දඩාබායි නඹරෝජි

1825 වර්ෂයේ දී බොම්බායේ උපත ලැබූ දඩාබායි නඹරෝජි අධ්‍යාපන කටයුතුවලින් පසුව බොම්බායේ එල්පින්ස්ටන් ආයතනයේ ගණිතය පිළිබඳ මහාචාර්යවරයෙකු ලෙස කටයුතු කළේ ය. පසුව ලන්ඩන් නගරය බලා ගිය හෙතෙම ඉන්දියාවේ දේශපාලන හා ආර්ථීක තත්වය ආදිය ගැන එංගලන්ත ජනතාව දැනුම්වත් කිරීමට කැප වී ක්‍රියා කළේ ය. ඉන්දියානු ජාතික සංගමය පිහිටුවීමේ පුරෝගාමියෙකු වශයෙන් කටයුතු කළ නඹරෝජි අවස්ථා කිහිපයක දී ම එහි සභාපති තනතුරට ද පත් විය. මධ්‍යස්ථ මතධාරියෙකු වූ ඔහු ඉන්දියාවේ ආර්ථීක නිදහස ගැන විශේෂ උනන්දුවක් දැක්වී ය. ඉංග්‍රීසීන්ගේ ආර්ථීක ප්‍රතිපත්ති නිසා ඉන්දියාව දිනෙන් දින දුප්පත් රටක් බවට පත් වන ආකාරය මුලින් ම පැහැදිලි කළ නායකයෙකු හැටියට ද නඹරෝජි ප්‍රසිද්ධියක් උසුලයි. ඉන්දියානු නිදහස් ව්‍යාපාරය තුළ සිටි වඩාත් පැරණි නායකයෙකු මෙන් ම බුද්ධිමතෙකු වන ඔහු ඉන්දියාවේ 'සම්භාවනීය මහල්ලා' යන අන්වර්ථ නාමයෙන් ද ප්‍රකට ය.

සුරේන්ද්‍රනාත් බැනර්ජි

1848 වර්ෂයේ දී කල්කටාවේ දී උපත ලැබූ සුරේන්ද්‍රනාත් බැනර්ජි බෙංගාල ජාතිකයෙකි. ඉන්දියාවේ දී මූලික උපාධිය ලබා වැඩිදුර අධ්‍යාපනය සඳහා එංගලන්තයට ගිය ඔහු එවකට උසස් විභාගයක් ලෙස සැලකුණු සිවිල් සේවා විභාගයෙන් සමත් විය. මෙසේ සිවිල් සේවයට බැඳුණු ප්‍රථම ඉන්දියානුවා වූ බැනර්ජිගේ සිවිල් සේවා තනතුර කෙටි කාලයකින් ම අවසන් විය. එහෙත් අධෛර්යට පත් නොවූ හෙතෙම ඉන්දියානුවන්ගේ අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් නොබියව සටන් කළේ ය. අධ්‍යාපනඥයෙකු වශයෙන් ප්‍රසිද්ධ බැනර්ජි රිපන් විද්‍යාලය නමින් නව පුවත්පතක් එළි දැක්වූ ඔහු එමගින් ඉන්දියානු ජනතාව දැනුම්වත් කිරීමට කටයුතු කළේ ය.

බැනර්ජි විසින් 1876 වර්ෂයේ දී ඉන්දියානු ජාතික සංවිධානය පිහිටුවන ලදි. එමගින් ඉන්දියානු ජාතික සංගමය පිහිටුවීමට පසුබිම සැකසිණ. මධ්‍යස්ථ මතධාරියෙකු වූ බැනර්ජි ඉන්දියානු නිදහස් සටනේ කැපී පෙනෙන නායකයෙකි.

