ශ්‍රී ලංකාවේ බ්‍රිතාන්‍ය බලය තහවුරු වීම
ශ්‍රී ලංකාවේ බ්‍රිතාන්‍ය බලය (ඉංග්‍රීසි) තහවුරු වීමට බල පෑ හේතු
ශ්‍රී ලංකාවේ බිතාන්‍ය බලය (ඉංග්‍රීසි) තහවුරැ වීම සිදු වූයේ එක්වර නොව අවස්ථා කිහිපයක් යටතේ දී ය. එනම්,
-
ක්‍රි.ව. 1976 දී ලන්දේසී සතු වූ මුහුදු බඩ ප්‍රදේශවල ඉංග්‍රීසි පෙරදිග වෙළද සමාගමට හිමිවීම.
-
ක්‍රි.ව. 1802 දී ඉංග්‍රීසි පෙරදිග වෙළද සමාගමට හිමිව තිබූ ප්‍රදේශ බ්‍රිතාන්‍ය කිරීටය යටතට පත් වී එහි යටත් විජිතයක් බවට පත්වීම.
-
ක්‍රි.ව. 1815 දී කන්ද උඩරට රාජ්‍ය ඇතුළු සමස්ථ ලංකාවේ සියලු ප්‍රදේශ බ්‍රිතාන්‍යෙය් යටත් විජිතයක් බවට පත්වීම.
ඉංග්‍රීසින් ලංකාවේ සිය බලය පිහිටුවා ගැනීම සදහා ද හේතු කිහිපයක් බලපෑවේ ය. එහි දී ඔවුන් අවදානය යොමු කළ ප්‍රධාන කරුණු දෙකක් විය. එනම්,
- ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටීමේ වැදගත් කම
- ශ්‍රී ලංකාවේ තිබූ වටිනා වෙළද ද්‍රව්‍ය ලබාගැනීම යන කරැණු වැදගත් විය.
ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටීමේ වැදගත්කම
එයට හේතු වූ ප්‍රධාන සාධකය වූයේ ස්වභාවික වරායන් රට තුළ පිහිටා තිබීම ය. ඒ අනුව ඉංග්‍රීසින්ට අයත් නැව් නැංගූරම් ලා තැබිය හැකි යෝග්‍ය වූ ස්වභාවික වරායන් කිහිපයක් ම රටතුළ පිහිටා තිබීම මෙහි දී මුලිකවම අවදානයට ලක් වූවක් විය.
සතුරු ආක්‍රමණවලින් සිය නැව් ආරක්ෂා කර ගැනීමට හැකි වන පරිදි පිහිටා තිබූ ත්‍රිකුණාමලය වරාය කරෙහි විශේෂ අවදානයක් යොමු විය. විශේෂයෙන් ම ඉන්දියාවේ වෙරළ තීරය ආරක්ෂා කරගත ගැනීමට ත්‍රිකුණාමලය වරාය සිට හැකියාව ලැබීම තවත් සුවිශේෂි කරැණක් වියත එමෙන් ම සතුරැ නැව්වලට ප්‍රහාර එල්ල කිරීමට ද හැකි විය.
ක්‍රි.ව. 1600 දී ඉන්දියාවට පැමිණි ඉංග්‍රීසින් ඉන්දියාවේ බලකොටු කිහිපයක් පිහිටුවා ගනු ලැබූ අතර ඉන් පසු ක්‍රි. ව. 1664 දී ඉන්දියාවට පැමිණි ප්‍රංශ ජාතිකයන් ද ඉන්දියාවේ බලකොටු පිහිටුවා ගැනීම සදහා තරග කළේය. එම නිසා ප්‍රංශ ජාතිකයන්ගෙන් ඉන්දියාවේ නැගෙනහිර හා බටහිර වෙරළ ආරක්ෂා කරගැනීම සදහා විශාල ප්‍රයත්නයක් දැරීමට සිදු විය. එහි දී ත්‍රිකුණාමලය වරාය අත්පත් කරගැනීම ඉංග්‍රීසින්ට වඩාත් වැදගත් වූ කරැණක් විය.
ශ්‍රී ලංකාවේ තිබූ වටිනා වෙළද ද්‍රව්‍ය ලබාගැනීම
19 වන සියවස මුල දශකය තුළ යුරෝපයේ කුරුදුවලට සුවිශේෂි තැනක් හිමි වී තිබුණි. එකළ ලංකා ආර්ථිකයේ ප්‍රධාන තැනක් ගත්තේ ද කුරුදු වෙළදාම වූ අතර නැගෙනහිර ලෝකයේ කුරුදු නිෂ්පාදනය කරන ලද ප්‍රධානම රට වුයේ ද ලංකාවය. මේ නිසා කුරුදු ලබාගැනිමේ පරමාර්ථයෙන් මෙරට ඉංග්‍රීසින් සිය බලය පිහිටුවීමට පියවර ගනු ලැබුවේය.
මීට අමතරව ලංකාවේ බොහෝ ප්‍රදේශවලින් යුරෝපයේ වෙළදපොළට අවශ්‍ය කුළුබඩු රාශියක් ලබාගත හැකි විය. ඒ අතර ගම්මිරිස්, සාදික්කා, එනසාල්, කරාබුනැටි ආදිය විය.
එමෙන් ම යුරෝපා වෙළදපොළ තුළ වැඩි වටිනාකමක් හිමි වූ ලංකාවේ මුත්‍ර, මැණික් හා ඇත් දත් ඔවුන් අතර ප්‍රචලිතවීමත් නිසා ඒවා ලබාගැනීමට අවශ්‍ය ප්‍රධාන මාර්ගය වූයේ ලංකාව ඔවුන් යටතට ගැනීම බව ඔවුනට අවබෝධ විය.
ඒ අනුව යුරෝපා වෙළදපොළ තුළ මෙම අමුද්‍රව්‍ය හා භාණ්ඩ ඉහළ මිලකට අලෙවි කරගැනීමෙන් විශාල ලාභයක් උපයා ගත හැකි බව අවබෝධ කරගත් ඉංග්‍රීසින් විසින් ලංකාව අල්ලා ගැනීම මේ සදහා ඇති ප්‍රධානම මාර්ගය බව අනබෝධ කරගනු ලැබීය. ඒ අනුව ඉංග්‍රීසින් විසින් ලංකාව තුළ සිය බලය පිහිටුවා ගැනීම සදහා බල පෑ කරුණු අතර මෙරට වටිනා ද්‍රව්‍ය ලබාගැනීම ප්‍රධාන අරමුණක් වූ බව පැහැදිලි වේ.
ඒ අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ පිහිටීමේ වැදගත් කම මෙන් ම ශ්‍රී ලංකාවේ තිබූ වටිනා වෙළද ද්‍රව්‍ය ලබාගැනීම යන කාරණා මුල් කරගෙන ඉංග්‍රිසි ජාතිකයන් ලංකාව අල්ලා ගැනීමට කටයුතු කළේ ය.
සටහන - කළනි මනෝජා
ඉතිහාසය විශේෂවේදී (ශ්‍රි ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලය)
