මිනිසා නසන මත්ද්‍රව්‍ය-05
මද්‍යසාර භාවිතයේ ආරක්ෂිත මට්ටමක් තිබේද?
මද්‍යසාර සුළු ප්‍රමාණවලින් භාවිතා කිරීමට ආරක්ෂිත බව හා සෞඛ්‍යය‍ට හිතකර බව අද ඇතැම් අය පවසති. මෙහි සුළු ප්‍රමාණයක් යනු කුමක්ද, එය සැබැවින්ම
ආරක්ෂිත ද යන්න විමසා බැලිය යුතුය. මද්‍යසාර මධ්‍යස්ථ ප්‍රමාණවලින් භාවිතා කිරීම (Moderate consumption of alcohol) මගින් හෘදයාබාධ සෑදීමේ ප්‍රවණතාව අඩු
වන බව ඇතැම් සමීක්ෂණ මගින් පෙන්වාදී තිබේ. එම සමීක්ෂණවල නිරවද්‍යතාව සම්බන්ධයෙන්ද වාද විවාද ඇති අතර ඇතැම් සමීක්ෂණ ප්‍රතිඵල මේ කරුණු හා
එකඟ නොවේ. මෙහි මධ්‍යස්ථ ප්‍රමාණ යනු සතියකට මද්‍යසාර ඒකක 21 කට එනම් දිනකට මද්‍යසාර එකක 3 කට අඩු ප්‍රමාණයකි. මද්‍යසාර ඒකකයක් යනු ශුද්ධ
මද්‍යසාර ග්‍රෑම් 8 ක් වේ. එය දල වශයෙන් බීර මි.ලි. 225 කට හෝ අරක්කු මි.ලි. 30 කට සමානවේ. එබැවින් දිනකට බීර මි.ලි. 675 කට හෝ අරක්කු මි.ලි. 90 කට
ආසන්න ප්‍රමානයක් යමෙක් භාවිතා කලහොත් එය හෘදයාබාධ ඇතිවීමේ අවදානම අඩු කරන්නේ යැයි සිතුවත් ඉන් වෙනත් ගැටළු ගණනාවක් ඇති කරයි. මන්ද
යත් එම මද්‍යසාර ප්‍රමාණය භාවිතා කල විට පවා,
- අක්මා රෝග, සිරෝසිස්, ස්නායු ආබාධ ආදී අනෙකුත් රෝග ඇතිවීමේ අවදානම පවතී.
- කලකදී ඔරොත්තු දීම (Tolerance) ඇති වන නිසා භාවිතා කරන ප්‍රමාණය වැඩි විය හැක. ඉන්පසු කායික ඇබ්බැහිය හා විරමණ ලක්ෂණ ඇති විය හැක.
- මානසික ව ඇබ්බැහි වීම හා සතුට සීමාවීම සිදුවේ.
- ප්‍රචණ්ඩත්වයට හා අපචාරී ක්‍රියාවලට යොමු විය හැකි අතර පවුල් හා සමාජ සම්බන්ධතා වලට හානි වේ.
- ප්‍රතික්‍රියා කාලය අඩුවන බැවින් හදිසි අනතුරු හා රිය අනතුරු සිදුවිය හැක.
- විශාල මුදලක් ඒ වෙනුවෙන් වැයවේ.
- අන් අය ඒ සදහා පෙළඹීම හා පෙළඔවිම සිදුවිය හැක.
භාවිතා කරන ප්‍රමාණය අඩු වත්ම ඒ ආශ්‍රිත ගැටළු අවම වන නමුත් මධ්‍යස්ථ ප්‍රමාණවලින් භාවිතා කිරීමෙන් පවා ලැබෙන වාසිදායක ප්‍රතිඵලවලට වඩා හානිය
විශාල වශයෙන් වැඩිය. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය හෝ වෙනත් එවැනි සෞඛ්‍ය නිර්දේශ සකසන ආයතන මද්‍යසාර සදහා ආරක්ෂිත මට්ටමක් නිර්දේශ නොකරන්නේ එබැවිනි.
මත් ද්‍රව්‍ය උවදුර පිටු දකින්නේ කෙසේද?
- ආගම මඟින් ඉටු විය යුතු කාර්යභාරය ලෙස අප අදහස් කරන දෙය හරියාරව ඉටු කිරීමට හැකි සමාජික පසුබිමක් මෙරටේ ගොඩ නැගීම.
