6 - කතා බහට අවධානය
සවන් දීම දැනුම ලබා ගන්නා එක් මාර්ගයකි. 7 ශ්‍රේණියේ දී 'කතා බහට සංයමයක්' පාඩම මගින් ද පුද්ගල සංවාද කීපයක් ඉදිරිපත් කර ඇත. ගුරුතුමා හෝ ගුරුතුමිය හෝ කියා දෙන පාඩම මනා අවධානයෙන් යුතුව අසා නො සිටිය හොත් එය මතකයේ නො රැඳේ. නිවේදනයකට හෝ පණිවිඩයකට හෝ ප්‍රතිචාර දැක්විය යුත්තේ ද අවධානයෙන් යුතුව සවන් දීමෙනි.
එකිනෙකා අතර ඇති වන කතා බහේ දී හා සංවාදවල දී අවධානය මෙන් ම ආචාරශීලි වීම ද අවශ්‍ය ය. එදිනෙදා ජීවිතයේ දී අපට විවිධ අය සමග කතා බහ කරන්නට සිදු වේ. ඒ අතර අප හා සම වයසේ අය මෙන් ම වැඩිහිටියන්, පූජ්‍ය - පූජක පක්ෂය හා විවිධ ආයතනවල නිලධාරීන් ආදි විවිධ වයස් හා සමාජ මට්ටම්වලට අයත් පිරිස් සිටිය හැකි ය. මේ අය සමග කතා බහ කිරීමේ දී ඔවුන්ගේ වැඩිහිටිබවට, පූජනීයත්වයට, තනතුරට අදාළ වන සේ ආමන්ත්‍රණය හා ප්‍රතිචාර දැක්වීම කළ යුතු වෙයි. එයින් ආචාරශීලිභාවය පළ කරන්නා සේ ම සුහද සමාජ හා පුද්ගල සම්බන්ධතා ද වර්ධනය වෙයි.
කතා බහකට සවන් දී ආචාරශීලිව ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ ගුණය අපේ ගැමි සමාජයේ මැනවින් පිළිබිඹු විය. පහත දැක්වෙන්නේ ගැමි සිසු දරුවකු හා ගුරුවරයකු අතර වන කතා බහකි.
ගම්බද පාසලකට අලූතෙන් පැමිණි ගුරුවරයකු දිවීමෙහි දක්ෂ සිසුවකු ක්‍රීඩා කටයුතුවලට උනන්දු කරවමින් උද්‍යෝගයෙන් හා කැප වීමෙන් කටයුතු කරන ආකාරයත් ඒ බැව් දන්නා සිසු දරුවා ගුරුතුමාගේ කතා බහට ආචාරශීලිව සවන් දෙමින් ප්‍රතිචාර දක්වන ආකාරයත් ඉහත සංවාදයේ පෙන්නුම් කෙරේ.
පහත දැක්වෙන්නේ රජයේ නිලධාරියකු හා ගැමි මවක අතර සංවාදයකි.
ගැමි මවක තම දුක්ගැනවිල්ල ඒජන්තවරයා වර්තමාන ව්‍යවහාරය අනුව දිස්ත්‍රික් ලේකම්වරයා හෝ ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරයා හමුවේ කියා ගෙන යයි. ඔහු රජයේ ඉහළ නිලධාරියකු වුව ද එම දුක්ගැනවිල්ලට සාවධානව සවන් දෙමින් ප්‍රතිචාර දක්වයි. එය උසස් ගුණාංගයකි.
පාසලේ දී හා ඉන් බැහැර රජයේ හා පෞද්ගලික ආයතනවල නිලධාරීන් හමු වී කතා බහ කිරීමට අපට නිතර සිදු වේ. එකිනෙකා හා කථා කිරීමේ දී ආවේගාත්මක නො වීම, අනවශ්‍ය තොරතුරුවලින් තොරව අවශ්‍ය කරුණු දැක්වීම, ප්‍රියශීලීභාවය, ආචාර සම්පන්නව හැසිරීම, සංයමය ආදි ගුණාංග අන්තර්පුද්ගල සම්බන්ධතා දියුණු කිරීමට හේතු වෙයි.
දසුන් ශානක වැලිගලතැන්න ක්‍රීඩා සමාජයේ ලේකම්වරයා ය. තම ක්‍රීඩා සමාජයේ වාර්ෂික ත්‍යාග හා සහතික පත්‍ර ප්‍රදානෝත්සවයට පැමිණෙන ලෙස ප්‍රාදේශීය ලේකම්වරයාට ආරාධනා කිරීම සඳහා ඔහු ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාලයට යයි. නිල කාමරයට පැමිණෙන ලෙස දැනුම්දීමෙන් පසුව ඔහු ආරාධනා පත්‍ර ද රැගෙන එහි ඇතුළු වෙයි.
කෙනෙකු අදහස් පළ කරන විට ඊට සංයමයෙන් සවන් දී අවස්ථාව පැමිණි විට ප්‍රතිචාර දැක්වීමත් කථන හා ශ්‍රවණ ක්‍රියාවලිය මගින් අපේක්ෂිත අරමුණු ඉටු කර ගැනීමට හේතු වෙයි.