නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණන්ව තම ජීවිත කාලයේ ඝෘජුව දුටු මුස්ලිවරුන් සහාබාවරුන් ලෙස හැඳින්වේ. මොවුහු නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණන් හා සමීපව සිටිමින් ඉස්ලාමයේ වර්ධනය වෙනුවෙන් තම ප්‍රාණය, සිරුර, ධනය, ශක්තිය, කාලය, දැනුම, සැපත යනාදී සියල්ල කැප කළ පුද්ගලයෝ ය. ඔවුන් සියලූ දෙනාම අල්ලාහ්ගේ තෘප්තියට පාත්‍ර වුයේ මේ නිසා ය. මේ පිළිබඳව අල්ලාහ් අල් කුර්ආනයේ මෙසේ පවසයි.

"අල්ලාහ් ඔවුන් හා තෘප්තිමත් වූයේ ය. ඔවුන් ද අල්ලාහ් සමග තෘප්තිමත් වූහ."(98:8)

එබැවින් සහාබාවරුන්ගේ නම් උච්ඡාරණය කරනවිට "රලියල්ලාහු අන්හු" යනුවෙන් අපි පවසන්නෙමු. මෙහි අර්ථය "අල්ලාහ් ඔවුන් හා තෘප්තිමත් වූයේ ය" යන්න වේ. නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණන් "යුගයන්ගෙන්
ශ්‍රේෂ්ඨ වන්නේ මමත් සහාබාවරුනුත් ජීවත් වන්නා වු යුගයයි" යනුවෙන් ප්‍රශංසා කොට ඇත. මෙම හදීසය සහාබාවරුන්ගේ ශ්‍රේෂ්ඨත්වයට වැදගත් සාක්ෂියකි.

සමහර සහාබාවරුන් පිළිබඳ ව කෙටියෙන් දැනගනිමු.

සෙයිද් බින් සාබිත් රළියල්ලාහු අන්හු තුමා

බද්ර් සටන වෙනුවෙන් මදීනාවේ කැඳවීම් කෙරුණි. කුඩා ළමයෙක් ද එතැනට පැමිණියේ ය. කුඩා දරුවන් සටන් කිරීම අනුමත නොකරන බවට දැන්වීමක් කෙරිණි. මේ නිසා බලාපොරොත්තු සුන් වු එම කුඩා දරුවා තම මව වෙත හැරී ගියේ ය. තම දරුවාගේ දුක වටහාගත් මව, අල් කුර්ආනයේ සූරාවන් (පාඩම්) කටපාඩම් කර නබිතුමා වෙත ඉදිරිපත් කරන ලෙස පැවසුවා ය.

සටන නිමා වී පැමිණි නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාට එම කුඩා දරුවා කටපාඩම් කළ කරුණු පිළිගන්වන ලදී. එවිට නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමා සටනේ දී සිරගෙයට ගත් සිරකරුවකු වෙත මෙම කුඩා දරුවා යවා ලිවිම හා කියවීම කෙරෙහි යොමු කළේය. කෙටි කලකින් ඉගෙනුම හමාර කළ එම කුඩා දරුවා පසු කාලයේ නබිතුමාගේ ඉල්ලීමට අනුව අබරානි හා සුර්යානි භාෂාවන් ද උගත්තේ ය.

පසු කාලයේ ඉස්ලාමයේ වර්ධනයට ඉමහත් කාර්යභාරයක් ඉටු කළ එම කුඩා දරුවා සයිද් බින් සාබිත් රළියල්ලාහු අන්හු තුමාය. නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමා හා සමීපව ජීවත් වු වැදගත් සහාබාවරුන්ගෙන් කෙනෙකු ලෙස සයිද් බින් සාබිත් රළියල්ලාහු අන්හු තුමා කටයුතු කළේ ය. අරාබිකරයේ එදා විසු ලිවීමට හා කියවීමට දත් අය අතර මොහු ද කෙනෙකි. අල් කුර්ආනය ඉතා හොඳින් පාරායනය කිරීමට දත් මොහු ඉතා ශ්‍රේෂ්ඨ බුද්ධිමතෙකු ද වන්නේ ය.

අල් කුර්ආනය ආරක‍ෂා කිරීම, එය කටපාඩම් කිරීම, පිටපත් කර සුරැකීම යනාදිය උදෙසා ඉමහත් දායකත්වයක් දැක්විය. රමලාන් මාසයේ ජිබ්රීල් අලෛහිස්සලාම් විසින් අල් කුර්ආනය නබි සල්ලල්ලාහු අලයිහි වසල්ලම් තුමාට පාරායනය කර පෙන්වන විට එතුමාණන් සමග සිට එයට සවන් දුන්නේ ය. අබුබක්ර් රළියල්ලාහු අන්හු තුමාගේ කාලයේ අල් කුර්ආනය එක්රැස් කිරීමට උරදුන් මොහු, උස්මාන් රළියල්ලාහු අන්හු තුමාගේ කාලයේ අල් කුර්ආනය පිටපත් කිරීමට ද දායක විය.

