ඩෙංගු

ඩෙංගු

මදුරුවා

ශ්‍රී ලංකාව තුල මදුරු විශේෂ කිහිපයක් ජිවත් වූවත් ඩෙංගු රෝග කාරක වෛරසය බෝකරවන හැකියාව ඇති  මදුරු විශේෂ දෙක වන්නේ

ඊඩිස් ඊජීප්ටයි (Aedes Aegypti) හා ඊඩිස් ඇල්බොපික්ටස් (Aedes Aibopictus) ය.

එනම් අප බොහෝමයක් ප්‍රවේසම් විය යුත්තේ මෙම මදුරු විශේෂ දෙකිනි.

මෙම මදුරු විශේෂ දෙකහි ශරීරයේ පැහැයේ ලක්ෂණ නිසා Aedes හා Aibopictus යන මදුරු විශේෂ දෙක අනිත් මදුරුවන්ගෙන් වෙන් කර  හදුනා ගැනීමට පහසු වේ .

Aedes මදුරුවකුගේ ගැහැණු සතා විසින් බිත්තර දැමීමට සෑම විටම තෝරා ගනු ලබන්නේ ජලය මදක් ඉහල ප්‍රමාණයක් සහිත භාජනයක හෝ ජලය රැදී ඇති ස්ථානයක ඉහල පෘෂ්ටයයි.

මරුවකුගේ ගැහැණු සතකු විසින් ජලය මතු පිට පෘෂ්ඨයේ බිත්තර අලවා ඇති ආකාරය.

මදුරුවකුගේ ගැහැණු සතකු හට සාමාන්‍යයෙන් 3 - 4 වතාවක් පමණ බිත්තර දැමීමට හැකියාව ඇත.

සෑම අවස්ථාවක වගේම බිත්තර 100 ක් පමණ දමයි.

ගැහැණු සතා විසින් තෙත සහිත ඉහළ පෘෂ්ඨයයේ බිත්තර අලවයි. කිටයකු සැකසෙන්නේ මෙම බිත්තර ජලය සමග ගැටෙන අවස්ථාවේ පිපිරීමට ලක් වන අවස්ථාවේ දිය මෙලස කිටයකු ලෙස පරිවර්ථනය වීම සදහා දින 2 -3 පමණ කාලයක් ගතවේ. මෙම කිටයාගේ ආහාරය වන්නේ ජලයේ පවතින විවිධ කොටස්සය.

කීටයකු පිලවෙකු ලෙස පරිවර්ථනය වීමට දින 4 - 5 පමණ ගත වේ.

පිලවකු වැඩිහිටි මදුරුවකු බවට පත් වීම සදහා දින 1 - 2 පමණ ගතවේ.

සාමාන්‍යයෙන් බිත්තරයක් වැඩිහිටි බවට පත් වීම සදහා සතියක කාලයක් පමණ ගත වේ.

සාමාන්‍යයෙන් මදුරුවකුගේ ආයුකාලය දින 14 - 21 පමණ වේ. නමුත් විවිධාකාර තත්ත්ව අනුව මෙය වෙනස් වේ.

විද්‍යාගාර තුල මදුරුවාගේ ජිවන චක්‍රය පරික්ෂා කිරීම.

Aedes මදුරුවා

මෙම බිත්තර වලට විවිදාකාර පාරිසරික තත්ත්වයන් වලට මුහුණ දෙමින් මාස ගණනක් වුවත් ජිවය පවතින ලෙස සිටිය හැකිය. එම නිසා මාදුරුවාගේ ජිවනචක්‍රයේ විවිධ අවස්ථා විනාශ කලද මදුරු බිත්තර රැදී ඇති ස්ථානයකට ජලය වැටීමේදී බිත්තර පුපුරා ගොස් මදුරුවන් බෝවීමේ හැකියාව ඇත. එම නිසා මදුරුවන්ට බිත්තර දැමිය හැකි සියලු ස්ථාන හැකිතාක් දුරට විනාශ කල යුතුය.

මදුරුවන් බෝවිය හැකි ස්ථාන හදුනා ගෙන විනාශ කිරීම.

මදුරුවන් බෝ වීම වලක්වා ගැනීමේදී ඔබේ ගෙවත්තේ පමණක්ම නොව අවට පරිසරය පිලිබදවත් සැලකිලිමත් වීම අත්‍යවශ්‍ය කරුණක් වේ.

