එක් පුද්ගලයෙකුගේ රුධිරය තවත් පුද්ගලයෙකුට ශරීරගත කිරීම රුධිර පාරවිලයනය ලෙස හඳුන්වයි. රුධිරය ප්‍රදානය කරනු ලබන තැනැත්තා දායකයා ලෙසත්, රුධිරය ශරීර ගත කරගන්නා ප්‍රතිග්‍රාහකයා ලෙසත් හඳුන්වනු ලැබේ. ඕනෑම කෙනෙකුගේ රුධිරය තවත් ඕනෑම කෙනෙකුට පාරවිලයනය කළ නො හැකි ය.

රුධිර පාරවිලයනයේ දී දායකයාගේ සහ ප්‍රතිග්‍රාහකයාගේ රුධිර ගැළපීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. එහි දී රුධිර ගණ ගැළපීම සහ රීසස් සාධකයේ ගැළපීම ප්‍රධාන තැනක් ගනියි.

රුධිර ගණ ගැළපීම

රුධිර සෛල තුළ අඩංගු ප්‍රෝටීන් සංඝටක අනුව රුධිරය A, B, AB සහ O ලෙස ප්‍රධාන ගණ හතරකට බෙදෙයි.

දායකයා සහ ප්‍රතිග්‍රාහකයා අතර රුධිර ගණ ගැළපීම සිදු වන ආකාරය හඳුනා ගැනීමට 6.1 වගුව අධ්‍යයනය කරමු (√ ලකුණින් රුධිර ගණ ගැළපීම ද කතිර ලකුණින් රුධිර ගණ නොගැළපීම ද දැක්වේ).

වගුවේ ගණ ගැළපීම්වලට අනුව AB රුධිර ගණය සහිත ප්‍රතිග්‍රාහකයෙකුට ඕනෑ ම රුධිර ගණයක් ගැළපේ. එබැවින් AB සාර්ව ප්‍රතිග්‍රාහකයා ලෙස සැලකේ.

O රුධිර ගණය සහිත අයෙකුගේ රුධිරය ඕනෑ ම ප්‍රතිග්‍රාහකයෙකුගේ රුධිර ගණ සමග ගැළපේ. එනිසා O සාර්ව දායකයා ලෙස සැලකේ.

6.1. වගුවේ දැක් වූ රුධිර ගණ ගැළපීම 6.7 රූපයේ ආකාරයට ද නිරූපණය කළ හැකි ය.

රුධිර පාරවිලයනය සඳහා ගණ ගැළපීම පමණක් ප්‍රමාණවත් නො වේ. ගණ ගැළපීමට යටත් ව රීසස් සාධකය ද ගැළපිය යුතු ය.

රීසස් සාධකයේ ගැළපීම

කිසියම් පුද්ගලයෙකුගේ රුධිරය රීසස් සාධකය සහිත නම් Rh+ ලෙස ද රීසස් සාධකය රහිත වේ නම් Rh- ලෙස ද හැඳින්වේ. රීසස් සාධකය සහිත ප්‍රතිග්‍රාහකයින්ට රීසස් සාධකය සහිත හා රහිත රුධිරය ගැළපෙන අතර රීසස් සාධකය රහිත ප්‍රතිග්‍රාහකයින්ට ගැළපෙනුයේ රීසස් සාධකය රහිත රුධිරය පමණි. ඒ බව හඳුනාගැනීමට 6.2 වගුව අධ්‍යයනය කරමු (රීසස් සාධකයේ ගැළපීම √ ලකුණින් ද නොගැළපීම කතිර ලකුණින් ද දැක්වේ).

6.2 වගුව මගින් දක්වා ඇති ගැළපීම 6.8 රූපය මගින් ද නිරූපණය කළ හැකි ය.

