13 - වාක්‍ය රීති 1
ශාස්ත්‍රීය ලේඛන ද නිර්මාණාත්මක ලේඛන ද ගොඩ නැගෙන්නේ වාක්‍ය එකිනෙක එක් වීමෙනි. නිවැරදි වාක්‍ය නිවැරදි ලේඛනයට රුකුලකි. ඒ සඳහා වාක්‍ය රීති මැනවින් ප්‍රගුණ කළ යුතු ය. වාක්‍යයක උක්තය හා ආඛ්‍යාතය යනුවෙන් කොටස් දෙකකි. එම කොටස් දෙක අතර ඇති ව්‍යාකරණානුකූල සම්බන්ධතාව උක්ත ආඛ්‍යාත පද සම්බන්ධය යි. එම සම්බන්ධතාව ගොඩ නැගීමට ඉවහල් වන උක්ත පදයේ ලිංග භේදය හා වචන භේදය හඳුනා ගැනීම වාක්‍ය රීති යටතේ ඉතා ප්‍රයෝජනවත් වේ.
සීනුව නාද විය. ළමයි පේළි සැදී ප්‍රධාන ශාලාව ඉදිරිපිටට රැස් වූහ. එදින පාසලේ උදේ රැස්වීම මෙහෙයවීම භාරව තිබුණේ 8 ශ්‍රේණියේ සිසු දරුදැරියන්ට ය. ආගමික වතාවත්වලින් අනතුරුව විදුහල්පතිතුමා සිසුන් ඇමතුවේ ය.
ඉන් පසුව එදිනට අදාළ විශේෂාංග ඉදිරිපත් කෙරිණි. එහි දී 8 ශ්‍රේණියේ ශිෂ්‍යාවෝ ගීතයක් ගායනා කළහ; ශිෂ්‍යයෝ කෙටි නාට්‍යයක් රඟ දැක්වූහ. සිසුන්ගේ දක්ෂතා අගය කරමින් කතා කළ පන්ති භාර ගුරුතුමිය සිසුන්ට තෑගි පිරිනැමුවා ය.
මේ ඡේදවල ඇතුළත් පහත දැක්වෙන පද දෙස බලන්න.
සීනුව ළමයි ශාලාව
රැස්වීම විදුහල්පතිතුමා විශේෂාංග
ශිෂ්‍යාවෝ ගීතයක් ශිෂ්‍යයෝ
නාට්‍යයක් දක්ෂතා ගුරුතුමිය
තෑගි පේළි සිසුන්
සාමාන්‍යයෙන් මේ පද හැඳින්වෙන්නේ නාම පද ලෙස ය. එහෙත් නාම පදවල ස්වරූපය හා ඒවා යෙදෙන ආකාරය අනුව නාම පද විවිධ නම් ලබයි. ඒ පිළිබඳ දැන ගැනීම නිවැරදි වාක්‍ය ලිවීමේ දී ඔබට ප්‍රයෝජනවත් වෙයි.
ලිංග භේදය
ලිංග භේදයට අනුව නාම පදයක් පුරුෂ ලිංග, ස්ත්‍රී ලිංග හෝ නපුංසක ලිංගයට අයත් වෙයි.
පුරුෂ ලිංග නාම පද
ළමයි, විදුහල්පතිතුමා, ශිෂ්‍යයෝ යන පුරුෂවාචී අර්ථයක් පළ කරන පද පුරුෂ ලිංග නාම පද වෙයි.
ස්ත්‍රී ලිංග නාම පද
ගුරුතුමී, ශිෂ්‍යාවෝ යන පද ස්ත්‍රීවාචී අර්ථයක් හඟවන නිසා ස්ත්‍රී ලිංග නාම පද වෙයි.
නපුංසක ලිංග නාම පද
ඉහත ඡේදයේ ඇතුළත් සීනුව, ශාලාව, ගීතයක්, තෑගි, පේළි ආදි අප්‍රාණවාචි බවක් හඟවන නාම පද නපුංසක ලිංග හෙවත් අචේතන ගණයේ නාම පද වෙයි.
තද කළු අකුරින් දැක්වෙන පද කෙරේ අවධානය යොමු කරමින් පහත වාක්‍ය විමසා බලන්න.
සීනුව නාද විය.
විශේෂාංග ඉදිරිපත් විය.
විදුහල්පතිතුමා සිසුන් ඇමතුවේ ය.
ගුරුතුමිය සිසුන්ට තෑගි පිරිනැමුවා ය.
ශිෂ්‍යාවෝ ගීතයක් ගායනා කළහ.
ශිෂ්‍යයෝ කෙටි නාට්‍යයක් රඟ දැක්වූහ.
ඒ වාක්‍යවල උක්ත වශයෙන් යෙදී ඇති සීනුව, විශේෂාංග යන පද අප්‍රාණවාචී බවක් ද, විදුහල්පතිතුමා, ශිෂ්‍යයෝ යන පද පුරුෂවාචී බවක් ද ගුරුතුමිය, ශිෂ්‍යාවෝ යන පද ස්ත්‍රීවාචී බවක් ද හඟවයි. ඒ අනුව වාක්‍යවල ආඛ්‍යාතයේ (අවසාන ක්‍රියා පදයේ) වෙනසක් තිබේ දැයි සසඳා බලන්න.
