සිදත් සඟරාවේ ලිංගාධිකාරිය
ලිඟු අදියර
සිදතේ බොහෝ මතබේදයකට තුඩු දුන් මාතෘකාවකි.ඊට හේතුව වන්නේ භාෂවේ ස්ත්‍රි ලිංග,පුරුෂ ලිංග,නපුංශක ලිංග යනුවෙන් ලිංගත්‍රයන් තිබියදි සිදත් සඟරා කතු ස්ත්‍රි ලිංග ,පුරුෂ ලිංග පමණක් ඇති බව පැවසිමයි.සං අදියරේදි ලිංග පැහැදිලි කරන කතුවරයා “මේය මෝය වහරට කරුණු වුයේ ලිඟු නමි“ යනුවෙන් දක්වමින් මේ තෝමෙය,මේ තෝමෝය යනුවෙන් ලිංග දෙකක් පමණක් භාවිත කරන බව පවසයි.
ලිඟු අදියර නම් පාඩම ලිංග පිළිබඳව පුළුල්ව විමසිමකට ලක් කරන අයුරු දක්නට ලැබේ.ඒ අනුව සිදතේ ලිංගාධිකාරය මෙසේ ගියකින් හදුන්වා දෙයි.
“සකු සන් අනුසරෙන්
අතද සඳනට ලිඟු වේ
නොපෙනේ වහර වෙසෙසෙක්
පුනු ඉතිරි ලිඟු දෙක විනා“
(තේරුම) “සංස්කෘත නාම අනුසාරයෙන් සිංහල නාම වලටත් ලිංග භේදයක් ඇතත් පුරුෂ ලිංග ස්ත්‍රි ලිංග දෙක විනා වෙනත් ව්‍යවහාරයක් කාව්‍යකරණයේ නොවේයි.
ඉහත අදහසට අනුව පැහැදිවම සිදත් කතුවරයා සිංහලයේ ස්ත්‍රි ලිංග හා පුරුෂ ලිංග දෙක පමනක් ඇති බව අවධාරණය කරයි.සිදත් කතු එසේ පැවසිමට හේතු සාධක ද දක්නට ලැබේ.සිදත් සඟරාව ලියවෙන්නේ සමස්ථ භාෂාවටම අදාළ සාර්ව ව්‍යාකරණයක් සම්පාදනය කිරිමේ අරමුණින් නොවේ.තෝරා ගත් විෂම පරිපථයකට අදාළ ශුක්ෂම ව්‍යාකරණ ග්‍රන්ථයක් ලෙසය. එනම් කව් ලියන ආධුනිකයන්ගේ දැන ගැනිම උදෙසාය.හුදෙක් කවි ලියන ඕනැම අයෙකුට අප්‍රාණවාචි නපුංශක ලිංග පද ප්‍රාණාප්තාවරණය කොට ස්ත්‍රි ලිංග හා පුරුෂ ලිංග ලෙස භිවිත කිරිමට කවිනිට නිදහසක් ඇත.සිදත් කතු තම කෘතිය ඔස්සේ ගෙනහැර දක්වන්නට ඇත්තේ ඒ අදහසයි.මේ සම්බන්ධයෙන් අදහස් දැක්වු මහාචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාරන පවසා ඇත්තේ,
“සිදත් සඟරා කතුට යටත් පිරිසෙන් එළු බස ගැන සලකා බලන කලී පමණක් වත් ව්‍යාකරණයේ ලිංග බේදය අතින් සිංහලයෙහි පුරුෂ ලිංග ,ස්ත්‍රි ලිංග දෙක විනා අන් කිසි බේදයක් නැතැයි කිමට හේතු පෙනේ.“
පරණවිතාන මහතා මේ සම්බන්ධයෙන් අදහස් දක්වමින් සිගිරි ගී වල භාෂාවෙහි බොහෝ තැන්වල නපුංශක ලිංග ශබ්ධ ස්ත්‍රි ලිංග ,පුරුෂ ලිංග වශයෙන් වර නැගෙන අවස්ථා දක්නට ලැබෙන බව පවසමින් සිදත් කතුගේ අදහස තව දුරටත් නිවරදි බව දක්වා ඇත.
කල (කාන්තාව) කල් (කාන්තාවෝ) කලක් (කාන්තාවක්) ලෙස වර නැගෙන්නා සේම ගල,ගල් ,ගලක් ලෙස නපුංශක ලිංග ශබ්ධ ද වර නැගිය හැකි බව කතුවරයා පෙන්වා දි ඇත.තවදුරටත් මේ සම්බන්ධයෙන් අදහස් දක්වන කතු කව් සිථිමිණ, සසදාවත,මුවදෙව්දාවත ආදි පොත් ගෙනහැර දක්වමින් අප්‍රාණවාචි නාම ශබ්ධ ප්‍රාණවාචිව යොදා ඇති අවස්ථා ද නිදසුන් ලෙස දක්වමින් තම අදහස නිවරදි බවට තහවුරු කිරිමට උත්සහ ගෙන ඇත.
