9 - ක්‍රියා පද හා එහි ප්‍රභේද
භාෂාව මාර්ගයෙන් අදහස් ප්‍රකාශ කරනුයේ අරුත් සහිත ඒකක වන පද මාර්ගයෙනි. කතාවෙහි දී අරුත් පළ කෙරෙනුයේ ශබ්දවලින් සැදුණු පද භාවිතයෙනි. එම පද ලේඛනයෙහි ලා අක්ෂරවලින් ලියා දැක්වෙයි. සිංහලයෙහි පද වර්ග තුනකි. නාම පද, ක්‍රියා පද හා නිපාත යනු ඒ වර්ග තුන යි. වාක්‍යයක් සකස් වන්නේ මේ වර්ග තුනට අයත් පද නිසි පිළිවෙළට පෙළ ගැසුණු විට ය. මේ පාඩම සිංහලයේ ක්‍රියා පද හා එහි ප්‍රභේද පිළිබඳව ලියවුණකි. වචන භේදය, කාල භේදය, පුරුෂ භේදය හා ලිංග භේදය පදනම් කොට ගනිමින් ක්‍රියා පද වර්ගීකරණය මෙහි දැක්වේ.
දිවයිනේ අනික් පැත්තේ වාසයට යාමට කටයුතු ආරම්භ කළ යුතු ය යි බෝට්ටුව අලූත්වැඩියා කිරීම අවසන් කළ වහා ම රණරාල යෝජනා කෙළේ ය. මුහුදෙන් බඩු ගොඩ ඇදීම ඒ කටයුතු නිසා නතර කිරීමට සිදු විය. කැඩුණු නැවින් මුහුදට වැටුණු ද්‍රව්‍යවලින් විශාල කොටසක් තව ම මුහුදෙහි පා වෙමින් ඇත. වෙරළින් ගෙන ගොස් කූඩාරම්වල තැන්පත් කළ නො හැකි වූ බඩු මුහුද ප්‍රචණ්ඩ වූ විට රළට අසු වී යළිත් මුහුදට ගසා ගෙන යාම වැළැක්වීමට වෙරළින් ඈතට ඇද අව්වෙන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා වැලිවලින් වසන ලදි.
දිවයිනේ අනික් පාර්ශ්වයෙහි වාසයට යාමේ කටයුතු ආරම්භ කරන ලද්දේ ය. ඔවුහු එක කූඩාරමක් ගැළවූහ. කූඩාරමත් එහි තිබූ මෙට්ට හා ඇතිරිලිත් පළමු කොට බෝට්ටුවෙන් අනික් පැත්තට ගෙන යාමට තීරණය කර ගන්නා ලදි. රණරාලත් පියදාසත් බඩු බෝට්ටුවේ දමා එය වෙරළින් මඳක් ඈතට හබලින් පැද රුවල නැංවූහ. පැය දෙකකින් ඔවුහු දිවයිනේ අනික් පැත්තට පැමිණියෝ ය. වහා ම ආපසු යාම සඳහා ඔවුහු ඉක්මනින් බඩු ගොඩ අදින්ට වූහ.
"දැන් උල්පතේ හැටි කොහොම ද කියා බලමු." යි පියදාස යෝජනා කෙළේ ය. ඔවුහු එහි ගියහ. වළ පිරිසිදු දියෙන් පිරී තිබුණේ ය.
"මෙච්චර හොඳ වතුර මම කවදාවත් දැක්කේ නැහැ" යි පියදාස කී ය.
"අපි මේ පැත්තේ පදිංචියට ආවා ම මේ උල්පතෙන් ම වතුර ලබා ගන්ට පුළුවන් වන විධියට සෙවණ ඇති තැනකින් ළිඳක් හාරන්ට ඕනෑ,"යි රණරාල කීවේ ය. "මෙතන සෙවණක් නැති නිසා ළිඳේ වතුර ඉක්මනට අඩු වෙන්ට පුළුවනි."
එතැනින් ඉවත් වූ වහා ම ඔවුහු බෝට්ටුවට නැඟ ආපසු ගියහ. ඔවුන් එපමණ ඉක්මනින් ආපසු ඒම සමරවික්‍රමගේත් විමලාගේත් පුදුමයට හේතු විය.
