10.3 - විද්‍යුත් ලෝහාලේපනය

10.2 ක්‍රියාකාරකමෙහි නිරීක්ෂණ සිහිපත් කරන්න. ඍණ ඉලෙක්ට්‍රෝඩය මත කොපර් (තඹ) තැන්පත් වීම ඔබ විසින් නිරීක්ෂණය කරන්නට ඇත. මේ ආකාරයට කිසියම් භාණ්ඩයක් මත කොපර් (තඹ) ආලේප කිරීම කළ හැකි දැයි 10.4 ක්‍රියාකාරකම ඇසුරෙන් සොයා බලමු.

10.4 ක්‍රියාකාරකමේ දී තඹ පතුර ක්‍රමයෙන් ක්ෂය වී යන බවත් යකඩ ඇණය මත තඹ ආලේප වන බවත් නිරීක්ෂණය කළ හැකි ය. විද්‍යුතය යොදා ගෙන කිසියම් ලෝහයක් වෙනත් පෘෂ්ඨයක් මත ආලේප කිරීම විද්‍යුත් ලෝහාලේපනය ලෙස හැඳින්වේ.

විද්‍යුත් ලෝහාලේපනය සිදු කිරීම සඳහා ආලේප කළ යුතු ලෝහය ධන ඉලෙක්ට්‍රෝඩය ලෙස ද ආලේපනයට භාජනය වන භාණ්ඩය ඍණ ඉලෙක්ට්‍රෝඩය ලෙස ද යොදා ගත යුතු ය. තව ද ආලේප කළ යුතු ලෝහයේ ලවණ ද්‍රාවණයක් විද්‍යුත් විච්ඡේද්‍යය ලෙස යොදා ගත යුතු වේ.

ඔබ විසින් ඉහත 10.4 ක්‍රියාකාරකම සඳහා යොදාගත් යකඩ ඇණය අතට ගෙන එහි ආලේපනය ඇඟිලිවලින් ස්පර්ශ කර බලන්න. තඹ ආලේපනය ඇණයෙන් ඉවත් වී ඔබගේ ඇඟිලි තුඩුවලට ගැලවී එන බව නිරීක්ෂණය කළ හැකි ය. එනම් මෙහි දී සිදු වන ආලේපනය එතරම් උසස් මට්ටමකින් සිදු වී නොමැති බව මින් තහවුරු වේ.

ගුණාත්මක බවින් ඉහළ ආලේපනයක තිබිය යුතු ලක්ෂණ මොනවා දැයි සලකා බලමු. ඒවායින් කිහිපයක් නම්,

  • ආලේපනය, ආලේපනයට බඳුන් වූ පෘෂ්ඨය සමග තදින් සවි වී තිබිය යුතු ය.
  • ආලේපනය ඒකාකාර ඝනකමින් යුතු විය යුතු ය.
  • ආලේපනය ඔපවත්ව තිබිය යුතු ය.

ගුණාත්මක බවින් ඉහළ ආලේපනයක් සිදු වන්නේ විද්‍යුත් විච්ඡේදනයේ දී සිදුවන රසායනික විපර්යාසය ඉතා සෙමෙන් සිදුවන විට ය. මේ සඳහා භාවිත කරන විද්‍යුත් විච්ඡේද්‍යය (ලවණ ද්‍රාවණය) ඉතා තනුක විය යුතු වේ.

සිදු වන රසායනික විපර්යාසය සෙමෙන් සිදුවීම සඳහා ද්‍රාවණය තුළින් ඉතා අඩු විද්‍යුත් ධාරාවක් යැවීම ද කළ යුතු ය. එබැවින් මේ සඳහා අඩු විද්‍යුත් ධාරාවක් හා අඩු විභව අන්තරයක් යෙදීම ද සුදුසු වේ.

රසායනික කර්මාන්තවල දී සුදුසු පරිදි තත්ත්ව පාලනය කර ඉහළ ප්‍රමිතියකින් යුත් ලෝහාලේපන සිදු කරනු ලැබේ.

උදාහරණ ලෙස යකඩ බන්දෙසි (tray) මත නිකල්, ක්‍රෝමියම් වැනි ලෝහ ආලේප කිරීම සැලකිය හැකි ය. මෙහි දී බන්දේසියට රිදී පැහැති අලංකාර පෙනුමක් ලැබේ.

 

විද්‍යුත් ලෝහාලේපනයේ යෙදීම්

ඔබ නිවසේ පරිහරණය කරන රන් හෝ රිදී පැහැයෙන් බබළන මල් බඳුන්, බන්දේසි, හැඳි, ගෑරුප්පු හා යතුරු තහඩු ආදිය වෙත අවධානය යොමු කරන්න. මෙවැනි උපකරණවල දීප්තිය සඳහා බොහෝ විට හේතු වනුයේ ඒ මත ආලේප කරන ලද ලෝහ ස්තරයකි. රථ වාහන කොටස්වල මළබැඳීම වැළැක්වීම සඳහා ඒ මත විද්‍යුත් ලෝහාලේපනය මගින් තුනී ලෝහ ස්තරයක් ආලේප කරනු ලැබේ. බොහෝ විට මෙසේ ආලේප කරනු ලබන්නේ කොපර් (Cu), සිල්වර් (Ag), ගෝල්ඩ් (Au), නිකල් (Ni) හා ක්‍රෝමියම් (Cr) වැනි ලෝහ යි. ආලේපනය සිදු කරන පෘෂ්ඨයේ නොමැති යම් ගුණයක් ආලේප කරන ලෝහය සතුවීම මෙහි දී අපේක්ෂා කෙරේ. විඛාදනයට ලක් නොවීම, සිත් ඇද ගන්නාසුලූ පැහැය, ඔපවත් බව, මනා නිමාව එම ලක්ෂණවලින් කිහිපයකි.

  • යකඩ බන්දේසියක නිකල් ආලේප කිරීමෙන් එය මළ බැඳීමෙන් ආරක්ෂා වන අතර සිත් ඇදගන්නාසුලූ පෙනුමක් ඇති වේ.

  • කොපර්වලින් (තඹවලින්) සාදන ලද ආභරණයකට ගෝල්ඩ් (රන්) ආලේප කිරීමෙන් එයට අලංකාර පෙනුමක් හා වටිනාකමක් ලැබේ.