- තරුණයින් තුළ ගුණාත්මක සංවර්ධනයක් සඳහා අධ්‍යාපනික අවස්ථාව සලසා දීම.
- පුනරුත්ථාපනය සහ පසු විපරම.
- විවිධ සංවිධාන මඟින් උපදේශන සේවා දියත් කිරීම.
මෙහිදී මූලික පියවරක් විය යුතුවන්නේ, මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයෙන් මත් පැන් හා දුම්පානය කිරීමෙන් ඇති විය හැකි හානිකර අනිෂ්ට ඵල විපාක පිළිබඳ තොරතුරු නොයෙක් ආකාරයෙන් ප්‍රකට කිරීමයි. දේශනා මගින් හා සාකච්ඡා සමුළු පැවැත්වීම මගින්, පාසල් සිසුන්ට මේ ගැන අවබෝධයක් ලබාදිය හැකි ය.
වැඩි වැඩියෙන් බදු අය කිරීමෙන් මත්ද්‍රව්‍ය, මත්පැන් භාවිතය සහ දුම් පානය අඩුකළ හැකි යැයි ඇතැමෙක් කල්පනා කරති.එය තරමක් දුරට එසේ විය හැකි ය.එහෙත්, එවිට සමහර අය, වඩාත් අහිතකර ද්‍රව්‍ය භාවිතයට පෙළෙඹෙත්. නිදසුනක් වශයෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ නීතිමය මැත්පැන්වල මිල ඉහළ යනවිට, නීති විරෝධී (විස මිශ්‍ර) කසිප්පු නිෂ්පාදනය ද ඉහළ යන්නේ ය. මෙම බීම නොයෙක් තැන්වල පහසු මිලට ලබා ගත හැකි ය. මේවායින් සිදුවන හානිය හා අනිටු විපාක මහජනායා ට, විශේෂයෙන් කුඩා අයට පහදා වටහා දුනහොත් මත්ද්‍රව්‍ය හා මත්පැන් සොයා යෑම ක්‍රමයෙන් පහත වැටෙනු ඇත.
මේ සඳහා ඵලදායී සක්‍රීය පියවර හැකි පමණ ගැනීම ඕනෑම රජයක මූලික වගකීමකි. නිදසුනක් වශයෙන්, ප්‍රාථමික මට්ටමේ සිට සිසුනට මේ සඳහා ප්‍රයෝජනවත් විය හැකි වැඩසටහන් පාසල් විෂය මාලාවට
ඇතුළත් කරන්නැයි අධ්‍යාපන දෙපාර්තමේන්තුව ට බල කර සිටිය හැකි ය. සිසුන් ගේ නො බිඳෙන අවධානයක් ලැබිය හැකි තරම ට මෙම වැඩ සටහන් ආකර්ෂවත් හා බලවත් විය යුතුය.මත්පැන් හා මත්ද්‍රව්‍ය වලින් සිදුවිය හැකි හානිය දැඩි ලෙස පිළිබිඹු වනසේ මේවා සකස් විය යුතුය.
නමුත් දැන් සිදුවන්නේ මෙහි අනික් පැත්ත ය. වර්තමානයෙහි කොම්පියුටර්, අන්තර්ජාලය, පුවත්පත්, සඟරා හා සිනමාව ආදී විවිධ ජනමාධ්‍ය මගින් කුඩා අයගේ දෙනෙතට ඉතා අධිකව හා බලවත් ලෙස ඉදිරිපත් කරන්නේ මත්පැන්, මත්ද්‍රව්‍ය හා සිගරැට් ආදිය පිළිබඳ සුබ වාදයයි. මේ භයානක උවදුරෙන් අපේ දරුවන්; අපේ අනාගත පරපුර ගලවා ගැනීම, රජයේ පරම යුතුකම හා වගකීම විය යුතු ය.