"බොහොම ඉක්මනට ආවා නේ ද?" යි විමලා කීවා ය.
"මෙච්චර ඉක්මනට ඒ ය යි මම බලාපොරොත්තු වුණේ නැහැ" යි සමරවික්‍රම කී ය.
"අම්මේ, අනික් පාර මමත් බෝට්ටුවෙන් යනවා" යි ශරත් කෑ ගැසුවේ ය.
"ශරත් අපිත් එක්ක බෝට්ටුවෙන් යන්න තව අඩි දෙකක් විතර උස් වෙන්ට ඕනෑ" යි පොල් ගසක් යට හිඳ ගනිමින් රණරාල කී ය.
පසු දින රණරාල ඉවුම් පිසුම් සඳහා අවශ්‍ය භාජන ද වෙනත් බඩු රාශියක් ද බෝට්ටුවෙහි පටවා ගෙන දිවයිනේ අනික් පැත්ත බලා යාත්‍රා කෙළේ ය. ඊට මඳ වේලාවකට පසු පියදාස එළුවන් ගොඩින් දිවයිනෙහි අනික් පැත්තට ගෙන යාමට පිටත් විය. පහසුවෙන් ගෙන යා හැකි ඇතැම් භාණ්ඩ හිස පිට පටවා ගත් බිසෝමැණිකාත් ඔහු සමඟ ගියා ය. සමරවික්‍රම විමලාගේ ද ළමයින්ගේ ද ආරක්ෂාව සඳහා කූඩාරමෙහි නැවතුණේ ය. පියදාස හා බිසෝමැණිකාත් සමඟ තමාටත් යාමට ඉඩ දෙන්නැයි ඉල්ලා ශරත් හඬන්ට වූ නමුත් විමලා ඊට ඉඩ නුදුන්නා ය.
පියදාසත් බිසෝමැණිකාත් දිවයිනේ අනික් පැත්තට පැමිණෙන විට රණරාල තමා බෝට්ටුවෙහි ගෙනා බඩු වෙරළෙහි තබා ගසක් යට හිඳ සිටියේ ය.
ඊට පෙර දින ගෙනා කූඩාරම රණරාල පියදාසගේ හා බිසෝමැණිකාගේ ද උපකාරය ඇතිව ඉදි කෙළේ ය. ඉක්බිති ඔවුහු ඉවුම් පිසුම් කිරීමට තැනක් සූදානම් කළහ.
අනතුරුව ඔවුහු තුන් දෙනා ආපසු ඒමට බෝට්ටුවෙහි නැඟුණාහ. බෝට්ටුව ගල් වැටියෙන් ඔබ්බට යන තෙක් රණරාල එය හබලින් පැද රුවල නැංවී ය.
පසු දින දිවයිනේ අනික් පැත්තෙහි වාසයට යාමට සියල්ලෝ ම සැරසුණාහ. හිරු නැඟුණු වහා ම නැඟිටි ඔවුහු ගමනට සූදානම් වූහ. රණරාල ඉතිරිව තිබුණු කූඩාරම ගලවා හකුළා බෝට්ටුවෙහි තැබුවේ ය. ඉක්බිතිව කූඩාරමේ
තිබුණු මෙට්ට හා ඇතිරිලිත් බෝට්ටුවට ගෙන යන ලදි. පිඟන් කෝප්ප ආදිය ද වෙනත් ඇතැම් භාජන ද බෝට්ටුවේ තැබිය හැකි වන ලෙස ඔවුහු උදය ආහාරය අනුභව කිරීම ඉක්මනින් අවසන් කළහ.
මේ බඩු බෝට්ටුවේ පටවා ගත් රණරාල යාත්‍රාරම්භ කෙළේ ය. ඊට පැය භාගයකට පමණ පසු සමරවික්‍රම හා විමලා ද පියදාස හා අනික් ළමයි ද කැලය හරහා අනික් පැත්තට යාමට පිටත් වූහ. බිසෝමැණිකා සුජාතා අතින් අල්ලා ගෙන ගියා ය. විමලා ශරත් අතින් අල්ලා ගෙන ගමන් කළා ය.
