8 - සඟරුවනට අනුව හුරු පුරුදු වෙමු සුසිරිත්
මුළු මහත් භාරතය ම ලෙයින් තෙත් කළ චණ්ඩාශෝක, ධර්මාශෝක මහා අධිරාජයාණන් බවට පරිවර්තනය කළේ නිග්‍රෝධ නම් කුඩා සාමණේරයන් වහන්සේගේ සන්සුන් ඇවතුම් පැවතුම් ය. බාහිර පෙනුම ඕනෑ ම පුද්ගලයකුගේ පෞරුෂය ප්‍රදර්ශනය වන ප්‍රධාන ම සාධකයකි. දිග් විජය තුළින් අධිරාජ්‍යයක් ගොඩනැගීමට දහස් ගණන් මිනිසුන්ගේ ජීවිත, අතපය, අඹුදරුවන් අහිමි කළ ශෝකයෙන් තැවෙමින් සිටි මිනිසකුගේ හදවත සොම්නසට පත් කළේ නිග්‍රෝධ තෙරුන්ගේ සංවරශීලී ගතිපැවතුම් ය. එනිසා අපිත් ආචාරශීලී හැසිරීම් පුරුදු පුහුණු වෙමු.
බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් භික්ෂූන් වහන්සේලාට නිවන් අවබෝධය පහසු කරවනු සඳහා පනවා වදාළ ශික්ෂා විනය පිටකයේ ඇතුළත් වේ. ඒ අතර ඇති සේඛියා ප්‍රසාදජනක පැවැත්ම සඳහා ඉවහල් වන ඉතා උසස් ආචාරධර්ම පද්ධතියක් ලෙස අගය කළ හැකි ය. ශික්ෂණය, හික්මීම, සංවරකම යන අර්ථ ගෙන දෙන සේඛියා යන පදය භික්ෂු විනයේ දී වෙන ම ශික්ෂා පද විශේෂයක් හැඳින්වීම සඳහා භාවිත කොට ඇත.
භික්ෂූන් වහන්සේලා උදෙසා සිවුරු හැඳීම පෙරවීම හා ගමන බිමන පිළිබඳ ව පනවා ඇති සේඛියා ශික්ෂා පද ගිහි අපගේ පැවැත්මට ද අදාළ කර ගත හැකි ය. ඒවා පහත පරිදි පෙළ ගැස්වීමට පුළුවන.
- හාත්පසින් වටවන සේ හඳින්නෙමියි, පුරුදු කර ගත යුතු ය.
- හාත්පසින් වටවන සේ පොරවන්නෙමියි, පුරුදු කර ගත යුතු ය.
- සිරුර හොඳින් වැසෙන සේ හැඳ පෙරව ඇතුළු ගමට පිවිසෙමියි, පුරුදු කර ගත යුතු ය.
- සිරුර හොඳින් වැසෙන සේ ඇතුළු ගමෙහි හිඳිමියි, පුරුදු කර ගත යුතු ය.
- මැනවින් සංවර ව ඇතුළු ගම යමියි, පුරුදු කර ගත යුතු ය.
- මනා ව සංවර ව ඇතුළු ගම හිඳිමියි, පුරුදු විය යුතු ය.
- පහතට හෙළන ලද ඇස් ඇති ව ඇතුළු ගමෙහි යෑමට පුරුදු විය යුතු ය.
- පහතට හෙළන ලද ඇස් ඇති ව ඇතුළු ගමෙහි හිඳීමට පුරුදු විය යුතු ය.
- උඩට ඔසවන ලද සිවුරෙන් යුතු ව ඇතුළු ගමට නොපිවිසීමට පුරුදු විය යුතු ය.
- උඩට ඔසවන ලද සිවුරෙන් යුතු ව ඇතුළු ගමෙහි නොහිඳීමට පුරුදු විය යුතු ය.
බුදුරදුන් දවස ඇතැම් භික්ෂූන් වහන්සේලා අපිළිවෙළට සිවුරු හැඳ පොරවාගෙන පිණ්ඩපාතයේ හැසිරෙනවා දුටු මහජනතාව දෝෂාරෝපණය කරන්නට වූහ. එහි දී බුදුරජාණන් වහන්සේ මහජන හඬට ඇහුම්කන් දෙමින් තම ශ්‍රාවක සංඝයාගේ හික්මීම අවධාරණය කරමින් හැඳීම පෙරවීම පිළිබඳ බොහෝ ශික්ෂා පැනවූහ.
