සීගිරි බිතු සිතුවම්
අනුරාධපුර යුගයේ හමුවන විශිෂ්ටතම ගණයේ සිතුවම් හමුවන්නේ සීගිරියෙනි. මධ්‍යම පළාතට අයත් මාතලේ දිස්ත්‍රික්කයේ ඉනාමලූව කෝරළයේ පිහිටි සීගිරිය ක්‍රි.පූ. දෙවන සියවස තරම් පැරණි අවධියකට දිව යයි. නමුත් මෙය වඩා ජනප්‍රිය වන්නේ කශ්‍යප රජුගේ කාලයේ දීය. අඩි 1132 ක් උසැති සීගිරි පර්වතයේ අව් වැසි ආදියෙන් හොඳින් ආවරණය වූ තැනෙක සිතුවම් කරන ලද පර්වත පෘෂ්ඨය මත මේවා ඇඳ තිබේ. කැටපත් පවුරේ ගී කිහිපයකම සඳහන් වන ආකාරයට මේ චිත්‍ර ගැලරියෙහි චිත්‍ර 500 ක් පමණ විය. එහි ඒ තරම් චිත්‍ර ප්‍රමාණයක් තිබුණේ නම් ලොව ලෝකයේ එවැනි චිත්‍ර ගැලරියක් තිබූ එකම ස්ථානය සීගිරිය යි.
මේ චිත්‍ර කාශ්‍යප රජු විසින් අඳින ලද බව පරණවිතානගේ මතය යි. ඔහු එය අභයගිරියේ බුද්ධමිත්‍ර තෙරුන් විසින් ලියන ලදැයි සැලකෙන ශ්‍රමන දූත කාව්‍ය ඔස්සේ පෙන්නුම් කරයි. නමුත් හත්වන ශත වර්ෂයේ අගභාගය වන තෙක් ලියූ කවි වල චිත්‍ර සම්බන්ධව කරුණු නොදැක්වෙයි. මේ නිසා මේ චිත්‍ර සීගිරිය බැලීමට ගිය භිකෂූන් විසින් අඳින ලද්දක් බවද පිළිගත හැකිය. එයින් දැනට ඉතිරිව ඇත්තේ චිත්‍ර 21 ක් පමණි. අටවන සියවස පමණ වන විට දේශීය මෙන්ම විදේශීය සංචාරකයන් ද සීගිරිය නැරඹීමට පැමිණ තිබේ. රතු, කොළ, කහ යන ප්‍රධාන වර්ණ තුනෙන් මෙය ඇඳ තිබේ. මේ රූප වල තනි හා යුගල වශයෙන් නිරූපිත ස්ත්‍රි රූප වලින් යුතු වේ. මේ රූපවල ඉඟටියෙන් පහළ කොටස දක්නට නොලැබේ. එය වළාකුළකින් කැඩී යන පරිදි සිතුවම් කොට ඇත. සීගිරි පද්‍යකට අනුව වීණාවක් අතින් ගත් ලදකගේ රුවක් ගැන කියවුණත් දැනට ඉතිරිව ඇති සිතුවම් තුළ සිතුවමක් දක්නට නොලැබේ. සිගිරි චිත්‍රයන්හි රතු පැහැයෙන් අඳින ලද බාහිර සටහනෙහි කහ, දුඹුරු, හා කොළ යන වර්ණය ආලේප කිරීමෙන් වර්ණ පූර්ණ කළ බව පෙනේ. මේ චිත්‍රවල වර්ණ සංකලනයේ දී නිල් පැහැය භාවිත නොකිරීම විශේෂ ලකෂණයකි. ඔවුන්ගේ අත් නිරූපණය කරන ආකාරය බෙහෙවින් තාත්ත්වික වේ. පරණවිතාන මතයට අනුව නියත වශයෙන්ම අනුරාගී සිහින් ඉඟ පිරිපුන් පයෝධරයන්ගෙන් යුත් උත්කෘෂ්ඨ ස්ත්‍රී රූප ලෙස මේවා දැකිය හැක. ඉහත දැක්වෙන්නේ එසේ වූ යුගල කාන්තා රූපයකි.
කාන්තාවගේ ශාරීරික සුන්දරත්වය මෙසේ තාත්විකත්වය රකිමින් මනාව ව්‍යවඡේද විද්‍යාව අනුව නිර්මාණය කර ඇත. මෙහිදී පියයුරුවල විශාලත්වය හා තද බව, ඉන් ඇතිවන ආකර්ෂණය තව දුරටත් නාභිය හා උදරයේ රැලි වැනි සජීවි හැසිරීම් ද ඇඳුම් පැළඳුම් ආදිය මෙහිදී වඩා වැදගත් වේ. මෙහි කාන්තා ආදර්ශ රූ තුනක් පෙන්නුම් කරයි. වඩා තරුණ, මැදිවියේ හා මැදිවිය පසුකළ ලෙසින් ය. ශිල්ප ක්‍රම භාවිතයේ දී,රූප භේද, ප්‍රමාණ, භාව, ලාවණ්‍යයෝස්න, වර්ණිකාභංග හා සාදෘශ්‍යකරණය යන ශීල්ප ක්‍රම හයම මේ චිත්‍ර නිර්මාණයේ දී භාවිතා කර තිබේ. ගල් බිත්තියේ සිදුරු දහයියා මිශ්‍ර මැටි බදාම අතරා චිත්‍ර භූමිය ද එය මත සියුම් හුණු බදාම එලා චිත්‍ර වාහකයන් ද තනාගෙන තිබේ. චිත්‍ර ඇඳ ඇත්තේ මේ වාහකය මතය මේ සිතුවම් ක්‍රමය ටෙම්පරා ක්‍රමය ලෙසින් සලකනු ලබයි. සීගිරි චිත්‍රවල වස්තු විෂය පිළිබඳ මතවාද රාශියක් වේ. මේ අතුරින් පරණවිතාන, නන්දදේව විජේසේකර, ලෝහෙර්ටිස් ආදීන් එය අදහස් දක්වා ඇත.
මෙහි ප්‍රසිද්ධම මතය වන්නේ පරණවිතානයන්ගේ මෙම මනුෂ්‍ය ස්ත්‍රී රූ සටහන් නොවන අතර මේඝලතා හා විජ්ජුලතාවන්ගේ රූ සටහන් බවයි. මීට අමතරව කාශ්‍යප රජුගේ රාජ සභා මණ්ඩපයේ සිටි ලඳුන් පිරිසකි, පිදුරංගල විහාරය වන්දනාවේ යන කාශ්‍යපගේ කාන්තාවන් පිරිසකි.
සීගිරි චිත්‍ර පිළිබද විවිධ මත.
සෙනරත් පරණවිතාරන මහතා - රන්වන් කත විජ්ජුලතා හෙවත් විදුලියයි. අදුරු කත මේඝලතා හෙවත් වැහි වළාකුලයි.
ආනන්ද කුමාරස්වාමි මහතා - වළාකුළු මත පාවී යන දිව්‍ය අප්සරාවන් බව.
නන්දේව විජේසේකර මහතා - කාශ්‍යප රජුගේ වියෝවෙන් වැළපෙන බිසෝවරුන් බව.