වත්ත අවට පමණක් පිරිසිදුව නිබුනත් අවට පරිසරයේ සිටින මදුරුවන්ගෙන් ආරක්ෂා වීමට නම් නොසැලකිලි මත් ලෙස විවිධ ස්ථාන වලට දමන ජලය රැදිය හැකි බදුන්, දිරන හා නොදිරන ජලය රැදිය හැකි ද්‍රව්‍ය අවට පරිසරයට එකතු නොකළ යුතුය. ගස් වල බෙන, ශාක කොටස් තුල ජලය රැදිය හැකි ස්ථාන විනාශ කිරීම.

ඔබගේ නිවසේ ජලය රැදිය හැකි අලංකාරයට තබා ඇති මල් බදුන්, ජලය රැදිය හැකි ප්‍රතිමා, ටැංකි, වැහි පියලි,

අදිය නිතර පිරිසිදු කරන්න.

නොදිරන සහ දිරායන ජලය රැදිය හැකි විවිධ ද්‍රව්‍ය පරිසරය එක් නොකර විවිධාකාර ඵලදායී වැඩ සදහා යොදාගන්න එසේත් නැතීනම් ජලය නොරැදෙන ලෙස තබන්න.( පොල් කටු ,පොලිතින්,තැබිලි කෝම්බ,....)

මදුරුවන්ගෙන් ආරක්ෂා වීම සදහා මදුරු දැල් භාවිතා කරන්න.

ඔබට උන  රෝගය වැළදුන හොත් එය ඩෙංගු යැයි තහවුරු කර ගන්නා තෙක්  ඔබ එම ලක්ෂණ හදුනාගෙන ඔබට සිදුවිය හැකි හානිය අවම කර ගැනීම සදහා කටයුතු කල යුතු ආකාරය.

යම්  අයෙක් හට උන පවතිනවා නම්

විවේකය ලබා දීම අත්‍යවශ්‍ය කරුණක් වේ.

ඔහු වෙහෙසට පත් නොකළ යුතුය, කය වෙහෙසා බර වැඩ ආදිය කිරීමට ඉඩ නොදිය යුතුය.

උන වැලදී ඇති පුද්ගලයා ගේ අහාර වේල සැකසීමේදී  රතු පැහැ හෝ දුබුරු පැහැ කෑම වර්ග යොදා නොගත යුතුය. දියර වර්ග පානයට ලබා දෙන්න. ඝන අහාර ඔහුට කෑමට ගත හැකි නම් පමණක් ලබාදෙන්න.  ජලය පමණක්ම බිමට ඉඩ නොදෙන්න.

උන රෝගය වැලදී ඇති පුද්ගලයා හට Paracetamaol නියමිත මාත්‍රාව හැර විවිධාකාර වේදනා නාශක හෝ උන රෝගය සදහා ලබාදෙන බෙහෙත් වර්ග ලබා නොදෙන්න.

උන රෝගය දින 2 වට වඩා පවතිනවා නම් රුධිර පරික්ෂා කර ගන්න

උන රෝගය වැලදී  පුද්ගලගේ මුත්‍රා පිටවීමේ වාර අඩුනම් (පැය 6 කට වඩා වැඩි කාලයක් මුත්‍රා පිට නොවේ නම්) රෝගියාව රජයේ රෝහලක් වෙත රැගෙන යන්න.

උන රෝගය වැලදී පුද්ගලයා හට රතු ,දුබුරු ,කළු පැහැ වමනය යාම.

අධික බඩේ කැක්කුම, විදුලිමස් වලින් රුධිරය පිරවීම,මුත්‍රා රතු පැහැ වීම, ඔසප් අවස්ථා වලදී රුධිරය අධික ලෙස වහනය වීම,රතු පැහැයට මළපහ පිටවීම, කරකැවිල්ල, ආදි ලක්ෂණ රෝගියා විසින් පෙන්නුම් කරයි නම් වහාම රෝගියා රජයේ රෝහලක් වෙත යොමු කරන්න.

ඩෙංගු රක්තපාත උන.

ඩෙංගු රෝගය කල් තියා හදුනා ගැනීම මගින් ඩෙංගු රෝගයේ සංකුලතා හා අසාධ්‍ය භාවය අවම කල හැකි ය.