ඕනෑ ම පුද්ගලයකු සමාජය පළමු ව දැන ගන්නේ ඔහුගේ බාහිරට පෙනෙන ඇඳුම-පැලඳුම හා ගමන-බිමන තුළිනි. ඒ නිසා අපිත් ගමනක් යන විට මැනවින් තෙල් ගා හිස පීරා දත් මැද මුහුණු කට සෝදා පිරිසිදු ඇඳුමක් පිළිවෙළට හැඳ පිරිසිදු කර ගත් පාවහන් පැලඳ හික්මුණු ගමනින් යා යුතු ය. පරිමණ්ඩල වග්ගයේ එන පළමු ශික්ෂා පද හතරෙන් සිවුරු හැඳීම හා පෙරවීම පිළිබඳ ව උගන්වා තිබේ. පරිමණ්ඩල යනුවෙන් අදහස් කෙරෙන්නේ හාත්පසින් වටකොට හැඳීම හා පෙරවීම යන්නයි. බෙර පලූවක් මෙන් සම ව, වට ව හැඳිය යුතු ය; එහෙන් මෙහෙන් කෑලි එල්ලෙන සේ නො ඇඳිය යුතු ය. අපගේ නැබ වැසෙන සේ වස්ත්‍රය ඇඳිය යුතු ය.
තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල මාහිමිපාණන් විසින් රචිත කාව්‍යශේඛරයේ සඳහන් වන,
යන පද්‍යයෙන් කියැවෙන පරිදි කෝට්ටේ යුගයේ සම්මත ව තිබූ විරිත් අනුව හික්මුණු කාන්තාවක ඇඳුම් ඇඳීමේ දී උඩින් පෙකණිය වැසෙන ලෙසත්, යටින් පාදයේ බොලට ඇස හෙවත් ඇස් වට නමින් හැඳින්වෙන යටිපතුල පටන් ගන්නා තැන දක්වාත් වස්ත්‍රය හැඳිය යුතු අතර උඩු කයට අඳින ඇඳුමෙන් තනමඬල මැනවින් ආවරණය විය යුතු බවත්, පැහැදිලි කොට තිබේ. ඇඳුම යනු අපගේ සංස්කෘතියේ ස්වභාවය තීරණය කරන මෙවලමකි. එය අපගේ රටේ සභ්‍යත්වයට, හැදියාවට අදාළ විය යුතු ය.
විශ්ව ගම්මානය තුළ ජීවත් වන අපි විවිධ සංස්කෘතීන්ට අදාළ ඇඳුම් මෝස්තර දකිමු. බෞද්ධ සංස්කෘතියෙන් පෝෂණය වූ අපි අපේ ඇඳුම් පැලඳුම් ආචාරශීලී ව භාවිත කිරීමට පුරුදු පුහුණු වෙමු. ඇඳුමක් ඇඳීමේ පරමාර්ථ කිහිපයක් බුද්ධ දේශනාව ආශ්‍රයෙන් උගත හැකි ය. එනම්,
- නොවැසුණහොත් ලැජ්ජා ඇති වන තැන් වසා ගැනීම,
- මැසි මදුරු උවදුරුවලින් ආරක්ෂා වීම,
- අව්ව, වැස්ස, සුළඟ ආදියෙන් වන විපත්වලින් ආරක්ෂා වීම ආදියයි.
අප අඳින ඇඳුම තුළින් ඉහත කී කරුණු කෙතෙක් දුරට ඉටු වන්නේ දැයි සිහිනුවණින් විමසා බැලිය යුතු ය. කිසියම් ඇඳුම් මෝස්තරයක් දුටු පමණින් එය අනුකරණය කිරීමට පෙර අපගේ සංස්කෘතිය, හැදියාව හා තත්ත්වය පිළිබඳ ව සැලකිලිමත් විය යුතු ය.
අප වාඩිවීම, ඇවිදීම ආදි චර්යාවන්හි දී ද සංවරශීලී වීමට පුහුණු විය යුතු ය. වටපිට බලමින් යන ගමන අපට විපත් ගෙන දිය හැකි ය. එමෙන් ම එය අශෝභන ය. එම නිසා යන මග දෙස නිවැරැදි අවධානය තබා ගෙන යා යුතු ය. බොහෝ මාර්ග අනතුරු සිදු වන්නේ පදිකයින් වන අපගේ නොසැලකිලිමත්කම නිසා බව සමීක්ෂණවලින් හෙළි වී තිබේ. මනා අවධානයෙන් මහ මග ගමන් කරන්නේ නම් බොහෝ අනතුරු වළක්වා ගෙන අපගේ ජීවිත ආරක්ෂා කර ගත හැකි ය. කිසියම් ස්ථානයකට ඇතුළු වීමේ දී ද සිහිනුවණින් ආචාරශීලී ව ඇතුළු විය යුතු ය. යම් තැනකට ප්‍රවේශ වීමේ දී පැමිණෙන බව හඟවා එතැනට ඇතුළු වීමට පුරුදු විය යුතු ය. උගුර පාදා, දොරට තට්ටු කොට, පාදයෙන් බිමට සංඥා කොට එය හැඟවීම උසස් චාරිත්‍රයකි.
වාඩි වීමේ දී ද සංවරශීලී ව එය සිදු කළ යුතු ය. බස් රථයක වාඩී වීමේ දී පවා අනෙකා අපහසුවට ලක් නොවන ලෙස එය සිදු කිරීමට වග බලා ගනිමු. දුටුවන් අප්‍රසාදයට ලක් නොවන ලෙසත් ප්‍රසාදය වැඩි වන ලෙසත් වාඩි වීමට පුහුණු වෙමු. ශරීරයේ වසා ගත යුතු තැන් නිරාවරණය නොවන පරිදි වාඩි වීමට පුරුදු වෙමු.