මේ අනුව රුධිර පාරවිලයනයේ දී රුධිර ගණය හා රීසස් සාධකය යන කරුණු දෙක ම ගැළපීම අනිවාර්ය වේ. යම් පුද්ගලයෙකුගේ ලේ වර්ගය ලෙස සලකනු ලබන්නේ රුධිර ගණය හා රීසස් සාධකය යන දෙකෙහි එකතුවයි.

රුධිර ගණ හා රීසස් සාධකය ගැළපුන ද රුධිර පාරවිලයනයක් සඳහා රුධිරය ප්‍රදානය කිරීමට දායකයෙකු සතු විය යුතු සුදුසුකම් ලැයිස්තුවක් ජාතික ලේ දීමේ සේවය මගින් ඉදිරිපත් කර ඇත. රුධිරය ප්‍රදානය කරන්නෙකු ලේ පරිත්‍යාග කරන්නාගේ ප්‍රකාශය නිවැරදිව පුරවා ඉදිරිපත් කිරීම අනිවාර්ය වේ. එහි ආකෘතියක් අමතර දැනුම යටතේ දැක්වේ.

රුධිර ශ්ලේෂණය

පාරවිලයනය කළ රුධිරය ප්‍රතිග්‍රාහකයාගේ දේහය තුළ දී කැටිති බවට පත් වීම රුධිර ශ්ලේෂණය ලෙස හැඳින්වේ.

දායකයාගේ හා ප්‍රතිග්‍රාහකයාගේ රුධිර ගණ නො ගැළපීම නිසා රුධිර ශ්ලේෂණය සිදු වේ.

තුවාලයක් සිදුවීමෙන් හෝ රක්තපාතයක් හෙවත් අභ්‍යන්තර රුධිර වහනයක් සිදුවීමේ දී එම රුධිර වහනය වැළැක්වීමට රුධිරය කැටි ගැසීම ආරක්ෂක ක්‍රියාවලියක් ලෙස සැලකේ. එහෙත් එම යන්ත්‍රණය රුධිර ශ්ලේෂණයේ දී සිදු වන යන්ත්‍රණයට වඩා වෙනස් ය.

තුවාලයක් සිදු වූ අවස්ථාවක දී රුධිර වාහිනිය බිඳී ගිය ස්ථානයෙන් රුධිර පට්ටිකා බිඳ වැටීමෙන් සිදු වන රසායනික ක්‍රියාවලියක් මගින් රුධිර කැටියක් සාදයි. මෙම රුධිර කැටිය මගින් තව දුරටත් රුධිරය වහනය වීම නවතී.

නිරෝගී දිවි පැවැත්මක් සඳහා රුධිර සංසරණ පද්ධතිය මනා ලෙස පවත්වා ගැනීම ඉතා වැදගත් වේ.

රුධිර සංසරණ පද්ධතිය මනා ලෙස පවත්වා ගැනීමට අනුගමනය කළ යුතු යහපත් පුරුදු

• සැහැල්ලූ මනසකින් ජීවත් වීම.
• සිරුර වෙහෙස වන කාර්ය හෝ කායික ව්‍යායාමවල නිතිපතා යෙදීම.
• යහපත් ආහාර පුරුදු මගින් සිරුරේ උස, බර අනුපාතය (BMI) ප්‍රශස්ත මට්ටමක පවත්වා ගැනීම.
• ලූණු භාවිතය අඩු කිරීම.
• රුධිර පීඩනය, දියවැඩියාව වැනි තත්ත්ව පාලනය කර ගැනීම.
• එළවළු සහ පලතුරු වැඩියෙන් ආහාරයට එකතු කර ගැනීම.
• තෙල් සහිත ආහාර පාලනයකින් යුතුව ගැනීම.
• දුම් පානයෙන් හා මත්පැන් පානයෙන් වැළකීම.
• හෘදයාබාධ, අධිරුධිර පීඩනය, දියවැඩියාව සඳහා පවුල් ඉතිහාසයක් තිබේ නම් වඩාත් සැලකිලිමත් වීම.