මුදා ගැනීම
කිසියමි මත්ද්‍රව්‍යයක් භාවිත කිරීම අනුක්‍රමයෙන් අඩු කිරිම හෝ එය භාවිතා කිරීමෙන් මුළුමනින්ම මුදා ගැනීම අත්හැර දැමීමට සැලැස්වීම යන්නෙන් අදහස් වෙයි.මෙම ක්‍රියාවලිය හා බැඳී පවත්නා මනෝ විද්‍යාත්මක හා භෞතික ලක්ෂණ මුදා ගැනීමෙහි ලක්ෂණ ලෙස අර්ථකතනය කළ හැකිය.මෙම ලක්ෂණ රඳා පවතින්නේ ඒ ඒ නියත මත්ද්‍රව්‍ය මතය.නිදසුන් ලෙස,දුඹුරු සීනි හා මත්පැන්වලින් වැළකී සිටීම නිසි උණ,සීතල,ගැස්ම,වමනය,මස්පිඩු පෙරළීම, හිසරදය,පාචනය හා තදබල වේදනා පහළ වීමට ඉඩ තිඛෙයි.ගංජා භාවිතය නැවැත්වීම නිසා නිනිදට බාධා ඇති වෙයි.එනම් නින්ද නොයාම,නපුරු හීන පෙනීම ආදියයි.තවද ආහාර අරුචිය,උද්දීපනය,ව්‍යාකූලතා,දහඩිය දැමීම,හැඩීම,උණ හා සීතල ද,අද්භූත හීන පෙනීම වැනි ලක්ෂණ පහළ වීමට ඉඩ තිඛෙයි.මත් ද්‍රව්‍යය භාවිතය නැවැත්වීම නිසා පැන නගින ලක්ෂණවල තීව්‍රතාව රදා පවතින්නේ සහිෂ්ණුතා මටිටම මතය.අඩු නිරීම හෝ නවත්තා දැමීම දිගින් දිගටම පවත්වා ගෙන යන විට නිශ්චිත කාලයක් තුළ ඉතා උග්‍ර අතට හැරී අනුක්‍රමයෙන් අඩුවී ගොස් අදාළ මත්ද්‍රව්‍යයේ බලය විරහිත වන විට ඒ අනුව ශරීරය යළි හැඩ ගැසෙන්නට පටන් ගනියි.ඒ අනුව මෙකී තීව්‍ර ලක්ෂණ ක්‍රම ක්‍රමයෙන් සෙමෙන් අතුරුදහන් වී යයි.
හෙරොයින් වෙනුවට ක්‍රොකඩයිල්
මෑත කාලයේ ලෝකය පුරා සිඝ්‍රයෙන් පැතිරීගෙන යන ඉතාමත් විෂ සහිතමත් ද්‍රව්‍යයක් වන්නේ"ක්‍රොකඩයිල්" ය. හෙරොයින්වලට ආදේශකයක් ලෙස භාවිතා කළ හැකි වීම සහ මිල අඩුවීම එය ජනප්‍රිය වීමට ප්‍රබල හේතුවක් වී තිබේ.
එමෙන්ම එහි තිබෙන ඇබ්බැහි වනසුළු ස්වාභාවය නිසා මේ වනවිට ලෝකය පුරා සීඝ්‍රයෙන් පැතිර යාමේ අවධානමක්ද ඇති වී තිබේ.සමාජවාදය බිඳවැටුනු පසු රුසියාවේ වැඩි වශයෙන් "ක්‍රොකඩයිල්" පැතිර ගිය අතරමේ වනවිට මෙක්සිකෝවද ඊට ගොදුරු වී ඇත. යුරෝපයේ සහ ඇමරිකාවේද දැන් එය ජනප්‍රිය වෙමින් පවතී.කෝඩීන්, පෙට්රල්, තිනර්, හයිඩ්‍රොක්ලෝරික් අම්ලය, අයඩින් සහ රතු පොස්පරස්යොදාගෙන මෙය පහසුවෙන් නිපදවා ගත හැකි වීමද "ක්‍රොකඩයිල්" වසංගතයක් ලෙස ලොවපුරා පැතිරී යාමට එක් හේතුවක් වී තිබේ.
එහෙත් එය භාවිතා කිරීම නිසා ශරීරයට සිදුවන හානිය කෙතරම්ද යන්න ගැන සළකා බැලීමේ දී භාවිතාකරන්නෙකුගේ සාමාන්‍ය ආයු කාලය වසර දෙකක් පමණ වේ. එමෙන්ම ඇතිවන සංකූලතා දැකීමට බිය උපදවන තරම් භයානකය.