"අම්මාව එක්ක යන්නේ මම ය"යි පොල් ගස්වල කෙටුම් ලකුණු බලමින් ඉදිරියෙන් ගමන් කරන පියදාසට ශරත් කීවේ ය. සැතැප්ම දෙකක් පමණ ගමන් කළ පසු තම කකුල් රිදෙන බව කියා ශරත් හඬන්ට වූ හෙයින් සමරවික්‍රම ඔහු ඔසවා ගෙන යන්ට විය. සෙමින් ගමන් කිරීමත් කීප තැනක නැවතී ගිමන් හැරීමත් නිසා ඔවුන්ට දිවයින හරහා යාමට පැය හතරක් පමණ ගත විය. ඔවුන් දිවයිනේ අනික් පැත්තට යන විට රණරාල ඔවුන් සඳහා ආහාර පිසමින්
සිටියේ ය. තවත් කූඩාරමක් ඉදි කිරීමත් තමන් ගෙනා බඩු තැන්පත් කිරීමත් හැරෙන්ට එදින ඔවුන්ට අන් කිසිවක් කිරීමට ඉඩ නො ලැබුණේ ය.
රණරාල, ජී. බී. සේනානායක
(කැප්ටන් ප්රෙඩ්රික් මැරියට් ලියූ මාස්ටර්මන් රෙඩි නමැති ඉංගිරිසි නවකතාව ඇසුරින් ළමයින් සඳහා ලියන ලද්දකි).
ක්‍රියා පද
පහත දැක්වෙන වාක්‍ය දෙස බලන්න.
- බිසෝමැණිකාත් ඔහු සමඟ ගියා ය.
- වළ පිරිසිදු දියෙන් පිරී තිබුණේ ය.
- කූඩාරමක් ඉදි කළ යුතු බව රණරාළට සිතිණි.
මෙහි "ගියා ය" යන පදයෙන් යමක් කරන බවක් ද,
"පිරී තිබුණේ ය" යන පදයෙන් යම් සිදුවීමක් ගැන ද,
"සිතිණි" යන පදයෙන් යම් විඳීමක් ගැන ද කියවේ.
- ඒ අනුව "කිරීමක්, සිදුවීමක් හෝ විඳීමක්" ගැන කියැවෙන පද, ක්‍රියා පද නමින් හැඳින්වෙයි.
ඉහත වාක්‍යවල ‘ගියා ය, පිරී තිබුණේ ය, සිතිණි’ යන පදවලින් වාක්‍ය අවසාන කර ඇත. එබැවින් ඒවා ආඛ්‍යාත හෙවත් අවසාන ක්‍රියා ලෙස හැඳින්වෙයි.
වචන භේදය
- රණරාල යෝජනා කෙළේ ය.
- ඔවුහු ඉවුම් පිහුම් කිරීමට තැනක් සූදානම් කළහ.
මෙම වාක්‍ය දෙකෙන් පළමු වැන්නේ උක්තය ඒක වචන නිසා ඊට අනුරූපව යෙදෙන ආඛ්‍යාතය ද ඒක වචන ස්වරූපයෙන් පවතී. දෙවැන්නේ උක්තය 'ඔවුහු' යන්නයි. එය බහු වචන පදයක් නිසා ආඛ්‍යාතය බහු වචනයෙන් තබා ඇත.
මෙම වාක්‍ය ගොනු දෙකෙන් වම් පස ගොනුවේ වාක්‍යවල අවසාන ක්‍රියා පද "ලියයි, ගයයි, කියවමි" යනුවෙන් ද දකුණු පස ගොනුවේ "ලියති, ගයහු, කියවමු" යනුවෙන් ද යෙදී ඇත. උක්තය වශයෙන් යෙදෙන පදයේ ඒක වචන බහු වචන භේදය අනුව ආඛ්‍යාතවල ද ඒක වචන බහු වචන හේදයක් පවතින බව මෙයින් පැහැදිලි වේ.
