇති වැදගත් කමයි.

අප්‍රිය වචන බැහැර කිරීමත් සුභාෂිත වචන භාවිතයේ වැදගත්කමත් සිරිත් මල්දම පොතෙහි මෙසේ දැක්වේ.

යකෝ යන බස් නොහොබි        සිතන්නේ
ඌ මූ යන බස් කැතැයි            සිතන්නේ
තෝ බොල යන බස් දුරු        කරපන්නේ
පිරිය වඩන බස්                පවසාපන්නේ

(සිරිත් මල්දම ‐ ඇම්. ඇල්. සිල්වා ගුරු මුහන්දිරම්තුමා)