ජීව අණු 01 කොටස
ජීව අණු
පෘතුවිය මත පවතින ස්වාභාවික ව පවතින මූල ද්‍රව්‍ය 92 න් මූල ද්‍රව්‍ය 25ක් පමණ ජීවී දේහය තුළ අන්තර්ගත වේ.
එම මූල ද්‍රව්‍ය 25ක ට අාසන්න ප්‍රමාණය ජීවීන් සඳහා වැදගත්වන විවිධ සංයෝග සැකසීම සඳහා දායක වේ.
මෙලෙස ජීවී දේහ තුළ පවතින සජීවී රසායනික සංයෝග කාබනික හා අකාබනික ලෙස කොටස් දෙකක ට බෙදා දැක්විය
හැකි ය.
අකාබනික සංයෝග
අත්‍යවශ්‍යයෙන් ම කාබන් සහ ඊට අමතර ව හයිඩ්‍රජන් ,ඔක්සිජන් අාදී මූල ද්‍රව්‍ය අඩංගු නොවන සංයෝග අකාබනික සංයෝග ලෙස හඳුන්වයි. ජලය අකාබනික සංයෝගයකි. කාබන් ඩයිසල්ෆයිඩ් ද අකාබනික සංයෝගයකි.
ජීවී දේහය තුළ වැඩියෙන් ම අැති අකාබනික සංයෝගය ජලය යි. ජලය නොමැති විට ජීවයේ පැවැත්මක් නොමැත. ජීවීන් තුළ සිදු වන බොහෝ ක්‍රියා සඳහා ජලය ඉතාමත් ම වැදගත් වේ.
කාබනික සංයෝග
අත්‍යවශ්‍යයෙන් ම කාබන් සහ ඊට අමතර ව හයිඩ්‍රජන් ,ඔක්සිජන් අාදී මූල ද්‍රව්‍ය අඩංගු සංයෝග වන මෙම සංයෝග ජීවී දේහ තුළ ප්‍රධාන වශයෙන් සතර අාකාරයකින් පවතී.එම සතර අාකාරය ජෙෙව අණු ලෙස නම් කරයි.
- කාබෝහයිඩ්‍රේට
- ප්‍රෝටීන
- ලිපිඩ
- නියුක්ලික් අම්ල ජෙෙව අණු වේ.
- කාබෝහයිඩ්‍රේට
කාබෝහයිඩ්‍රේට් යනු කාබන්(C), හයිඩ්‍රජන්(H) සහ ඔක්සිජන් පරමාණුවලින් සමන්විත ජීවී අණුවකි. සාමාන්‍යයෙන් H සහ C අතර වන අනුපාතය 2:1 ක් වේ(උදා: ජලය). එනම් කාබෝහයිඩ්‍රේට බොහොමයක පොදු සූත්‍රය Cm(H2O)n වේ.මේ සඳහා ජීව රසායන විද්‍යාවේ දී සැකරයිඩ යන වදන බහුල ව භාවිත වේ.
සැකරයිඩ ප්‍රධාන කොටස් හතරක ට බෙදනු ලැබේ. එ්වා මොනොසැකරයිඩ ,ඩයිසැකරයිඩ,ඔලිගොසැකරයිඩ සහ පොලිසැකරයිඩ ලෙස නම් කරනු ලබයි.සාමාන්‍යයෙන් මොනොසැකරයිඩ හා ඩයිසැකරයිඩ අඩු අණුක ස්කන්ධයකින් යුතු කාබෝහයිඩ්‍රේට වේ.( සාමාන්‍ය සීනි වැනි)
සැකරයිඩ යන වදන සීනි යන අරුත රැගත් σάκχαρον (sákkharon) නම් ග්‍රීක වදනකින් බිඳී අාවකි.
කාබෝහයිඩ්‍රේට ජීවීන්ගේ බොහෝ ක්‍රියාවලි සඳහා දායක වේ.
පිෂ්ඨය(ශාක) සහ ග්ලයිකොජන් (සතුන්) වැනි පොලිසැකරයිඩ ශක්තිය ගබඩා කිරීම සඳහා භාවිත වන අතර සෙලියුලෝස් (ශාක) සහ කයිටීන් (අාත්‍රපෝඩා) වැනි පොලිසැකරයිඩ ජීවීන්ගේ ව්‍යුහාත්මක සංචරක සැකසීම සඳහා දායක වේ.
පෙන්ටෝස්(5-carbon) මොනොසැකරයිඩයක් වන රයිබෝස් ATP, FAD,NAD සහඑන්සයිම හා RNA නම් ජීව අණුවේ වැදගත් සංරචකයක් වන අතර ඩිඔක්සිරයිබෝස් DNA වල ද වැදගත් සංරචකයකි.
ප්‍රතිශක්තීකරණය ,සංසේචනය ,වර්ධනය වැනි ක්‍රියාවන් සිදු කරන ජීවී අණුවල සැකරයිඩ සහ ඉන් ව්‍යුත්පන්න වූ ද්‍රව්‍ය අඩංගු වේ.
එදිනෙදා අහාරය ට ගන්නා බොහෝ අාහාර පිෂ්ටය වැනි සංකීර්ණ කාබෝහයිඩ්‍රේටවලින් හෝ සීනි වැනි සරල කාබෝහයිඩ්‍රේටවලින් පොහොසත් ය.
කාබෝහයිඩ්‍රේටවල ව්‍යුහය
අතීතයේ කාබෝහයිඩ්‍රේට යන නාමය රසායන විද්‍යාවේ දී a Cm (H2O) n අාකරයේ සෑම සංයෝගයක් සඳහා ම භාවිත කර අැත. අැතැම් රසායනඥයින් පෝමැල්ඩිහයිඩ් යනු සරල ම කාබෝහයිඩ්‍රේටය බව සලකනු ලබයි.ජීව රසායනික විද්‍යාව යන්නෙහි පදනම ලෙස කාබන් පරමාණු එකකින් හෝ දෙකකින් සමන්විත සංයෝග සැලකිය හැකි ය.
ස්වාභාවික සැකරයිඩ මොනසැකරයිඩ නම් සරල කාබෝහයිඩ්‍රේටයෙන් තැනී අැති අතර එ්වායේ පොදු සූත්‍රය (CH2O)n වන අතර මෙහි n > 3 වේ.
කාබෝහයිඩ්‍රේට ප්‍රධාන වර්ග හතරක ට බෙදා දක්වනු ලබයි.
- මොනොසැකරයිඩ
- ඩයිසැකරයිඩ
- පොලිසැකරයිඩ
- ඔලිගොසැකරයිඩ
මොනොසැකරයිඩ
මොනොසැකරයිඩ යන වදන තනි සීනි යන අරුත දෙන monos sacchar නම් ග්‍රීක වදනකින් බිඳී පැමිණි වදනකි. මේවා සරල සීනි ලෙස ද හඳුන්වන අතර කාබෝහයිඩ්‍රේටවල පදනම ලෙස ද හැඳින්විය හැකි ය. එ්වා කාබෝහයිඩ්‍රේටවල මූලික ම එ්කකය වන අතර ජලවිච්ඡේදනය මගින් තවදුරටත් සරල සංයෝග බව ට බිඳ හෙළිය නොහැක.
මොනොසැකරයිඩයන් හි පොදු සූත්‍රය CnH2nOn වේ.
මූලාශ්‍ර - https://en.wikipedia.org/wiki/Carbohydrate ,https://en.wikipedia.org/wiki/Monosaccharide
සහ පුවත්පත්
