තොටිල්ලේ සිට මිනී පෙට්ටිය දක්වා ම ශාක මගින් මිනිසාට ප්‍රයෝජන රාශියක් ගෙන දෙයි.

ශාක මගින් මිනිසාට සහ පරිසරයට සැලසෙන සේවා කිහිපයක් 19.11 රූපයේ දැක්වේ.

19.11 රූපය හොඳින් අධ්‍යයනය කර මෙම ප්‍රශ්නවලට පිළිතුරු සපයන්න.

• රූපයේ දැක්වෙන ශාක මගින් මිනිසාට ලැබෙන ද්‍රව්‍යමය ප්‍රතිලාභ පහක් දක්වන්න.
• මෙහි නිරූපණය කෙරෙන ද්‍රව්‍යමය නොවන ප්‍රතිලාභ පහක් සඳහන් කරන්න.
• ශාක මගින් මිනිසාට ලැබෙන රූපයේ දක්වා නැති ප්‍රතිලාභ තුනක් දක්වන්න.

19.11 රූපයේ දැක්වෙන සමහර සේවා සියලූ ම ශාක මගින් ඉටු කෙරෙන ඒවා ය.
නිදසුන් :- වාතයට ඔක්සිජන් සැපයීම, වාතයෙන් කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ඉවත් කිරීම.

ඇතැම් කාර්ය සඳහා විශේෂිත ශාක වර්ග ද ඇත. එවැනි ශාක පිළිබඳ තොරතුරු කිහිපයක් පහත 19.5 වගුවේ දැක්වේ.

19.3.1 දැව

පැරණිතම ඉදිකිරීම් ද්‍රව්‍යය දැව වේ. ස්වාභාවිකව ප්‍රතිචක්‍රීකරණය වන, එමෙන් ම පුනර්ජනනීය වන එක ම ගොඩනැගිලි ද්‍රව්‍යය ද දැව වේ. දැව සතුව පවතින විශේෂ ලක්ෂණ කිහිපයක් මෙසේ ය.

• කල් පැවැත්ම
• තාපයට, විදුලියට සහ ශබ්දයට ඔරොත්තු දීම
• වයිරම හා වර්ණය හේතුවෙන් විවිධ අලංකාර මෝස්තර නිර්මාණය කළ හැකි වීම.

අතීතයේ දී වටිනා දැව සම්බන්ධයෙන් ශ්‍රී ලංකාව ඉමහත් ප්‍රසිද්ධියක් ඉසිලී ය. වියළි කලාපයේ අතීතයේ බහුලව තිබූ කළුවර, බුරුත, කළුමැදිරිය වැනි දැව අප රට පාලනය කළ විදේශිකයන් විසින් ගෘහභාණ්ඩ නිපදවීම සඳහා විශාල වශයෙන් භාවිත කරන ලදී. එම දැව වර්ග අප රට තුළ දැන් ඇත්තේ අල්ප වශයෙනි.

මේ නිසා තිඛෙන දැව ප්‍රමාණය උපරිම කාර්යක්ෂමතාවක් සහිතව භාවිත කළ යුතු වේ. දැව වර්ගවල විවිධ භාවිත සඳහා අවශ්‍ය වන දරා ගැනීමේ ශක්තියට අනුකූලව සුදුසු දැව වර්ගය තෝරා ගැනීමෙන් වඩාත් ආර්ථීක වාසි ලැඛෙන තිරසර දැව භාවිතයකට පිවිසිය හැකි ය.

ශ්‍රී ලංකාවේ දැව විවිධත්වය ඉතා අධික ය. දැව ලබා ගත හැකි ශාක 400ක් පමණ අප රටේ දක්නට ලැබේ.

දැව වර්ගවල විශේෂිත භාවිත

එක් එක් දැව වර්ගවල ගති-ලක්ෂණ අනුව ඒවා සුවිශේෂ අවශ්‍යතා සඳහා යොදා ගනු ලැබේ. එවැනි අවස්ථා සඳහා නිදසුන් කිහිපයක් පහත දැක්වේ.