බාල් ගංගාධාර් තිලක්

1856 වර්ෂයේ දී මහරාෂ්ට ප්‍රදේශයේ දී උපත ලැබූ බාල් ගංගාධාර් තිලක් පාසල් අවධියේ දී පවා ඉතාමත් දක්ෂ ශිෂ්‍යයෙකු වශයෙන් කටයුතු කළ අයෙකි. ගණිතය විෂය පිළිබඳව විශිෂ්ට සාමාර්ථ්‍යයක් සහිතව මූලික උපාධිය ලැබූ හෙතෙම වැඩිදුර අධ්‍යාපනය ලබා කැපී පෙනෙන උගතෙකු බවට පත් විය. යහපත් පුරවැසියෙකු වීමට හොඳ අධ්‍යාපනයක් අවශ්‍ය බව තරයේ විශ්වාස කළ ඔහු 'ඩෙකෑන් අධ්‍යාපන සමාජය' යනුවෙන් සංවිධානයක් පිහිටූ අතර පාසල් කිහිපයක් ආරම්භ කිරීමට ද පුරෝගාමී විය. බ්‍රිතාන්‍ය පාලකයන්ගෙන් ඉන්දියානුවන්ට සිදු වන අසාධාරණකම් නොබියව විවේචනය කළ හෙතෙම ජනතාව දැනුම්වත් කිරීමට කේශරී හා මරාථ යනුවෙන් පුවත්පත් දෙකක් ද ආරම්භ කළේ ය.

ලෝක්මාන්‍ය තිලක් යන ගෞරව නාමයෙන් හැඳින්වෙන බාල් ගංගාධාර් තිලක් ඉන්දියානු නිදහස් ව්‍යාපාරය සටන්කාමී මාවතකට යොමු කළ නායකයන් අතර කැපී පෙනෙන අයෙකි. ස්වරාජ්‍ය යනු මගේ ජන්ම උරුමයක් යැයි ප්‍රකාශ කළ හෙතෙම ස්වරාජ්‍ය ලබා ගැනීම වෙනුවෙන් ජනතාව දැනුම්වත් කිරීමට කැප විය.

මේ නිසා අවස්ථා කිහිපයක දී ම බන්ධනාගාර ගතවීමට ද ඔහුට සිදු විය. ආණ්ඩුව පෙත්සම් යැවීම, බලධාරීන් සමග සාකච්ඡා පැවැත්වීම, ඉංග්‍රීසීන් ඉදිරියේ බැගෑපත් වීම, ඉල්ලීම් දිනා ගැනීමට ප්‍රමාණවත් නැතැයි ලෝක්මාන්‍ය තිලක් විශ්වාස කළේ ය. නිදහස දිනා ගැනීමට නම් ඉන්දියානුවන් එක්සත් වී නොනවතින අරගලයක නිරත විය යුතු බව ඔහුගේ අදහස විය. සටන්කාමීත්වය අගය කළ නමුත් හෙතෙම හිංසාව පිළිකුල් කළේ ය. බාල් ගංගාධාර් තිලක් යනු ඉන්දියානු නිදහස් සටනේ දී කුමන බාධක ඉදිරියේ වුවත් පර්වතයක් මෙන් නොසැලී සිටි නායකයෙකි.

මහත්මා ගාන්ධි

1869 වර්ෂයේ දී උපත ලැබූ මොහන්දාස් කරම්චන්ද් ගාන්ධි හෙවත් මහත්මා ගාන්ධිතුමා තම පාසල් අධ්‍යාපනය නිම කිරීමෙන් පසු වැඩිදුර අධ්‍යාපනය සඳහා එංගලන්තය බලා පිටත්ව ගියේ ය. එහි දී නීති විභාගය සම්පූර්ණ කළ එතුමා දකුණු අප්‍රිකාවට ගොස් නීතිඥයෙකු වශයෙන් සේවය කළේ ය. දකුණු අප්‍රිකාවට පැමිණ සිටි යුරෝපියන් එහි බලය ඉල්ලාගෙන වර්ණභේදවාදය යොදා ගනිමින් කළු ජාතිකයන්ට පහත් අන්දමින් සලකන ආකාරය ගාන්ධිතුමාට දැක ගැනීමට ලැබුණි. එකල දුම්රිය මැදිරිවල පවා ඇතැම් මැදිරි කළු ජාතිකයන්ට තහනම් කර තිබිණ. එබඳු මැදිරියක ගමන් කරමින් සිටිය දී ගාන්ධිතුමාව ද එම මැදිරියෙන් ඉවත් කර ඇත. ගාන්ධිතුමා දකුණු අප්‍රිකාවේ සිටි කාලයේ දී ම මෙබඳු අසාධාරණකම්වලට එරෙහිව ජනතාව සංවිධානය කිරීමට කටයුතු කර තිබේ.

