17 - දිරියෙන් දිවිය දිනූ ජීවක
දඹදෙණි යුගයේ දී මයූරපාද පරිවේණාධිපති බුද්ධපුත්‍ර හිමියන් ලියූ පූජාවලිය නම් ග්‍රන්ථයෙහි එන ජීවක කුමාරයාගේ කතාව ඇසුරෙන් මේ පාඩම සකස් කර ඇත. කැපවීමෙන් සහ උනන්දුවෙන් අධ්‍යාපන කටයුතුවල යෙදී ජීවිතය සාර්ථක කර ගත් චරිතයක් ලෙස ජීවක චරිතය හඳුනා ගත හැකි ය. ඒ චරිතයෙන් අපේ ජීවිතයට ගත හැකි ආදර්ශ විමසා බලමින් මේ පාඩම කියවමු.
දඹදිව රජගහ නුවර ‘ජීවක’ නම් කුමාරයෙක් විසී ය. වයස අවුරුදු අටක් පමණ වූ කල ඔහු මෙසේ සිතුවේ ය. "මගේ අනාගත ජීවිතය සාර්ථක කර ගැනීමට නම් හොඳ අධ්‍යාපනයක් ලැබිය යුතු ය. කිසිවකුට හිංසාවක් සිදු නොවන, යහපත ම සිදු කළ හැකි විෂයයක් ඉගෙනීම සුදුසු ය.” ඒ අනුව, මිනිසුන්ට උපකාර කළ හැකි වෛද්‍ය ශාස්ත්‍රය හදාළ යුතු බව ඔහු තීරණය කළේ ය. එකල අධ්‍යාපන ක්‍රමය වූයේ ගුරු ගෙදර නේවාසික ව ඉගෙනීම යි.
තක්සලා නුවර දිසාපාමොක් ඇදුරුතුමා වෙත ගිය ජීවක, වෛද්‍ය ශාස්ත්‍රය ඉගෙනීමට ඇති වුවමනාව කියා පෑවේ ය. ආචාර්යභාගය සඳහා තමා අත මුදල් නැති බැවින් ගුරුතුමාට සහාය වෙමින් ඉගෙනීමට අවසර පැතී ය. දිසාපාමොක් ඇදුරුතුමා ජීවකට වෛද්‍ය ශාස්ත්‍රය ඉගැන්වීමට එකඟ විය. එතුමා යටතේ ජීවක සත් අවුරුද්දක් උගත්තේ ය. සත්වන වසර අවසානයේ ජීවකගේ දැනුම පරීක්ෂා කිරීමට ගුරුතුමාට අවශ්‍ය විය. ඔහු ජීවක අමතා මෙසේ කී ය.
"ඔබට දින හතරක් දෙමි. මේ නුවර සතර වාසල් දොරින් නික්මී යොදුන් සතර බැගින් යන්න. එසේ ගොස් බෙහෙතක් සඳහා ගත නොහැකි මුලක්, මලක්, පොත්තක්, අත්තක්, ඵලයක්, කොළයක් සොයා ගෙන එන්න.”
ගුරුතුමාගේ උපදෙස් පරිදි ජීවක ඛෙහෙත් සඳහා ගත නොහැකි යමක් සෙවී ය. එහෙත් ඒ වෑයම නිෂ්ඵල විය. ඔහු යළිත් ගුරුතුමා වෙත ආවේ ය.
"ගුරුතුමනි, මේ ලෝකය ඛෙහෙත්වලින් ම මවා ඇති සේ ය. ඖෂධ කළයක් වැනි ය. දින හතරේ ම සෙවූවත් ඛෙහෙතකට ගත නොහැකි මුලක්, මලක්, පොත්තක්, අත්තක්, ඵලයක්, කොළයක් සොයා ගත නොහැකි විය,” ජීවක දිසාපාමොක් ඇදුරුතුමාට කී ය.
ඇදුරුතුමා බෙහෙවින් සතුටට පත් විය. "ඔබ දැන් වෛද්‍ය ශාස්ත්‍රය හොඳින් උගෙන ගෙන අවසාන ය. නැවත ඔබගේ රාජ්‍යය වෙත ගොස් ජීවත් වීමට සුදුසු කාලය පැමිණ ඇත.” එසේ ප්‍රකාශ කළ එතුමා අතරමග දී අවශ්‍ය විය හැකි උපකරණ ද සපයා තම ශිෂ්‍යයාට සමු දුන්නේ ය. ජීවක සිය ගුරුතුමාට කෘතඥතාව පළ කොට රජගහ නුවර බලා පිටත් විය.
ජීවක කුමාරයාගේ ගමන් මග අතර තුර සාකේත නම් නුවරක් විය. සාකේත නුවර මහත් වූ සැප සම්පත් ඇති සිටුවරයකුගේ දේවියට තදබල හිසේ කැක්කුමක් තිබුණේ ය. අවුරුදු හතක් තිස්සේ ම මේ හිසරුදාවෙන් පීඩා විඳීම නිසා ඇය සිටියේ මහත් කලකිරීමෙනි. වෛද්‍යවරුන් ඇයගේ ශීර්ෂාබාධය සුව කිරීමට උත්සාහ කළ ද එය අසාර්ථක වී තිබිණි. ඇයට ජීවිතය පවා එපා වී තිබිණි. මේ සියලූ තොරතුරු දැන ගත් ජීවක කුමාරයා තමාට සිටු දේවියගේ ව්‍යාධිය සුව කළ හැකි බව දන්වා යැවුවේ ය. සිටු දේවිය ජීවක වෛද්‍යවරයා පිළිබඳ තොරතුරු විමසා බැලූවා ය. ජීවක වෛද්‍යතුමා ඉතා ළාබාල බව ඇයට දැනගන්න ලැබිණි. සිටු දේවියට සිනා පහළ විය.