• ශක්තිය, කල්පැවැත්ම සහ ඔපය නිසා කොස් දැවය නිවසක ඉදිරිපස දොර සඳහා භාවිත වේ.
• සැහැල්ලූ බව නිසා ලූණුමිදෙල්ල දැවය සිවිලිං ලෑලි සඳහා භාවිත වේ.
• සිහින් ඍජු කඳක් තිබීම නිසා පානක්කා දැවය කුඩ මිට සෑදීමට සුදුසු වේ.
• අතීතයේ දී කළුගල් දෙපලූ කිරීම සඳහා වල්ලපට්ටා දැව කූඤ්ඤ භාවිත කර ඇත.
• ජලය තුළ දී කල් පවතින නිසා දිය යට කෙරෙන කාර්ය සඳහා හොර දැවය භාවිත වේ.
• සැහැල්ලූ බව සහ වැඩ කිරීමේ පහසුව නිසා රුක්අත්තන දැවය වෙස්මුහුණු කැපීමට යොදා ගනී.
• සැහැල්ලූ බව සහ ශබ්දය විහිදීම නිසා පාරෙමාර දැවය රබානක ලී කඳ සෑදීමට සුදුසු වේ.
• කම්පන, නැමීම සහ ඇඹරීම ආදියට ඔරොත්තු දෙන නිසා දොඹ දැව කඳන් රුවල් ඔරුවේ කුඹගස සෑදීමට ද, කරත්තවල 'බෝන්ලීය' හා වියගස සෑදීමට ද යොදා ගනී.

දැව දිරාපත්වීම

දැව අභ්‍යන්තරයේ දිලීර වර්ධනය විය හැකි ය. එම දිලීර මගින් ස්‍රාවය කරන එන්සයිමවල ක්‍රියාකාරීත්වයෙන් දැව සෑදී ඇති සංකීර්ණ කාබෝහයිඩ්රේට බිඳ හෙලීම නිසා දැව දිරාපත්වීම සිදු වේ.

දිලීර, දැව අභ්‍යන්තරයේ වසර ගණනාවක් වුව ද අකි්‍රය ව පැවතී හිතකර තත්ත්ව ලැබුණු විට වර්ධනය වේ. හිතකර තත්ත්ව වන්නේ ඔක්සිජන්, තෙතමනය හා පෝෂ්‍ය ද්‍රව්‍ය යනාදිය යි. මේ අතරින් වැදගත්ම සාධකය වන්නේ තෙතමනය යි. අනෙක් සාධක තිබුණ ද තෙතමනය නොමැති නම් දිලීර වර්ධනය නොවේ.

දැව පටකය තුළ ඇති ඇතැම් ෙසෙල තුළ ආහාර ගබඩා වී ඇත. එම ආහාර සොයා එන වේයන් හා ගුල්ලන් මගින් ද දැව විනාශ වේ.

දැව දිරාපත්වීම වැළැක්වීම

අතීත ශ්‍රී ලංකාවේ බොහෝ කාලයක් පවතින දැව වර්ග සුලබව තිබුණි. එම නිසා දැව ආරක්ෂණ ක්‍රම අවශ්‍ය නොවී ය.

ජනගහනය වැඩිවීමත්, මිනිසුන්ගේ අවශ්‍යතා වැඩිවීමත් සමග අධිභාවිතය හේතුවෙන් එවැනි දැව වර්ග වර්තමානයේ දුර්ලභ වී ඇත.

නිදසුන :- කළුවර, නැඳුන්, තේක්ක වැනි ලී වර්ග දැනට අධි සුඛෝපභෝගී දැව ලෙස වර්ග කර ඇත.