කෝකේන් භාවිතය (COccain)
කෝකේන් (Coccain Lcrack) යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන මත් ද්‍රව්‍ය සුදු පැහැති කුඩු ලෙස හෝ අවර්ණ කුඩා ස්ඵටික ලෙස අපස්මාරයේ සුලබව භාවිතා කරති. ඇතැමුන් මෙම කුඩු නාසය තුලට ගෙන ආශ්වාස කිරීමෙන් ඒවා ක්ෂණිකව රුධිරගත කරගන්නා අතර තවත් ඇතැමුන් ඉතා ඉක්මනින් මේවා රුධිරගත කරගෙන ඉක්මනින් විශාල ප්‍රතිඵල ලබනු පිණිස කෝකේන් එන්නත් කරගැනීමටද, දුම්වැටි සමග හෝ දුම් පයිප්ප තුලට කෝකේන් දමා දුම්කොල සමග දුම්පානය කිරීමටද පෙළඹී සිටිති.
නාසයෙන් හෝ එන්නත් ලෙස කෝකේන් ගත්තද එහි ලක්ෂණ මිනිත්තු විස්සකට පමණ පසුව ක්‍රමයෙන් අඩුවීම ඇරඹේ. නමුත් එසේ නොවන විට එනම් විශාල කෝකේන් ප්‍රමාණයක් ගෙන ඇති විට (Acute poisoning) ඉක්මනින් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා දිය යුත්තේ රෝගියාව මිනිත්තු කිහිපයකින් මරණයට පත්කල හැකි සංකූලතා මෙම ගින් ඇතිවන නිසාය. මෙලෙස කෝකේන් නිසා ඇතිවන සංකූලතා නම්:
- අධික රුධිර පීඩන තත්ව ඇතිවී මොලයේ ඇතිවන සංකූලතා.
- උදා : ආඝ්‍රාත (Stroke) , Encephalopathy
- හෘදය වස්තුවේ ක්‍රියාකාරීත්වය අසාමාන්‍ය වී හෘද ස්පන්දන වේගවත් වීම.
- උදා: Supraventricular Tachycardia
- කෝකේන් භාවිතය සෘජුවමද ඇතිවන අධි රුධිර පීඩනය මගින් වක්‍රවද හෘදයාබාධ ඇති කරවීම.
- සිරුරේ උෂ්ණත්වය අධික ලෙස ඉහල ගොස් (>39oC) විජලනය වීම මාංශ පේශි තන්තු බිඳවැටීම (Rhabdomyolysis) වකුගඩු ක්ෂණිකව අකර්මන්‍ය වීම (Acute Renal Failure) හා සිරුර පුරා රුධිර කැටි ඇතිවීම (Disseminated Intravascular Coagulation) වැනි මාරාන්තික ප්‍රතිඵල ඇතිවේ.
- මීට අමතරව විවිධ මානසික රෝගවලට ගොදුරුවෙයි.
- අපස්මාර තත්වයන් වැළ‍ඳේ.
මේනිසා කෝකේන් භාවිතය අප සමාජයෙන් දුරලීම ඉතා වැදගත්ය.
කෝකේන් භාවිතාකල විට ඇතිවන විවිධ රෝග ලක්ෂණ
නාසයෙන් ආශ්වාස කිරීමෙන් මෙම මත්ද්‍රව්‍ය ගත්විට මිනිත්තු කිහිපයකින්ද එන්නත් ලෙස හෝ මුඛ මාර්ගයෙන් කෝකේන් ගත් විට
පිලිවෙලින් මිනිත්තු 10 ක් හා මිනිත්තු 45 – 90 කින්ද උපරිම ලක්ෂණ ඇතිවේ. සුලබව භාවිතා කරන නාස් මාර්ගයෙන් කෝකේන් සිරුරු
ගත කර ගත් විට එහි ලක්ෂණ මිනිත්තු 20 – 90 තරම් කාලයක් එක දිගට පැවතීමටද පුලුවන.
කෝකේන් සුලු ප්‍රමාණයක් (Mild – Moderate intoxication) ගත් විට ඇතිවන රෝග ලක්ෂණ විමසා බලමු:
1) සිතට දැඩි සතුටක් දැනීම (Euphoria)
2) දැඩි ආවේගශීලී බව (Aggression)
3) අනුමස්තිෂ්කයට බලපෑමක් (Cerebellar) ඇති වූ බව පෙන්වන අත්පා වෙව්ලීම, වචන පැටලීමෙන් කථාකිරීම, ඇවිදීමේ අපහසුතා ඇතිවීම, ආදිය
4) වමනය දැමීම, හා ඇඟසුදුමැලි වීම
5) තද හිසරදය හා උණ ගැනීම.