නපුංසක ලිංගයට අයත් සීනුව, විශේෂාංග යන පද අතරින් සීනුව යන්නෙන් එකක් හැඟවෙන අතර විශේෂාංග යන්නෙන් එකකට වඩා වැඩි බව හඟවයි. එහෙත් ඒ වෙනස අනුව වාක්‍යයේ අවසාන ක්‍රියාව වෙනස් වී නැත.
ස්ත්‍රී ලිංගයට අයත් ගුරුතුමිය යන පදය හා පුරුෂ ලිංගයට අයත් විදුහල්පතිතුමා යන පදය සමග යෙදී ඇති අවසාන ක්‍රියා පිළිවෙළින් පිරිනැමුවා ය, ඇමතුවේ ය වේ. ඒවායේ ස්වරූපය උක්ත පදයේ ලිංග භේදය අනුව වෙනස් වී ඇති බව ඔබට පැහැදිලි වනු ඇත.
ශිෂ්‍යාවෝ යන පදය ස්ත්‍රී ලිංගයට ද ශිෂ්‍යයෝ යන පදය පුරුෂ ලිංගයට ද අයත් වන නමුත් ඒවා සමග යෙදුණු අවසාන ක්‍රියා පදයේ ස්වරූපය එකී ලිංග භේදය පදනම් කර ගෙන වෙනසකට භාජනය වී නැති බව ද පැහැදිලි ය.
මේ කරුණු විමසා බැලීමේ දී පෙනී යන්නේ වාක්‍යයක් සකස් වීමේ දී ලිංග භේදය පමණක් නො ව ඒක වචන, බහු වචන භේදය ද බලපාන බව යි. ඒ පිළිබඳ තව දුරටත් විමසා බලමු.
ඡේදයෙන් උපුටා ගත් පහත වචන ගොනු විමසන්න.
සීනුව, රැස්වීම, ශාලාව, විදුහල්පතිතුමා, ගුරුතුමිය, ගීතයක් ළමයි, පේළි, වතාවත්, සිසුන්, විශේෂාංග, දක්ෂතා, ශිෂ්‍යාවෝ, ශිෂ්‍යයෝ, තෑගි
වචන භේදය
ඒක වචන හා බහු වචන වශයෙන් නාම පද කොටස් දෙකකි.
ඒක වචන නාම පද
ගුරුතුමිය යන පදයෙන් එක් කෙනකු ද සීනුව යන පදයෙන් එක් දෙයක් ද කියවෙන බැවින් ඒවා ඒක වචන නාම පද යි.
බහු වචන නාම පද
ශිෂ්‍යයෝ යන පදයෙන් එක් කෙනකුට වැඩි දෙනකු ද, විශේෂාංග යන පදයෙන් එක් දෙයකට වැඩි දෙයක් ද හැඟවෙන බැවින් ඒවා බහු වචන නාම පද යි.
පහත දැක්වෙන පද ඇසුරෙන් ඒක වචන හා බහු වචන හේදය තවදුරටත් හඳුනා ගත හැකි ය.
වාක්‍යයක අවසාන ක්‍රියාව හා සම්බන්ධ වන උක්ත පදයේ ලිංග භේදය හා වචන භේදය අනුව අවසාන ක්‍රියා පදයේ ස්වරූපය ද වෙනස් වෙයි. පහත සඳහන් නිදසුන් දෙස බැලීමෙන් එය හඳුනා ගත හැකි ය.
ශිෂ්‍යයා ගීයක් ගයයි.
ශිෂ්‍යාව ගීයක් ගයයි.
ශිෂ්‍යයා ගීයක් ගැයුවේ ය. (අතීත කාලය)
ශිෂ්‍යාව ගීයක් ගැයුවා ය. (අතීත කාලය)
ශිෂ්‍යයෝ ගී ගයති.
ශිෂ්‍යාවෝ ගී ගයති.
ශිෂ්‍යයෝ ගී ගැයූහ/ගැයුවෝ ය.
ශිෂ්‍යාවෝ ගී ගැයූහ/ගැයුවෝ ය.
ශිෂ්‍යයා ගීයක් ගයන්නේ ය. (අනාගත කාලය)
ශිෂ්‍යාව ගීයක් ගයන්නී ය. (අනාගත කාලය)
ශිෂ්‍යයෝ ගී ගයන්නාහ/ගයන්නෝ ය.
ශිෂ්‍යාවෝ ගී ගයන්නාහ/ගයන්නෝ ය.
අතීත කාලයෙහි හා අනාගත කාලයෙහි ක්‍රියාපදවල දක්නට ලැබෙන වෙනස ද නිවැරදි වාක්‍ය ලිවීමේ දී සැලකිල්ලට ගත යුතු වෙයි.