මේ නිසා වේගයෙන් වැඩෙන දැව ශාක වන රබර්, ලූණුමිදෙල්ල, අඹ, හවරිනුග (ගිනිකූරු), යුකැලිප්ටස්, පයිනස් වැනි දැව වර්ග භාවිත කිරීමට අපට සිදු වී ඇත. අප රටේ පවතින පරිසර තත්ත්ව යටතේ එම දැව වැඩි කාලයක් නොපවතී. ඒවා පහසුවෙන් දිලීර හා කෘමි හානිවලට ගොදුරු වේ. එබැවින් දැව ආරක්ෂණ ක්‍රම භාවිත කිරීමට සිදු වී ඇත.

සාමාන්‍යයෙන් ගසක අරටුව එලයට වඩා කල් පවතී. එබැවින් දැව භාණ්ඩ සෑදීමේ දී අරටුව භාවිත කිරීම දැව දිරාපත් වීම අවම කරයි.

දැව දිරාපත් වීම වළක්වා ගන්නේ කෙසේදැයි මීළඟට සොයා බලමු.‍

දැව දිරාපත් වීම වැළැක්වීමේ ක්‍රම

• දැව තුළට තෙතමනය ඇතුළුවීම වැළැක්වීම
• දැව පදම් කිරීම
• දැව ආරක්ෂණ රසායන ද්‍රව්‍ය භාවිත කිරීම

තෙතමනය ඇතුළුවීම වැළැක්වීම

දැව මතුපිට තීන්ත වැනි ද්‍රව්‍ය ආලේප කිරීම මගින් එය තුළට තෙතමනය ඇතුළු වීම වැළැක්විය හැකි ය.

නිදසුන :- පාසලේ මේස සහ පුටුවල තීන්ත ආලේප කිරීම

දැව පදම් කිරීම

පාලනය කළ තත්ත්ව යටතේ සෙමින් වියළීමට සැලැස්වීමෙන් දැව පදම් කරනු ලැබේ. ජල ප්‍රතිශතය 20%ට වඩා අඩු කිරීමෙන් දැව කල්තබා ගත හැකි ය.

ඉරූ දැව විකිණීමට ඇති ස්ථානයක් (ලී වෙළඳසැලක්, ලී මඩුවක්) නැරඹීමෙන් ඔබට මෙම ක්‍රමය පිළිබඳව අවබෝධයක් ලබා ගත හැකි ය.

දැව ආරක්ෂණ රසායන ද්‍රව්‍ය භාවිත කිරීම

සුදුසු රසායනික ද්‍රව්‍ය දැව තුළට ඇතුළු කිරීමෙන් දැව කල් තබා ගත හැකි ය.

ගල් අඟුරුවලින් ලබා ගන්නා රසායන ද්‍රව්‍යයක් වන ක්‍රියෝසෝට් (Creosote) මෙවැනි එක් රසායනික ද්‍රව්‍යයකි. දුම්රිය මාර්ග සඳහා සිල්පර කොට සකස් කිරීමේ දී ද, විදුලි කම්බි කණු සකස් කිරීමේ දී ද මෙම රසායනික ද්‍රව්‍යය රාජ්‍ය දැව සංස්ථාව විසින් භාවිත කරනු ලැබේ.

රබර් සහ පයිනස් දැව කල්තබා ගැනීම සඳහා බොරෝන් ප්‍රතිකර්මය (Boron treatment) යොදනු ලැබේ. මෙහි දී බෝරික් අම්ලය, බොරැක්ස් හා දිලීර නාශක මිශ්‍රණයක් තුළ දැව ගිල්වා තබනු ලැබේ.

දැව කල් තබා ගැනීම හා නිවැරදි භාවිතය මගින් වන සංරක්ෂණය ද සිදු වේ. දැව භාවිත කළ හැකි කාලය දීර්ඝ කිරීම මගින් ගස් කැපීම අඩු කළ හැකිවීම ඊට හේතුවයි.

ජලය, ඛනිජ හා පාෂාණ, ශාක සහ දැව ආදිය අප සතු අගනා සම්පත් වේ. ඒවා අනාගත පරපුරට ද ඉතිරි කරමින් භාවිත කිරීම අප සැමගේ යුතුකමකි.