සල්මාන් ෆාරිසි රළියල්ලාහු අන්හු තුමා

සල්මාන් ෆාරිසි රළියල්ලාහු අන්හු තුමා සහාබාවරුන් අතර ඉතා වැදගත් සහාබිවරයකි. නමින් සල්මාන් වු ඔහු පර්සියාවට අයත් කෙනෙකි. මෙනිසා එතුමා සල්මානුල් ෆාරිසි යනුවෙන් අමතන ලදී. මොහු ගින්න නමස්කාර කරන "මජූසි" පවුලක ඉපදුණේ ය.

ගින්න නමස්කාර කරන දහම සත්‍යයෙන් තොර වූවක් බව සල්මාන්ට හැඟී ගියේ කුඩා කල සිටම ය. සත්‍ය දහම සොයාගැනීමේ අපේක‍ෂාව එතුමාට ඇති වුයේ මේ නිසා ය. කිතුනු දහම පිළිබඳව දැනගැනීම සඳහා එතුමා මුලින් ම සිරියාවට ගියේ ය. අරාබි දේශයෙහි නබි කෙනෙකු එවනු ලබන ප්‍රවෘත්තිය හා ඔහුගේ ගුණාංගයන් පිළිබඳ ව එහි සිටි ක්‍රිස්තු පූජකවරයකු මගින් දැනගත්තේ ය. එතුමාව හමුවීමේ අපේක‍ෂාව ඔහු තුළ ලැඟුම් ගත්තේ ය.

වෙළෙඳ කණ්ඩායමක් සමග සිරියාවේ සිට අරාබි දේශයට ගමන් කළේ ඉන් අනතුරුව ය. එලෙස ගමන් කරද්දී එම වෙළෙඳ කණ්ඩායම විසින් යුදෙව්වෙකුට ඔහු විකුණා දමනු ලැබුවේ, වහලකු ලෙස ය. දින කිහිපයකට පසුව එම යුදෙව්වාගේ සුළු පියාගේ පුතා විසින් ඔහුව මිල දී ගෙන මදීනාවට රැගෙන යන ලදී. මදීනාවේ රසූල් සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමා සිටින බව දැන ගත් එතුමා බැහැදැකීමට ඇලූම් කළේ ය. නබි තුමාණන් හමු වූ විට, එතුමා ළඟ තිබු නුබුව්වතයේ (නබිත්වයේ) සලකුණු දැන ගත්තේය. අල්ලාහ්ගේ අවසාන දූතයා මොහු බව මෙතුමා නියත වශයෙන් ම වටහා ගත්තේ ය. නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාගේ දෑත තදින් අල්ලා ඉස්ලාමය වැළඳ
ගත්තේ ඉන් අනතුරුව ය. නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම් තුමාණෝ එම යුදෙව්වාට නියමිත මුදල ගෙවා වහල් භාවයෙන් ඔහුව මුදවා ගත්හ.

මෙතුමා දුගී ජීවිතයක් ගත කළේ ය. දුගී බව අගය කළේ ය. තමාට යයි පැල්පතක්වත් තබා නොගත්තේ ය. තම දෑතින් ම උපයා අනුභව කළේ ය. ඉන් කොටසක් දන් දුන්නේ ය. පසු කාලිනව "මදායින්" ප්‍රදේශයේ "අමීර්" හෙවත් ආණ්ඩුකාරවරයා ලෙස පත් කළ ද තම දුගී බව අත්හැරියේ නැත. ඉස්ලාමය වෙනුවෙන් මෙතුමා විවිධ සේවාවන් ඉටු කළේ ය. අගල් සටනේ දී අගල් හෑරීම යෝජනා කළේ ද මොහු ය. මොහු නබි සල්ලල්ලාහු අලෛහි වසල්ලම්
තුමාගේ විවිධ හදීසයන් ඉගෙන ඒවා දැනුම් දී ඇත්තේ ය. මෙලෙස ඉස්ලාමය වෙනුවෙන් ශ්‍රේෂ්ඨ කර්තව්‍යයක් ඉටුකළ සල්මානුල් ෆාරිසි රළියල්ලාහු අන්හු තුමා හිජ්රි 35 වන වසරේ මදායින් නගරයේ දී වෆාත් විය.