20 - අල් හදීස්
මිනිසුන්ට මග පෙන්වීම සඳහා අල්ලාහුතආලා විසින් මුහම්මද් සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණන් යවනු ලැබුවේ ය. ඒ සමග ම නබිතුමාණන්ට අල් කුර්ආනය පහළ කළේ ය. අල් කුර්ආනයේ මග පෙන්වීම් මිනිස් සමාජයට දේශනා කළ මුහම්මද් නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණන්ගේ ජීවිතය, මුළු මානව සංහතියට ම ආදර්ශයක් වේ. මෙම ජීවන ක්‍රමය සුන්නා යනුවෙන් හඳුන්වනු ලැබේ.
ඉස්ලාමයේ ප්‍රධානතම මූලාශ්‍රය ලෙස අල් කුර්ආනය හා සුන්නාව දක්නට ලැබේ. අල්ලාහුතආලාගේ විශේෂිත වූ ඥානය හා සම්බන‍ධ වී ඇති බැවින් අල් කුර්ආනය පළමු මූලික නීති මූලාශ්‍රය ලෙස පිළිගනු ලැබේ. අල් කුර්ආනයේ පහදා දීම හා එහි ප්‍රායෝගික පුහුණුව ලෙස පවතින සුන්නාව දෙවන නීති මූලාශ්‍රය ලෙස පිළිගනු ලැබේ.
හදීස් යනු නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණන්ගේ වචනය, ක්‍රියාව, අනුමත කිරීම්, ගුණාංග හා වර්ණනාව යනාදිය වේ. එනම් නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණන් පැවසූ දෑ, කළ දෑ, ඉටුකරන ලෙස අණ කළ දෑ, එමෙන් ම එතුමන්ගේ නියෝග, ලිපි, ගිවිසුම්, අනුමත කිරීම් යනාදී මේ සියල්ල හදීස් යනුවෙන් හැඳින්වේ. පොදුවේ හදීස්, සුන්නා යන පද දෙකම හදීස් ක්ෂේත්‍රයේ විද්වතුන් විසින් එකම අර්ථයකින් භාවිත කෙරේ.
අල් කුර්ආනයට පැහැදිලි කිරීමක් ලෙස හදීස් පවතී. හදීස් නොමැතිව අල් කුර්ආනය අවබෝධ කරගත නොහැකි ය. අල් කුර්ආනයේ කෙටියෙන් සඳහන් කළ කරුණු වලට විස්තරාත්මක අවබෝධය හදීස් මගින් පමණක් ලබාගත
හැකි ය. අල්ලාහුතආලා නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණන් ම අල් කුර්ආනය ඉගැන්වීමේ භාරදූර වගකීමත් සහිතව යැවීය. එබැවින් අල් කුර්ආනයේ ප්‍රායෝගික ආදර්ශය ලෙස හදීස් දක්නට ලැබේ. එබැවින් සහීහ් වූ හදීස් කිසි විටකත් කුර්ආනයට පටහැනි නොවේ.
නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාගේ කාලයේ ජීවත් වූ සහාබාවරුන් විසින් එතුමාණන්ගේ හදීසයන් කටපාඩම් කිරීම මගින් ආරක‍ෂා කරන ලදී. සහාබාවරුන් අතරින් ආයිෂා රළයල්ලාහු අන්හා ඉබ්නු උමර් රළියල්ලාහු අන්හු, අබූහුරෛරා රළියල්ලාහතු අන්හු යනාදීහූ හදීස් ක්ෂේත්‍රයේ විශේෂඥයෝ වූහ. අනතුරු ව පසු කාලයේ බිහි වූ විද්වතුන් විසින් හදීස් ග්‍රන්ථ වශයෙන් සංස්කරණය කරන ලදී. ඒ අතර අස්සිහා හුස්සිත්තා නමැති හදීස් ග්‍රන්ථ හය අති ප්‍රධාන වේ.