"මේ රටේ ප්‍රසිද්ධ වෛද්‍යවරුන් පැමිණ ප්‍රතිකාර කළ ද එයින් ප්‍රතිඵලයක් අත් වූයේ නැත. මේ පුංචි දරුවා මගේ හිසරුදාව සුව කරන්නේ කෙසේ ද?” යැයි පවසා ඔහුට බඩගිනි ඇත් නම් සිටු මැඳුරෙන් බත් ඉල්ලා ගෙන කා තවත් අවශ්‍ය දේ ඇත්නම් ඉල්ලා ගෙන ආපසු යන ලෙස දන්වා යැවුවා ය. ජීවක කුමාරයා ඒ අසා මෙසේ පැවසී ය;
"ඉගෙනීමට බාල ය, වැඩිහිටි ය කියා වෙනසක් නැත. මම වෛද්‍ය ශාස්ත්‍රය දනිමි. මගේ වයසින් ඵලක් නැත. සිටු දේවියගේ හිසරුදාව සුව කර මිස නොයමි.”
සිටු දේවිය, ජීවක කුමාරයාගේ මේ වචන අසා මහත් සතුටට පත් වී ඔහු තමන් හමුවට කැඳවූවා ය; විස්තර විමසුවා ය. ජීවක කුමාරයාට අවශ්‍ය පහසුකම් ද සැපයුවා ය.
"ජීවක වෛද්‍යතුමනි, මා හට අවුරුදු හතක් තිස්සේ ම නින්දක් නැත. ඒ නිසා හිසරුදාව සුව කර එක් දවසක් හෝ නිදා ගන්නට සැලැස්වුව මැනවි.”
ජීවක ද "ඉතා ඉක්මනින් හිසරුදාව සුව කරමි” යි කියා ඛෙහෙත් කිරීම ආරම්භ කළේ ය. ඔහු ගිතෙල් ස්වල්පයක් ගෙන්වාගෙන ඒවා තවත් නොයෙක් ඖෂධ වර්ග සමග මිශ්‍ර කර තෙලක් සින්දේ ය; ඒ තෙල් සිටු දේවියගේ නාසයෙන් ඇතුළු කළේ ය. තෙල් උරා ගැනීමත් සමග එයින් කොටසක් හිසට ගියේ ය. ඉතිරි කොටස මුඛයට ඇතුළු විය. මුඛයට ඇතුළු වූ කොටස සිටු දේවිය බිමට දැම්මා ය. අනතුරුව ඇය තම සේවිකාවන් කැඳවා මෙසේ කීවා ය.
"සේවිකාවනි, මේ බිම ඇති තෙල්, පුලූන්වල පොඟවා ආරක්ෂාකාරීව තබන්න”
ජීවක කුමාරයාට මේ පිළිබඳ කුතූහලයක් ඇති විය. සිටු දේවිය මහත් ලෝභ තැනැත්තියක විය හැකි යැයි ඔහු සිතුවේ ය. එයින් ඔහු කලකිරීමට පත් විය. සිටු දේවියට ජීවක කුමාරයා සිතූ කාරණය වැටහිණි. එනිසා සිටු දේවිය ජීවක ඇමතුවා ය;.
"දරුව, අසීරුවෙන් සම්පත් උපයන ආකාරය දනිමි; එසේ ම ඒ සම්පත් වියදම් කරන ආකාරයත් දනිමි. එහෙත් නිකරුණේ ඒවා විනාශ කරන ආකාරය නොදනිමි. බිම වැටුණු තෙල්, පුලූන්වල පො`ගවා තැබූ කල ඒවායින් ප්‍රයෝජන ගත හැකි ය. ඒ තෙල් පහන් දැල්වීමට ගත හැකි ය. නැතිනම් කෙනකුගේ අතපයෙහි හෝ ගෑ හැකි ය.”
ජීවක කුමාරයා, සිටු දේවිය කියූ කරුණු අසා ඉතා සතුටට පත් විය. සිටු දේවියගේ හිස ගැල්වූ තෙල් නිසි ආකාරයට උරා ගැනීම හේතුවෙන් ඇයගේ හිසරුදාව සුව විය. හත් අවුරුද්දක් තිස්සේ පීඩා විඳි රෝගය සුව වීම නිසා සිටු දේවිය ඉතා සතුටට පත් වූවා ය. ඇය ජීවක කුමාරයාට ස්තුති කර, තෑගි බෝග විශාල ප්‍රමාණයක් පිරිනැමුවා ය. ජීවක කුමාරයා ද මහත් සතුටින් තම නෑ හිත මිතුරන් මුණගැසීම සඳහා රජගහ නුවරට යන්නට පිටත් විය.