ඩෙංගු අක්තපාත උන මෙහිදී දින දින 7 කට අඩුවෙන් තද උන සහිත කාලයක් පවතී. මෙහිදී සාමාන්‍ය උන බැස යනවාත් සමගම තරලය කාන්දු වීම ආරම්භ වීමත් සමගම අවදානම් අවස්ථාව ආරම්භ වේ.

මෙම තත්වය දින 1 -2 අතර කාලයක් පවතී.

සුවන අවදිය දින 2 – 5ත් අතර කාලයේදී මැවැනි ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරයි.

 ආහාර ප්‍රතික්ෂේප කිරීම.

හෘද ස්පන්දනය  අඩුවේ.

සුවවන අවස්ථාවේදී ශරීරය පුරා කැසිමත් සමග රතු පැහැති පසුබිමේ සුදු පැහැලප අත්ලේ හා පතුලේ වැඩි වශෙයෙන්  මතුවේ.

වැඩි වශයෙන් මුත්‍ර පිටවිමක්ද සිදුවේ.

උන බැසයන විට නොකඩවා වමනය යාම,නොසන්සුන් බව,සමේ පැහැය වෙනස් වීම, මුත්‍ර පිට වීම අවම වීම හෝ විට නොවීම.
සිහිමද ගතිය. මෙම ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරයි නම්  රෝගියා රෝහලක් වෙත යොමු කරන්න.

ඩෙංගු රෝගය කලින් හදුනා ගැනිම මගින් රෝගියා හට සිදුවිය හැකි හානිය අවම කර ගත හැකිය.

ඩෙංගු රෝගයේ රෝග ලක්ෂණ

තද හිසරදය,ඇස් යට වේදනාව,අස්ථි හා මාංශ පේශි වේදනාව, ශරීරයේ මතුවන විහිදුන ස්භාවයේ රතු පැහැ ලප ඇති වීම.

සුදු රුධිරානු අඩුවීම.(< 500/mm3

සුළු ලේ ගැලීම් ,පැය 6කට වඩා කාලයක් මුත්‍ර පිට නොවීම,අප්‍රාණික වීම ,මුඛයෙන් දියර ගැනීමට අපහසුවීම.

කැස්ස ස්වසන පද්ධතිය ආශ්‍රිතව රෝග උගුරේ ආසාදන,සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව ආදී ලක්ෂණද යම් අවස්ථාවල පෙන්නුම් කරයි

ඩෙංගු කම්පන තත්වය පැමිණි විට පෙන්වන ලක්ෂණ

උන රහිතව අත් පා සිතල වීම ,දුර්වල නාඩි වැටීම, හෘද ස්පන්දනය වේගවත් වීම, රුධිර පීඩනය.

රෝගියාව බලාගත යුතු ආකාරය.

රෝගියාව කුමන අවස්ථාවක දිවත් වෙහෙසට පත් නොකළ යුතුය. සෑම විටම රෝගියාව විවේකිව තබන්න.

රුධිරය පිට වෙනවාද යන්න හදුනා ගැනීමට බාධාක් බැවින් කිසිම අවස්ථාවකදී රෝගියාහට රතු හෝ දුබුරු පැහැ ආහාර ලබා නොදිය යුතුය.

වැඩි වශයෙන් දියර වර්ග ලබාදෙන්න.(පළතුරු යුෂ, කැද,සුප් ,කිරි)

ජලය පමණක්ම පානය කිරීමට ඉඩ නොදිය යුතුය.

ඉහත සදහන් කල සෑම අවස්ථාවක දීම

පරිසරය පිරිසිදු කිරීම හා ඩෙංගු රෝගය වැලදී ඇති පුද්ද්ගලකු නිවැරදි ආකාරය බලාගැනීම මගින් මදුරුවන් අවම කිරීමට හා ඩෙංගු රෝගය මගින්  සිදුවිය හැකි හානි අවම කරගත හැකිය.

ළදරුවන්, ගර්භනී කාන්තාවන් , වයෝවෘද රෝගීන්, ස්ථූල බව සහිත රෝගින්, දිගුකල් පවතින රෝග සහිත රෝගීන් පිළිබඳ විශේෂ අවදානය යොමු කිරීම වැදගත් වේ.