අල් කුර්ආනයත් සුන්නාවත් හදීසයේ වැදගත්කම අවධාරණය කරයි. අල්ලාහුතආලා පහත සඳහන් අයුරින් අල් කුර්ආනයේ පවසන්නේ ය.
"රසූල්වරයා ඔබ වෙත කුමක් රැගෙන ආවේ ද, එය පිළිගන්න. ඔහු වැළැක් වූ දෙයින් වැළකී සිටින්න" තවත් තැනක "අල්ලාහ්ගේ දූතයා තුළ ඔබට යහපත් ආදර්ශයන් ඇත"(33:21). මෙලෙස අල්ලාහුතආලා සුන්නාවේ වැදගත්කම පිළිබඳ ව අල් කුර්ආනයේ පවසන්නේ ය.
එසේ ම "මම ඔබවෙත කරුණු දෙකක් හැර යන්නෙමි. එම කරුණු දෙක පිළිපදින තාක්කල් ඔබ නො මග නොයනු ඇත. අල්ලාහ්ගේ ධර්මය ඉන් එකකි. අනෙක මාගේ ක්‍රියා පිළිවෙත" යනුවෙන් නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණෝ පැවසූහ. (මුවත්තා)
එබැවින් හදීසයන් ඉගෙනීමත්, පිළිපැදීමත්, එය ආරක‍ෂා කිරීමත්, දේශනා කිරිමත් අපගේ වගකීම වේ.
අපි දැන් හදීස් කිහිපයක් ගැන සළකා බලමු.
"නියත වශයෙන් ම අල්ලාහ් ඔබගේ රූපය දෙස හෝ ධන සම්පත් දෙස නොබලන්නේ ය. නමුත් ඔබගේ සිත දෙස හා ක්‍රියාවන් දෙස බලන්නේ ය" යැයි නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණන් පැවසූ බව අබූ හුරෛරා රළියල්ලාහු අන්හු තුමා වාර්තා කරයි. (මූලාශ්‍රය ¡ බුහාරි, මුස්ලිම්)
"බඩගින්නෙන් පසුවන්නන්ට ආහාර දෙන්න. රෝගීන්ගේ සුවදුක් විමසන්න. සිරකරුවන් නිදහස් කිරීමට උපකාරී වන්න" යනුවෙන් නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණෝ පැවසූ බව අබූ මූසා රළියල්ලාහු අන්හු තුමා වාර්තා කරයි. (මූලාශ්‍රය - බුහාරි)
"මාගේ ප්‍රාණය කවරකු සතුව තිබේද ඔහු කෙරෙහි දිවුරා කියමි! ඔබ ඊමාන් කරන තුරු ස්වර්ගයට නොපිවිසෙන්නෙහු ය. ඔබ කෙනෙකුට කෙනෙක් ස්නේහය දක්වන තුරු ඊමාන් නොකරන්නෙහු ය. ඔහු අතර ස්නේහය වඩවන දෙයක් මම ඔබට දන්වම් ද ?" යි අසා, ඔබ අතර සලාමය පතුරුවන්න, යයි නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමා පැවසූ බව අබූ හුරෛරා රළියල්ලාහු අන්හු තුමා දැනුම් දුන්නේ ය. (මූලාශ්‍රය - බුහාරි, මුස්ලිම්)
"නියත වශයෙන් ම අසත්‍යය (බොරුව) පාපයට මග පෙන්වයි. පාපය නිරයට මග පෙන්වයි. අධික වශයෙන් අසත්‍ය ප්‍රකාශ කරන්නා අල්ලාහ් සන්තකයේ බොරුකාරයා වශයෙන් සටහන් කරනු ලබයි. "යනුවෙන් නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණන් පැවසූ බව ඉබ්නු මස්ඌද් රළියල්ලාහු අන්හු තුමාණෝ දැනුම් දුන්ණෝ ය. (මූලාශ්‍රය - බුහාරි )