ආලෝකය කිසියම් පාරදෘශ්‍ය මාධ්‍යයක් තුළින් ගමන් කිරීමේ දී සරල රේඛීයව ගමන් කරයි. දැන් ආලෝක කිරණයක් එක් පාරදෘශ්‍ය මාධ්‍යයක සිට තවත් පාරදෘශ්‍ය මාධ්‍යයක් තුළට ඇතුළු වන අවස්ථාවක් සලකා බලමු. මේ සඳහා ක්‍රියාකාරකම 14.10 සිදු කරමු.

ක්‍රියාකාරකම 14.10 හි දී ආලෝක කිරණ එක් පාරදෘශ්‍ය මාධ්‍යයක සිට තවත් පාරදෘශ්‍ය මාධ්‍යයක් දක්වා (වාතයේ සිට ජලයට) ගමන් කර ඇත. මාධ්‍ය දෙකක් හමුවන පෘෂ්ඨය අතුරු මුහුණතක් ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ. ආලෝකය එක් මාධ්‍යයක සිට තවත් මාධ්‍යකට ගමන් කරනුයේ අතුරු මුහුණත හරහා ය. සෑම විට ම ආලෝක කිරණයෙහි දිශාව වෙනස් වීම සිදු වනුයේ අතුරු මුහුණතේ දී බව ඔබට පැහැදිලි වනු ඇත.

ජලය තුළින් ගමන් කරන ආලෝක කදම්බය වඩා හොඳින් පෙනීම සඳහා සබන් ස්වල්පයක් මිශ්‍ර කිරීම වැදගත් වේ.

එක් පාරදෘශ්‍ය මාධ්‍යයක සිට තවත් පාරදෘශ්‍ය මාධ්‍යයකට ආලෝකය ගමන් කිරීමේ දී දිශාව වෙනස් කරමින් ගමන් කිරීම ආලෝක වර්තනය ලෙස හැඳින්වේ.

අතුරු මුහුණතට ලම්බකව පතනය වන කිරණ වර්තනයට ලක් නොවේ.

• ආලෝක වර්තනයේ දී අතුරු මුහුණත වෙත පැමිණෙන කිරණය පතන කිරණයයි.
• වර්තනය වීමෙන් පසු ගමන් කරන කිරණය වර්තන කිරණයයි.
• පතන කිරණය අතුරු මුහුණත මත පතනය වන ලක්ෂ්‍යය පතන ලක්ෂ්‍යයයි.
• පතන ලක්ෂ්‍යයේ දී අතුරු මුහුණතට අඳිනු ලබන අභිලම්බ රේඛාව, අභිලම්බය නම් වේ.

වාතයේ සිට ජලය දක්වා ආලෝක කිරණයක් ඇතුළු වීමේ දී වර්තනය වන ආකාරය 14.31 රූපයේ ආකාරයට කිරණ සටහනක් මගින් දැක්විය හැකි ය.

වීදුරු කුට්ටියක් තුළින් ආලෝක වර්තනය

වීදුරු කුට්ටියක් වෙත ආනතව එල්ල කරන ලද පටු ආලෝක කදම්බයක් වර්තනය වන අයුරු අධ්‍යයනය සඳහා 14.11 ක්‍රියාකාරකමෙහි යෙදෙමු.

14.3.1 ආලෝක වර්තනය නිසා සිදුවන ආචරණ

ආලෝක වර්තනය හේතුවෙන් එදිනෙදා ජීවිතයේ දී දැකගත හැකි සිදුවීම් බොහෝ ය. ඒවායින් කිහිපයක් පිළිබඳ ව කෙටියෙන් සලකා බලමු.

• ජල බඳුනක හෝ පොකුණක පත්ල එසවී පෙනීම

සැම විට ම ජල පෘෂ්ඨයේ සිට පත්ලට ඇති සත්‍ය ගැඹුරට වඩා ඉහළින් බැලු විට පෙනෙන ගැඹුර හෙවත් දෘශ්‍ය ගැඹුර අඩු බව ඔබට පැහැදිලි වනු ඇත.

ජලාශයක හෝ ළිඳකට ඉහළින් බැලු විට පෙනෙන දෘශ්‍ය ගැඹුරට වඩා එහි සත්‍ය ගැඹුර වැඩි බැවින් ඒවායේ බැසීමට පෙර ඒ පිළිබඳව සිතා බැලීම වැදගත් වේ.

• ජල බඳුනක් තුළ ඇති පැන්සලක් ජල පෘෂ්ඨයේ දී කැඩී ඇති සේ පෙනීම.

ජල බඳුනක් තුළට දැමූ පැන්සලක් වැනි වස්තුවක් දෙස පසෙකින් බැලු විට එය ද්‍රව පෘෂ්ඨයේ දී කැඩී ඇති සේ පෙනෙයි. මීට හේතුව ජලයේ සිට වාතය දක්වා ආලෝකය පැමිණීමේ දී සිදු වන ආලෝක වර්තනය යි.

• ප්‍රිස්මයක් තුළින් සුදු ආලෝකය වර්තනය වීම.

වීදුරු ප්‍රිස්මයක් තුළින් සුදු ආලෝකය ගමන් කිරීමේ දී අපූර්ව සිදුවීමක් නිරීක්ෂණය කළ හැකි වේ. ඒ පිළිබඳව අධ්‍යයනය කිරීම සඳහා 14.13 ක්‍රියාකාරකම සිදු කරමු.

ක්‍රියාකාරකම 14.13 හි දී තිරය මත වර්ණ හතකින් යුත් වර්ණාවලියක් දැකිය හැකි වේ. සුදු ආලෝකය ප්‍රිස්මයක් තුළින් ගමන් කිරීමේ දී වර්තනයට ලක් වීම නිසා වර්ණ හතකට වෙන් වීම මීට හේතුව යි. වර්ණාවලියෙහි ඇති වර්ණ පිළිවෙළින් රතු, තැඹිලි, කහ, කොළ, නිල්, ඉන්ඩිගෝ සහ දම් වේ.

සුදු ආලෝකය ප්‍රිස්මයක් තුළින් ගමන් කිරීමේ දී වර්ණවලට වෙන් වීම අපකිරණය ලෙස හැඳින්වේ.

• දේදුන්න ඇති වීම

ආලෝක වර්තනය හා පරාවර්තනය නිසා ඇතිවන තවත් දර්ශනීය සංසිද්ධියක් නම් දේදුන්න ඇති වීමයි.

දේදුන්න හා සම්බන්ධ විවිධ කතාන්දර ද ජනප්‍රවාදයේ පවතී.

පිනි බිඳු හෝ මඳ වැස්ස සමග සූර්යාලෝකය ද පවතී නම් බොහෝ විට දේදුන්නක් නිරීක්ෂණය කළ හැකි වේ. දේදුන්න ඇති වනුයේ අහසෙහි ඇති කුඩා ජල බින්දු මගින් සූර්යාලෝකය වර්තනයට හා ආංශික පරාවර්තනයට ලක් කිරීම නිසා ය. මෙහි දී ජල බිංදු මගින් සුදු ආලෝකය සෑදී ඇති වර්ණ වෙන් කිරීම සිදුවේ. දේදුන්නක් ඇති වීම සඳහා අහසේ ජල බිංදු විශාල සංඛ්‍යාවක් දායක වේ.