6) ඇසේ කනිනිකාව විශාල වීම නිසා ආලෝකය වැඩි තැන්වල සිටීම අපහසු වේ.
7) තමන්ට විවිධ පුද්ගලයන් කථාකරන්නාක් සේ ඇසීම හා සත්‍යයට / භෞතිකව නොපවතින පුද්ගලයන් උදා: මැරුණු පුද්ගලයන් මනඃකල්පිත පුද්ගලයන්) හා වස්තූන් පෙනීමද ඇතිවේ. {Hallucination}
කෝකේන් අධික ප්‍රමානයන් (Sereve Toxication)ගත් විට ඉහත රෝග ලක්ෂණ වලට අමතරව වඩාත් සංකීර්ණ සංකූලතා ද ඇති වීමට
පුලුවන. අධි රුධිර පීඩන තත්ව ඇතිවී ආඝ්‍රාතයන් හා හෘදයාබාධ ඇතිවීම, අපස්මාර තත්ව ඇතිවීම, කෝමා තත්ව (Coma) ඇතිවීම
අංශභාග ඇතිවීම (Muscle Paralysis)හා වකුගඩු අකර්මන්‍ය වී මුත්‍රා පිටවීම අඩාල වීම, සිරුර ඉදිමීම, ශ්වසන අපහසුතා මතුවීම ආදී විවිධ
රෝග ලක්ෂණ ඇතිවිය හැකි අතර අවසානයේ මරණය පවා ඇතිවිය හැක.
මෙලෙස ඇතිවන රෝග ලක්ෂණ පුද්ගලයා ගත් කෝකේන් ප්‍රමාණය මත රඳා පවතින බව පෙනේ.
කෝකේන් රෝගියෙකුට ප්‍රතිකාර කරන්නේ කෙසේද?
- රෝගියාව ගෙනා විගසම කෝකේන් ලබාගෙන ඇත්තේ මුඛ මාර්ගයෙන් නම් ලබාගත් කොතරම් දැයි නොසලකා රෝගියාට වමනය කරවා ආමාශයේ ඇති කෝකේන් ඉවත්කරවීමට Activated Charcoal (චාකෝල් දියරය) පානයට දිය යුතුය. නමුත් මේසේ කරවීමට රෝගියා කෝකේන් ලබාගෙන පළමු පැය තුල රෝහලට ගෙන ආ යුතුය. ඉන්පසු වමනය කරවීමට සැල්වුවද කෝකේන් රුධිරයට උරාගෙන ඇත් බැවින් මින් කිසිදු පලක් නොමැතිවීමට පුලුවන.
- අවම වශයෙන් පැය දෙකක්වත් යනතුරු ECG පටි ලබා ගැනීම හෝ ECG Monitorඋපකරණයකට සම්බන්ධ කර හෘ‍දයේ අසාමාන්‍යතා ඇත් දැයි පරීක්ෂාවෙන් පසුවිය යුතුය.
- හෘදයාබාධ ඇතිවන්නේදැයි බැලීමට රුධිරයේTroponin T නම් එන්සයිම ප්‍රධාන මැන බැලිය හැක.
- රෝගියාගේ රුධිර පීඩනය, හෘද ස්පන්දන වේගය, ශරීර උෂ්ණත්වය පළමු පැය 2 -3 තුල කිහිපවරක්වත් (සෑම පැය ¼ කට හෝ ½ කට වරක්) මැන බැලීම ඉතා වැදගත්ය.
- රෝගියාට සමේ සංකූලතාවක් මතු වුවහොත් ඒ සඳහා නිසි ප්‍රතිකාර ලබාදිය යුතුය.
- උදා :
- අධි රුධිර පීඩනයක් ඇතිවූ විට Nifedipine, Oral Diazepam ලබාදීම.
- හෘදයා බාධ සඳහා I. V. nitrates, ආදියට ලබාදීම
- ශරීර උෂ්ණත්වය වැඩිවූ විට (>39 oC)ශීත ජලය සිරුරට එන්නත් ලෙස ලබාදීම (IV)
- උදා :
- සුව වූ රෝගියාව මානසික වෛද්‍යවරයෙකු වෙත යොමු කරවීමත් නැවත කෝකේන් භාවිතයට ඇබ්බැහි නොවන පිණිස අවවාද කිරීමත් ඊට උපදෙස් ලබා දීමත් ඉතා වැදගත් වේ.
