අප ජීවත් වන නගරයේ හෝ ගමේ ජනපද බොහොමයක් දක්නට ලැබෙනවා. එවායේ විවිධ ජාතීන්ට අයත් ජනතාව ජීවත් වෙනවා. අපේ නිවස ඉදිරියෙන් හා පසුපසින් ද දකුණෙන් හා වමෙන් ද නිවෙස් රාශියක් දක්නට ලැබෙනවා. සමහරක් නිවෙස් ළඟින් ද, තවත් සමහරක් ඈතින් ද පිහිටනවා. මෙම නිවෙස්වල පදිංචි සෑම කෙනකු ම තවත් කෙනකුට අසල්වැසියකු වෙනවා. අසල්වැසියන්ව අල්ලපු ගෙදර අය, යාබද වෙසෙන අය යනාදී වශයෙන් විවිධ නම්වලිනුත් හඳුන්වනවා.

හදිසි අනතුරක් හෝ උවමනාවක් ඇති වුණුවෙලේ මුලින් ම උදව්වට එන්නේ අපේ අසල්වැසි අයයි. දුර ඉන්න නෑදෑයින් යහළුවන් ආදීන්ට වහාම උදව්වට ඒමට නොහැකි ය. ඔවුන් පමා වී පැමිණෙති. එම නිසා අසල් වැසියන් සමග
අපගේ යහපත් බව පවත්වා ගත යුතු ය. සුළු කාරණාවක් බරපතල නොකළ යුතු අතර ඒ වෙනුවෙන් අමනාප නොවිය යුතුයි. රණ්ඩු දබර කර ගැනීමෙන් හෝ ආරවුල් ඇති කර ගැනීමෙන් වැළකිය යුතුය. සමහර දේවලට සමාව දී ඒවා අමතක කර දැමිය යුතු ය. ඒ අය සමග සහයෝගයෙන් ජීවත් විය යුතුය. මුඃමින්වරුන්ගේ ගුණංගය වන්නේ එයයි.

අසල්වැසියෝ තුන් ආකාරයක් වෙති. එනම්,

1. ඥාතීන් වන අසල් වාසීහු.
2. මුස්ලිම් වන අසල් වාසීහු.
3. මුස්ලිම් නොවන අසල්වාසීහු.

මේ සියලූ ආකාරයේ අය සමග ම අප සහයෝගයෙන් ජීවත් විය යුතු ය. ඔවුන්ගෙන් කිසිවෙකු නෙරපා දැමිය නොයුතු ය.

විනීතව හැසිරිය යුතු ය. මක් නිසා ද යත් තම අසල්වැසියන් සමග යහපත් ඇසුරක් පවත්වන අය අල්ලාහ් විසින් යහපත් අසල් වැසියන් වශයෙන් සලකනු ලබන බව නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමා පවසා තිබෙනවා. (තිර්මිදි)

නිවැසියකු ගැන දැන ගැනීමට ඔහුගේ අසල් වැසියාගෙන් විමසීම පුරුද්දකි. මක් නිසා ද යත් කෙනෙකු ගැන හොඳාකාරව දන්නේ ඔහුගේ අසල්වැසියා ය. කෙනෙකු පිළිබඳව ඔහුගේ අසල්වැසියන් පවසන සාක්ෂිය පිළිගත හැකි ආකාරයේ එකකි. අසල්වැසියන් සමග යහපත් ඇසුරක් පවත්වා ගන්නා කෙනකු බොහෝ විට හොඳ කෙනෙකු වෙනවා.

වරක්, "අල්ලාහ් මත දිවුරා කියමි! ඔහු මුඃමින් නොවේ. අල්ලාහ් මත දිවුරා කියමි! ඔහු මුඃමින් නොවේ. අල්ලාහ් මත දිවුරා කියමි! ඔහු මුඃමින් නොවේ." යැයි නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණෝ කීහ. එවිට නබි  සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාගෙන් "ඔහු කවුදැයි" අසනු ලැබීය. එවිට "කවරකුගේ හිංසා පීඩාව ගැන අසල්වැසියන් බිය වනවා ද ඔහුය, ඒ පුද්ගලයා" කියා නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමා දිවුරා කීවේය. (බුහාරි, මුස්ලිම්)