1915 වර්ෂයේ දී නැවත ඉන්දියාවට පැමිණි ගාන්ධිතුමා එරට නිදහස් ව්‍යාපාරයට එකතු විය. ගාන්ධිතුමා ඉන්දියාවට පැමිණි මුල් කාලයේ දී එරට ගොවි කම්කරු ජනතාව මුහුණදුන් ගැටලූවලට මැදිහත් වී කටයුතු කළේ ය. එතුමාගේ මැදිහත්වීම් ඉන්දියාවේ සිටි සාමාන්‍ය ජනතාව නිදහස් ව්‍යාපාරය වටා රොක් වීමට හේතු විය. ගාන්ධිතුමා නිදහස් සටනට එකතු වීමෙන් පසු ඉංග්‍රීසීන්ට හෝ ඔවුන්ට හිතවත් අයට හිංසා කිරීමෙන් තොරව අවිහිංසාවාදී ක්‍රම මගින් නිදහස් සටන මෙහෙයවන හැටි ජනතාවට පෙන්වා දුන්නේ ය.

සත්‍යග්‍රහය, රජයට සහාය නොදැක්වීම, සිවිල් නීති කඩ කිරීම, පා ගමන් සංවිධානය එතුමා භාවිත කළ එබඳු අවිහිංසාවාදී සටන් උපක්‍රම වේ. ජාති, ආගම්, කුල, දුප්පත්, පොහොසත් ආදී භේදවලින් තොරව සියලූ ඉන්දියානුවන්ට මෙම සටන්වලට සහභාගි විය හැකි විය. මේ නිසා ඉන්දියානු නිදහස් සටන පොදු ජනතාවගේ සටනක් බවට පත් කළ නායකයා මහත්මා ගාන්ධිතුමා වේ.

එවකට ඉන්දියාවේ පැවති ජාති, භේද, කුල භේද ආදිය නොසලකා කටයුතු කළ ගාන්ධිතුමා සියලූ ඉන්දියානුවන්ට සමාන අයිතිවාසිකම් හිමි විය යුතු බව විශ්වාස කළේ ය. ඉතා ම නිහතමානී තැනැත්තෙකු වූ හෙතෙම බොහෝ සරල ආදර්ශවත් ජීවිතයක් ගත
කළේ ය. ඉන්දියානුවන් එරට නිෂ්පාදන අගය කළ යුතු බව ප්‍රකාශ කළ ගාන්ධිතුමා තමා ම කපු රෙදි විවීමෙන් හා එබඳු රෙදි පිළි භාවිතයෙන් ඉන්දියානුවන්ට ආදර්ශයක් ලබා දුණි. කපුකැටීම, කුල භේදය නොසැලකීම, මද්‍යසාර වර්ජනය, හින්දු මුස්ලිම් සමගිය, කාන්තාවන්ට සම අයිතිය ලබා දීම ගාන්ධිතුමාගේ දර්ශනයේ කැපී පෙනෙන ලක්ෂණ විය. එම කරුණු ඉන්දියාවේ දියුණුවට හේතු වනු ඇතැයි ගාන්ධිතුමා අදහස් කළේ ය.

බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයෙන් ඉන්දියාව නිදහස් කර ගැනීමේ සටනේ නායකයා ලෙස කටයුතු කළ එතුමා සියලූ ඉන්දියානුවන්ගේ ගෞරව ආදරයට ලක් වූ අයෙකි. අවිහිංසාවාදී සටන නිසා ගාන්ධිතුමා සමස්ත ලෝක ජනතාව අතර ම ප්‍රසිද්ධියට පත් විය. ඉන්දියාවේ දී කෙතරම් කාර්ය බහුල ජීවිතයක් ගත කළ නමුත් 1927 වර්ෂයේ දී මහත්මා ගාන්ධිතුමා ශ්‍රී ලංකාවට ද පැමිණියේ ය. සති තුනක පමණ කාලයක් මෙරට රැදී සිටි එතුමා කොළඹ කළුතර, ගාල්ල, මහනුවර, යාපනය ආදී ස්ථානවලට ගොස් මහ ජනතාව අමතා කථා කළේ ය. එතුමා ගිය මෙරට සෑම ස්ථානයක ම උණුසුම් පිළිගැනීමක් ලැබුණි.