භික්ෂූන් වහන්සේට දන් වැළඳීම සම්බන්ධයෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේ පනවා වදාළ සේඛියා ශික්ෂා පද ආහාරපාන ගැනීමේ දී අපට ද අනුගමනය කළ හැකි ය. එම ශික්ෂා මෙසේ ය.
- බත් පිඬ මුවට ගෙන යෑමට කලින් මුව විවර නො කරමි
- වළඳමින් අත සම්පූර්ණයෙන් මුවෙහි නො දමමි
- ආහාරය මුව තුළ තිබිය දී කථා නො කරමි
- ආහාරය මුව තුළට විසි නො කරමි
- බත් පිඬ මුවින් කඩ කඩා නො වළඳමි
- වඳුරන් මෙන් ආහාරය හක්කේ තබාගෙන නො වළඳමි
- අත ගසා දමමින් නො වළඳමි
- බත්හුලූ විසුරවමින් නො වළඳමි
- දිව එළියට දම දමා නො වළඳමි
- තලූ ගසමින් භික්ෂාව නො වළඳිමි
- සුරු සුරු යන හඬ නගමින් භික්ෂාව නො වළඳිමි
- අත ලෙවකමින් ආහාර නො වළඳමි
- ඇඟිලිවලින් පාත්‍රය සූරමින් නො වළඳමි
- දිවෙන් පිටි තොල් ලෙවකමින් නො වළඳමි
- ඉඳුල් තැවරුණු අතින් පැන් බඳුන නො පිළිගනිමි
- ඉඳුල් සහිත අත් සේදූ දිය ඇතුළු ගමෙහි නො දමන්නෙමි යනුවෙන් හික්මිය යුතු ය.
අපගේ කටයුතු, විශේෂයෙන් ම සමාජයේ අනෙක් සාමාජිකයන්ගේ අප්‍රසාදය ඇති කරවන එමෙන් ම ඔවුන් අපහසුවට පත් කරවන චර්යාවන් නොවිය යුතු බව සිත තබා ගත යුතු ය. ඒ අපගේ කායික-වාචසික මෙන් ම මානසික හැසිරීම පවා අනුන්ගේ අප්‍රසාදයට හේතු විය හැකි බැවිනි.
ආහාර ගන්නා විට අත සම්පූර්ණයෙන් ම මුව තුළට නො දැමීම, අප මුවෙහි ආහාර තිබිය දී කතා නො කිරීම, වඳුරන් මෙන් හක්කේ ආහාර පුරවාගෙන අනුභව නො කිරීම, ආහාර තිබිය දී සිනාසීමෙන් වැළකීම, ඉඳුල් සහිත අතින් භාජන නො ඇල්ලීම ආදි කරුණු තුළින් බුදුරදුන් අපේක්ෂා කළේ අප ශිෂ්ට සම්පන්න බවට පත් කිරීම ය.
අප ආහාර ගන්නා ස්ථානය ද ඉතා පිරිසිදු ව තබා ගැනීමට සැලකිලිමත් විය යුතු බව සේඛියා තුළින් අවධාරණය කොට තිබේ. අනුභව කරන ස්ථානයේ ආහාර විසිරවීමෙන් වැළකීම අවශ්‍ය ය. ඉඳුල් සහිත වතුර ද ආහාර අනුභව කළ ස්ථානයේ ම දැමීම සුදුසු නැත. නිවසක වුව ද නිතර ඉඳුල් සහිත ජලය එක ම තැනකට දමන්නේ නම් ඒ ස්ථානය දුගඳ සහිත පිළිකුල් ස්ථානයක් බවට පත්වේ. ඉඳුල් සම්පූර්ණයෙන් ම ඉවත් කොට ආහාර භාජන සේදීම හොඳ සෞඛ්‍ය පුරුද්දකි. එය නිවසේ සහ අවට පරිසරයේ පිරිසිදුකම සුරක්ෂිත කර ගැනීමට ඛෙහෙවින් අදාළ වන බැවිනි.
ආහාර ගන්නා විට තලූ ගැසීම, දිව එළියට දමමින් තොල කට ලෙව කෑම, අත ලෙව කෑම, සුරු සුරු ශබ්ද නැගීම ආදිය අශෝභන චර්යාවන් ය. ඒවා නොදියුණු නොහික්මුණු මිනිසුන්ගේ චර්යාවන් ය. එබැවින් එවැනි අසංවර හැසිරීම්වලින් තොර ව සංවර ව ආහාර ගැනීමට අප පුරුදු පුහුණු විය යුතු ය.
පවිත්‍රත්වය, සෞඛ්‍යසම්පන්නතාව හා ශිෂ්ඨත්වය සුරකින පුරුදු දුටුවන්ගේ ප්‍රසාදය වැඩි දියුණු කර ගැනීමට උපකාරී වන ආචාර ධර්ම පද්ධතියක් වශයෙන් සේඛියා අගය කළ හැකි ය.