කුසුම්+කුසුමන් (සසදාවත)
කොකුම්+කොකුමන් (එම)
තඹරු+තඹරන් (කව් සිථිමිණ)
නිලුපුල් +නිලුපුලන් (එම)
මෙසේ ලිංග පිළිබඳව ස්වකිය මතය ප්‍රකාශ කළ සිදත් කතු ඉන් අනතුරුව ස්ත්‍රි ලිංග ,පුරුෂ ලිංග යනු කුමක් දැයි හදුන්වා දෙයි.
“ පණන් හදන් යුත් පවසනුයේ
පුනි ලිඟු නම් “
පුරුෂ නිමිත්ත සහිත ප්‍රාණින් හඟවන ශබ්ධ පුරුෂ ලිංග වේ.
“සහයෙන් සකුන් කියෙලු සඳ නම්
ඉතිරි ලිඟු නම් “
යෝණිය සහිත සත්වයින් ස්ත්‍රි ලිංග වේ.
ඉන් පසුව පුරුෂ ලිංගය සඳහා නිදසුන් ගණනාවක් සිදත් කතු ගෙනහැර දක්වයි.
බඹ (බ්‍රහ්මයා)
සුර (දෙවියා)
අසුර (අසුරයා)
නර (මිනිසා)
ඉන් පසුව ස්ත්‍රි ලිංගය සඳහා ද නිදසුන් ලබා දේ.
දෙව්දු (දෙවතාවිය)
නැයිනි (නාග දෙන )
අඹු ( බිරිඳ )
සුහුල් (නැන්දම්මා)
මේසේ ස්ත්‍රි ලිංග හා පුරුෂ ලිංග වලට නිදසුන් ලබා දෙන කතුවරයා ඉන් නෙනැවති නපුංශක ලිංග වලට අයත් ස්ත්‍රි ලිංග ,පුරුෂ ලිංග නාම පද ගොනුවක්ම දැක්විම ද සිදතේ දක්නට ලැබෙව සුවිශේෂි අවස්ථාවකි.පුරුෂ ලිංගය සඳහා දිය , දළ ,ඇඳුරු,මේ ,අඹර,රෝ, මරුආදි ලෙසද, ස්ත්‍රි ලිංගය සදහා විදු ,ලිය ,වසා,පෙළ,නිසා,පෝ,ලඳ,මෙවුල් ආදි ලෙස නිදසුන් දක්වයි.
මේ සිදත් කතු ලිංග පිළිබඳව තම අදහස් ඉදිරිපත් කරමින් ඉන් නොනැවති ස්ත්‍රි ලිංග නාම පදයක් සදා ගන්නා අකාරය පිළිබදවද අවධාණය යොමු කරයි.
අරුත් කිරිය සඳ-ගුණ සසද වත ඉතා ඇතැ
පුම සඳද ඉති පවසද -ඊ ඇ පස බුහුසු
(තේරුම )
1)අර්ථ ක්‍රියා නාම ප්‍රකෘතිද ( කෘදන්ත නාම ) ගුණ නාම ප්‍රකෘතිද ස්ත්‍රි අර්ථයේ වන කල්හි පුරුෂ ලිංග නාම ප්‍රකෘති ස්ත්‍රි අර්ථය ප්‍රකාශ කරන කළ ඊ ආදි ප්‍රත්‍ය බෙහෝ සෙයින් යෙදේ.
අර්ථ ක්‍රියා යනු කුදන්ත නාමයි.වර්තමාක කුදන්ත ප්‍රත්‍යකට පසුව ඊ ප්‍රත්‍ය යොදා ගනිමින් ස්ත්‍රි ලිංග පදයක් සකසා ගැනේ.
තෙමන +ඊ = තෙමන්නි
මාවන +ඊ =මාවන්නි ආදි ලෙසින්ද,තෙමන +ඕ =තෙමන්නෝ ,මාවන +ඕ = මාවන්නෝ ලෙසින් බහුවචන ස්ත්‍රි ලිංගික පද සදා ගත හැකි බව සිදත් කතු පෙන්වා දෙයි.
2)ගුණ වාචි ශබ්ධ යනු නාම විශේෂ ශබ්ධ වලටය.ඒවාට ද ඊ ප්‍රත්‍යන් එකතු කරගත් විට ස්ත්‍රි ලිංග පදයක් සදා ගත හැක.
හෙළලු +ඊ =හෙළිල්ලි
කොමළ +ඊ =කොමළි
3)පුරුෂ ලිංග පදවලට පරව ඊ ප්‍රත්‍ය යොදා ගත් විට ස්ත්‍රි ලිංග පදයක් සකසා ගත හැක.
නළු + ඊ =නිළි
සතුරු + ඊ = සැතිරි
කුමර +ඊ =කුමරි
සිදත් සඟරාව දක්වා ඇත්තේ ඊ ප්‍රත්‍ය පමණි.එහෙත් අවසානයේ “ඊ ඇ පස බුහුසු“ යනුවෙන් දක්වමින් සිදත් සඟරා කතු ඊ ආදි ප්‍රත්‍ය යොදා ගත් හැකි බව තවදුරටත් පෙන්වා දෙයි.