මවුලානා අබුල් කලාම් අසාද්

1888 වර්ෂයේ දී උපත ලැබූ මව්ලානා අබුල් කලාම් අසාද් ළමා අවධියේ දී වයසට වඩා මුහුකුරා ගිය දැනුමක් සහිත ශිෂ්‍යයෙකු විය. ඉන්දියානු ජාතික සංගමය තුළ සිටි කැපී පෙනෙන මුස්ලිම් නායකයෙකු වන එතුමා හින්දු මුස්ලිම් සමගිය තුළින් එක්සත් ඉන්දියාවක් බිහි කිරීමට කැප වූ නායකයෙකි. තරුණ අවධියේ දී ම එතුමා පුවත්පත් සඟරා ආදියට ලිපි සපයමින් දක්ෂ ලේඛකයෙකු බවට පත් විය. අනතුරුව එතුමා අල්හිලාල් නමින් පුවත්පතක් ආරම්භ කළේ ය. එය මුස්ලිම් ජනතාව අතර ජනප්‍රිය විය.

මවුලානා අබුල් කලාම් අසාද් තුමා ඉන්දියානු ජාතික සංගමයට සම්බන්ධ වීමෙන් පසු නිදහස් සටන වෙනුවෙන් මහත් කැපවීමෙන් සේවය කළේ ය. මේ නිසා වසර 8ක් එම සංගමයේ සභාපති වශයෙන් කටයුතු කිරීමේ ඉතා දුර්ලභ අවස්ථාවක් එතුමාට ලැබුණි. ජාතික සංගමයේ සියලූ නායකයන්ගේ ගෞරවය දිනා ගත් එතුමා මහත්මා ගාන්ධිතුමාගේ ද සමීපතම මිතුරෙකු විය. ගාන්ධිතුමා මෙහෙයවූ සෑම උද්ඝෝෂණයකට ම එතුමාගේ සහාය ලැබුණි. ජාතික සංගමයේ නායකයන් අතර විවිධ මත ගැටුම් ඇති වූ අවස්ථාවල පවා ඒවා සමනය කරමින් නිදහස් සටන ඉදිරියට මෙහෙයවීමට හෙතෙම කටයුතු කළේ ය.

ඉන්දියාවට නිදහස ලැබීමට ආසන්න කාලයේ දී බලධාරීන් සමග විවිධ සාකච්ඡාවලට සහභාගි වෙමින් ද ඉන්දියාවේ විවිධ ප්‍රදේශවල සංචාරය කොට ජනතාව සන්සුන් කරවමින් ද ඉන්දියානු නිදහස් සටනේ දී එතුමා විශිෂ්ට සේවයක් සිදු කළේ ය.

ජවහර්ලාල් නේරු

1889 වර්ෂයේ දී අලහබාද්හි උපත ලැබූ ජවහර්ලාල් නේරු මූලික අධ්‍යාපනයෙන් පසු එංගලන්තයට ගොස් වැඩිදුර අධ්‍යාපනය ලබා නීතිඥයෙකු බවට පත් විය. ආපසු ඉන්දියාවට පැමිණීමෙන් පසු ඔහු ඉන්දියානු ජාතික සංගමයට එකතු වී නිදහස් සටනේ නායකයෙකු වශයෙන් කටයුතු කළේ ය. නේරු බුද්ධිමතෙකු මෙන් ම ජාතික සංගමය තුළ සිටි දක්ෂ සංවිධායකයෙක් ද වේ. ඉන්දියාව නිදහස ලැබීමෙන් පසු අගමැතිවරයා වශයෙන් කටයුතු කරමින් හෙතෙම නූතන ඉන්දියාව ගොඩනැගීමට විශාල සේවයක් සිදු කළේ ය. ඔහු ග්‍රන්ථ කිහිපයක කතුවරයෙකු වන අතර නේරු රචනා කළ ලෝක ඉතිහාසය සිහිවටන නම් කෘතිය භාෂා කිහිපයකට ම නැගූ ග්‍රන්ථයකි. ඉන්දියාවේ අගමැතිණියක වූ ඉන්දිරා ගාන්ධි මහත්මිය ජවහර්ලාල් නේරු තුමාගේ දියණියකි.