අහළ පහළ ජීවත් වන අයට අසාධාරණයක් කිරීම බරපතල වරදක් ලෙස ඉස්ලාම් දහම සලකනවා. ඔවුන්ගේ අයිතිවාසිකම් හා යුතුකම් ගැන, බලවත් ලෙස ඉස්ලාමය අවධාරණය කරනවා. ජිබ්රීල් අලෛහිස්සලාම් තුමා නිතර නිතර අසල්වැසියන් පිළිබඳව නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාට අවවාද කළා. අසල්වැසියන් උරුමක්කාරයින් බවට පත් කරත් දෝයි කියා තමා සිතන තරමට අසල්වැසියන්ගේ අයිතිවාසිකම් ගැන ජිබ්රීල් අලයිහිස්සලාම් තුමා කී බව නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමා පැවසුවා.

එනිසා අහළ පහළ සිටින්නන් සමග අප ඉතා විනීත ව ඇසුරු කරන්නට ඕනෑ. ඔවුනට සලාම් කිව යුතු ය. උදව් අවශ්‍ය වන අවස්ථා වල උදව් කළ යුතුයි. ණය ඉල්ලූ අවස්ථාවක හැකි පමණින් ණය ලබා දී උදව් කළ යුතුයි. ඔවුනට
යහපතක් සිදු වූ විට සුබ පැතිය යුතු යි. ඔවුන්ට දුකක් ඇති වූ විට සැනසිලි වදන් කිව යුතු යි. රෝගී වූ විට සුව දුක් විමසිය යුතු ය. අවමංගල්‍යයක දී ජනාසාවට යා යුතු ය. තෑගි බෝග හුවමාරු කර ගත යුතුයි.

සමගිය බලය වේ. බෙදී වෙන් වී සිටීම දුර්වලකම වන්නේ ය. එනිසා අසල්වැසියන් සමග සාමකාමී ව ජීවත් විය යුතු ය. ඔවුන් පිළිකුල් කරන දෑ නොකළ යුතු ය. ඔවුන් සමග ඔනෑවට එපාවට ඇසුරු නොකළ යුතු ය. ඒ අයගේ දුර්වලතාවයන් සෙවීම නොකළ යුතු ය. ඔවුන් පිළිබඳව ඕපාදූප කතා කිරීමත්, කේලම් කීමත් නොකළ යුතු ය. ඊර්ෂ්‍යා නොකළ යුතු ය. ඉඟි කර කතා කිරීමෙන් වැළකී සිටිය යුතු ය. අපහාස නොකළ යුතු ය. මෙවැනි ක්‍රියා නිසා අසල්වැසියන් අතර ඇති ඇසුර බිඳී යන්නේ ය.

දුප්පතුන්ටත්, ඥාතීන් වන අසල්වැසියන්ටත්, ඥාතීන් නොවන අසල්වැසියන්ටත් යහපත කරනා ලෙස අල් කුර්ආනය පවසයි. "අසල නිවසේ අය කුසගින්නෙන් පෙළෙන විට තමා පමණක් කුස පිරෙන්න ආහාර ගන්නා අය සැබෑ විශ්වාසවන්තයෝ නොවෙති" යැයි නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණන් අවධාරණය කර ඇත්තාහ.

අවට පරිසරයේ ගෙවල් බොහොමයක් ඇති අවස්ථාවක අපට කිට්ටු ම දොරකඩ ඇති නිවසට ප්‍රමුඛතාව ලබා දෙන්නට ඕනෑ. ඉන් පසු අනෙක් නිවැසියා ඊළඟ නිවැසියා යැයි කිව හැකි ය.

අපිද මෙසේ අසල්වැසියන්ට සලකමු. ඔවුන්ගේ දුකෙහි හා සැපෙහි සහභාගී වෙමු. ඔවුන් සමග ඇති වන ප්‍රශ්න සාමකාමි ව විසඳා ගනිමු. ඔවුනට හැකි අයුරින් උදව් උපකාර කරමු. ඔවුන්ගේ හොඳ හිත දිනා ගනිමු. ඒ අයුරින් ඉස්ලාමය පවසන යහපත් අසල්වැසියන් ව සිටිමු.