ඈත අතීතයේ දඹදිව මියුලූ නුවර වේදේහ නම් රජෙක් රජකම් කළේ ය.

මියුලූ නුවර ප්‍රධාන ගම් හතරක් විය. යවමැදුම්ගම ඉන් එකකි. ඒ ගමේ නායක සිටුතුමා සිරිවඩ්ඪන නම් විය. ඔහුගේ බිරිඳ සුමනා දේවිය යි. ඔවුන්ට නුවණැති පුත් කුමරෙක් විය.

ඔහු මහෞෂධ නමින් හැඳින්විණි. ඔහුගේ නුවණැති බව මියුලූ නුවර පුරා කතා බහට ලක් විය. වේදේහ රජතුමාට ද මේ තොරතුරු දැන ගන්නට ලැබිණි.

රජතුමා මහෞෂධගේ නුවණ පරීක්ෂා කිරිමට සිතී ය. ඔහු වරින් වර ඒ සඳහා යවමැදුම්ගම වැසියන්ට ගැටලූ යොමු කළේ ය.

දිනක් රජතුමා අග මුල සමාන කිහිරි දණ්ඩක් ගම් වැසියන්ට එවුවේ ය. ඒ අග මුල සලකුණු කිරීමට යි. එය නිවැරදිව කළ නොහැකි වුව හොත් දහසක දඩයක් ගෙවීමට සිදු වන බව ද දන්වා තිබිණි.

ගම් වැසියෝ ඉක්මනින් සිරිවඩ්ඪන සිටුතුමා හමු වූහ.

කාරණය කුමක් දැ යි සිරිවඩ්ඪන සිටුතුමා ගම් වැසියන්ගෙන් විමසුවේ ය.

"සිටුතුමනි, අපට අනුකම්පා කරනු මැනවි. මේ කිහිරි දණ්ඩෙහි අග මුල දැන ගැනීමට වුවමනා ය. එය රාජ නියෝගයකි. නැත හොත් දහසක දඩයකට යටත් වීමට සිදු වනු ඇත. නුවණැති මහෞෂධ කුමරු ලවා මීට විසඳුමක් ලබා දෙනු මැනවි,” ඔවුහු ඉල්ලා සිටියහ.

සිටුතුමා මහෞෂධ කුමරු කැඳවී ය. ගැමියෝ කුමරුට කිහිරි දණ්ඩ පෙන්වා එහි අග මුල සොයා දෙන ලෙස ඉල්ලුහ.

'රජතුමාට කිහිරි දණ්ඩෙහි අගින් හෝ මුලින් කිසිදු ප්‍රයෝජනයක් නැත. මේ මාගේ නුවණ පරීක්ෂා කිරීමේ වෑයමක් විය හැකි ය.' මහෞෂධ කුමරු සිතී ය.

"මේ ගැටලූව මම විසඳමි," කුමරු ගම් වැසියන්ට කී ය.

කිහිරි දණ්ඩේ මුල පැත්ත බර වැඩි බැවින් පළමුව දියේ ගිලූණි.

කුමරු ගම් වැසියන්ගෙන් මෙසේ විමසී ය.

"බරෙන් වැඩි වන්නේ ගසක මුල කොටස ද? අග කොටස ද?"

"කුමරුනි, මුල කොටස බරින් වැඩි යැ"යි ගම් වැසියෝ මහ හඬින් ප්‍රකාශ කළහ.

ඉන් පසු මහෞෂධ කුමරු "එසේ නම් දණ්ඩෙහි පළමුව දියේ ගිලූණු කොටස මුල යි. අනෙක් කොටස අග යි." යනුවෙන් පැවසී ය.

මහෞෂධ කුමරු කිහිරි දණ්ඩ පිළිබඳ ප්‍රශ්නය විසඳූ ආකාරය පිළිබඳව ගම් වැසියෝ මහත් සතුටට පත් වූහ.

රජතුමා ද මහෞෂධ කුමරුට ප්‍රශංසා කොට තෑගි ද ලබා දුන්නේ ය. ඔහු වේදේහ රජතුමාගේ සේවයට එක් වී බොහෝ ගැටලූ විසඳී ය.

පසු කලෙක මහෞෂධ පඬිතුමා ලෙස ප්‍රකට විය.