27 - ඉමාම් බුහාරි රහ්මතුල්ලාහි අලෛහි
මධ්‍යම ආසියාවේ "බුහාරා" නම් ගමක් තිබිණි. එහි "ඉස්මාඊල්" නැමැත්තෙක් ජීවත් වූවේ ය. ඔහුට පිරිමි දරුවෙක් ලැබුණේ ය. ඔහු එම දරුවාට "මුහම්මද්" යැයි නම් තැබුවේ ය. බුහාරා ගම්මානයේ උපත ලැබූ නිසා පසු කාලයේ දී ඔහු "ඉමාම් බුහාරි" යන නමින් අමතනු ලැබුවේ ය.
ඔහුට අපූරු මතක ශක්තියක් ද තිබිණි. තමා සවන් දුන් හදීස ඔහු එලෙසින් ම මතකයේ තබා ගත්තේ ය. තව ද විද්වතුන්ගේ ග්‍රන්ථ ද ඔහු කට පාඩම් කළේ ය. ප්‍රදේශ රැසකට ගමන් කර හදීස් එක් රැස් කළේ ය. ඔහු විසින් සටහන් කරන ලද හදීස් කොතරම් පිවිතුරු ද යන්න පහත සඳහන් සිදුවීම් මඟින් අපට වටහා ගත හැකි ය.
දුර්ලභ හදීසයක් එක ම එක් තැනැත්තෙක් පමණක් දැන සිටියේ ය. එම හදීසය සොයා සැතපුම් 100ක් පමණ දුරක් ගමන් කළ ඉමාම්තුමා එම ගම් වැසියන්ගෙන් එම හදීසය කට පාඩම් කළ පුද්ගලයා පිළිබඳ ව විමසුවේ ය. එවිට එම ගම්වැසියෝ සියලූදෙනා එම පුද්ගලයා විශ්වාසවන්ත, සත්‍යවාදී තැනැත්තෙකු බව පැවසූහ.
පසු ව ඉමාම් තුමා එම පුද්ගලයා වෙත ගියේ ය. එතුමා ඔහු හමු වන විට ඔහු "මම ඇති කරන ගවයා ගව මඩුවේ බැඳ දා එන්නෙමි" යැයි ඉමාම් තුමාට පවසා කූඩයක් ගෙන එහි තණකොළ තිබෙන බව අඟවා, ඉඟි කර එම ගවයා රවටා, එම ගවමඩුව වෙත දක්කා ගෙන ගියේ ය.
මෙය දුටු ඉමාම් තුමා "නුඹ ජනයා අතර සත්‍යවන්තයකු වුව ද, සතුන් රවටන්නෙහි ය. නුඹ දන්වන හදීසය මට අවශ්‍ය නැත. මම නබිවදන් අතුරින් සත්‍ය හා ස්ථීර හදීස් පමණක් එක්රැස් කිරීමට ප්‍රිය කරමි" යැයි පවසා සැතපුම් 100ක් පමණ දුර ගෙවා පැමිණි තම ගමන පවා නොසලකා, එම හදීසයට සවන් නොදී ආපසු පැමිණියේ ය.
එතුමා මෙලෙස අපහසුතා රැසක් මධ්‍යයේ හදීස් එක්රැස් කර ග්‍රන්ථයක් සකස් කළේ ය. එය "සහීහුල් බුහාරි" නම් විය. ඔහු එය සිසුන්ට ඉගැන්වූයේ ය. පසු කලෙක ඔවුහු ද ශ්‍රේෂ්ඨ විද්වතුන් බවට පත් වූහ.
මුස්ලිම් සමූහයා විසින් අල් කුර්ආනයට පසු ව ඊළඟ ස්ථානය එම ග්‍රන්ථයට ලබා දී ගෞරවයට පත් කරන ලදි.