6.4 - භූ චුම්බකත්වය
මාලිමාවක් ආධාරයෙන් පෘථීවියෙහි උතුරු - දකුණු දිශා හඳුනා ගත හැකි බව ඔබ හොඳින් දන්නා කරුණකි. පෘථීවිය අසල මාලිමාව තැබූ විට එහි කටුව උතුරු දකුණු දිශා ඔස්සේ පිහිටයි.
පෘථීවි චුම්බක ක්ෂේත්‍රයේ දිශාව හඳුනා ගැනීම සඳහා පහත 6.9 ක්‍රියාකාරකමෙහි යෙදෙමු.
මාලිමා සහ එල්ලු දණ්ඩ චුම්බකය වෙත තවත් චුම්බකයක් ළං කළ විට ඒවායේ පිහිටීම වෙනස් විය. චුම්බක සහ මාලිමාවල හැරීම සිදු වන්නේ චුම්බක ක්ෂේත්‍රයක බලපෑම නිසා එම දිශාවට බව මින් පැහැදිලි වේ.
නිදහසේ පවතින සෑම විට ම මාලිමා දර්ශකවල හා දණ්ඩ චුම්බකයේ උත්තර ධ්‍රැව එක් දිශාවකට ද, දක්ෂිණ ධ්‍රැව විරුද්ධ දිශාවට ද යොමු වන බව පෙනේ.
මාලිමාවල හා දණ්ඩ චුම්කයේ පිහිටීම වෙනස් කළ ද නැවත නැවතත් එම දිශාවන්ටම හැරීම සිදුවේ. මෙසේ වීමට හේතුව පෘථීවියෙහි උත්තර හා දක්ෂිණ ධ්‍රැව හරහා යමින් පෘථිවිගෝලය වටා පිහිටන විශාල චුම්බක ක්ෂේත්‍රයක් පැවතීමයි.
පෘථීවිය අසල පවතින මෙම චුම්බක පලය භූ චුම්බකත්වය ලෙස හැඳින්වේ.
පෘථීවි අභ්‍යන්තරයේ හරය නම් කොටසෙහි පවතින අධික උෂ්ණත්වය හේතුවෙන් ද්‍රව බවට පත් වූ ලෝහ ධාරා පෘථීවි අක්ෂය වටා සංසරණය වීම සිදුවේ. මෙහි දී හට ගන්නා විද්‍යුත් ධාරා මගින් පෘථීවි චුම්බක ක්ෂේත්‍රය හට ගනී.
පෘථීවිය අසල මාලිමාවක් හෝ චුම්බකයක් නිදහසේ තැබූ විට එහි උතුරු හා දකුණු ධ්‍රැව පෘථීවි චුම්බක ක්ෂේත්‍රය ඔස්සේ පිහිටයි.
පෘථීවිය අසල නිදහසේ තබන ලද චුම්බකයක හෝ මාලිමාවක උත්තර ධ්‍රැවය යොමු වන දිශාව පෘථීවියෙහි චුම්බක උතුර ලෙස හැඳින්වේ.
පෘථීවියේ සත්‍ය උතුර හා චුම්බක උතුර අතර සුළු පරතරයක් පවතී. චුම්බක උතුර පිහිටනුයේ සැබෑ උතුරට මදක් වයඹ දෙසිනි. සැබෑ උතුර හා චුම්බක උතුර අතර අංශක කිහිපයක ආනතියක් පවතී.
