පහතරට නර්තන සම්ප්රදාය
පහතරට නර්තන සම්ප්රදාය
පහතරට නර්තනය හම්බන්තොට , මාතර , ගාල්ල , කළුතර , කොළඹ සහ ගම්පහ යන දිස්ත‍්‍රික්ක හයක් පුරා පැතිර පවතී. මාතර , හම්බන්තොට සහ ගාලු දිස්ත‍්‍රික්කයේ කොටසක් ඇතුළත් වන පරිදි මාතර රංග සම්ප‍්‍රදායත් ගාලු දිස්ත‍්‍රික්කයේ කොටසක් සහ කළුතර දිස්ත‍්‍රික්කයේ බෙන්තර ග`ග දෑල පැතිර ඇති බෙන්තර රංග සම්ප‍්‍රදායත් පස්දුන් කෝරළය
, සියනෑ කෝරළය , රයිගම් කෝරළය , සල්පිටි කෝරළය හේවාගම් කෝරළය ඇතුළත්
වන පරිදි කොළඹ , ගම්පහ සහ කළුතර දිස්ත‍්‍රික්කයේ කොටසක් ඇතුළත් වන පරිදි
ක‍්‍රියාත්මක වන රයිගම් කෝරළ සම්ප‍්‍රදායත් වශයෙන් රංග සම්ප‍්‍රදායන් තුනක් ක‍්‍රියාත්මක
වන බව දැකිය හැක.
එක් එක් රංග ශෛලීයට උරුම වූ අනන්‍යතා ලක්ෂණ දැකිය හැකි අතර රංගවස්ත‍්‍රාභරණ , සැරසිලි , ගායන ශෛලීය , වාදනශෛලීය , ශාන්තිකර්ම පුදපූජා රටාව සහ අංගචලනයන්ගේ ස්වරූපය අනුව ඒ ඒ රංග සම්ප්රදාය හඳුනාගත හැකි වෙයි. භාවප‍්‍රකාශන ගුණයෙන් පහතරට නර්තන සම්ප්රදාය සෙසු නර්තන සම්ප‍්‍රදායන් අභිබවා සිටියි. එසේ ම පද පෑගීම සහ ලයප‍්‍රගුණ කිරීමද පහතරට සම්ප‍්‍රදායට ම අනන්‍ය ස්වරූපයෙන් පවතියි. අක්ෂරයෙන් අක්ෂරය පද පෑගීම හෙවත් ලය අඩුකොට නැටුම බර නැටීම යනුවෙන්ද බරපදයක් නටා එය හිස , දෙවුර , ඉග, දෙඇස , දෑත් ආදියේ චලන ප‍්‍රයෝග කරමින් බර පදය උක්ත අංගෝපාංගයන්ගේ ග‍්‍රහණයට නතුකර නැටීම හෙවත් හරඹ කිරීම හරඹ නැටීම නමින්ද පදය වේගයෙන් නටා අවසන්කිරීම කඩිනම් නැටීම යනුවෙන් පද පෑගීමේ සහ ලය ප‍්‍රගුණ කිරීම පහතරට සම්ප‍්‍රදායේ දැකිය හැකි ශිල්පීය සම්ප‍්‍රදායයි.
පහතරට රංග සම්ප්රදාය ශාන්තිකර්ම රාශියක් සහ ජන නාට්‍යය සම්ප‍්‍රදායක් වන කෝලම් නාටකය සමග විශාල ක්ෂෙත‍්‍රයක්පුරා පැතිර පවතී. අනෙක් නර්තන සම්ප‍්‍රදායන්හි මෙන් ම තත් නර්තන සම්ප‍්‍රදායද දෙවියන් උදෙසා , යකුන් උදෙසා සහ ග‍්‍රහයන් උදෙසා යන තීවිධ පුජාර්හ කොට්ඨාසයන් අරභයා පවත් වන ශාන්තිකර්ම සමූහයකින් උපලක්ෂිත වෙ.
දෙවියන් උදෙසා පවත් වන ශාන්තිකර්ම (දේවතොවිල්*
දෙවොල් මඩු
ගම්මඩු
මල්මඩු
ගීමඩු
පුනාමඩු
දානමඩු
හැල්ලුම්මඩු
ගිනිමඩු
කෝල්මුර යාගය
යකුන් උදෙසා පවත් වන ශාන්තිකර්ම (යක්තොවිල්*
සන්නියකුම හෙවත් දහඅට සන්නිය
මහසෝන් සමයම
සූනියම හෙවත් මැණික්පාල ශාන්තිය
රටයකුම හෙවත් රිද්දි යාගය
ගරා මඩු
කළුකුමාර සමයම
ඉරමුදුන් සමයම /කූටක
සමයම
ග‍්‍රහයන් උදෙසා පවත් වන ශාන්තිකර්ම(ග‍්‍රහතොවිල්*
බලි
ග‍්‍රහපූජා
අෂ්ටාංගික ආයුර්වේදයේ එන භූත වෛද්‍ය විද්‍යාත්මක උපක‍්‍රම යකුන් තොවිල්වලදී භාවිත වන බව කියවේ. එහි දී බලිකාම හෙවත් බලියට කැමැත්තා වූ ත් බිලිකාම හෙවත් බිල්ලට කැමැත්තා වූත් රතිකාම හෙවත් නර්තන , ගායන , වාදන යනාදී වූ සුඛාස්වාදයන්ට කැමැත්තා වූ ත් පුළුටුකාම හෙවත් බැදුම් පිළිස්සුම් වලට කැමැත්තා වුත් හන්තුකාම හෙවත් සුවඳධූපාදියට කැමැත්තා වූත් යකුන්ට ඒ ඒ අයුරින් පුදපෙත් දී සතුටු කරවා උපද‍්‍රවයන්ගෙන් මුදවනු ලබයි.
ගර්භ සංරක්ෂණ ශාන්තියක් ලෙසත් පත්තිනි දේවතෝත‍්‍රයක් ලෙසත් ඉදිරිපත් වන කෝළම් ජනනාටකය පහතරට සම්ප‍්‍රදායටපමණක් ආවේණික වූවකි. ඉතා විශාල වෙස් මුහුණු ප‍්‍රමාණයක් යොදා ගනිමින් මෙම ජන නාටකය ඉදිරිපත් කරනු ලැබෙයි.
පහතරට නර්තන සාම්ප‍්‍රදාය සඳහා පහතරට බෙරය නමින් හඳුන් වන සිලින්ඩරාකාර බෙරය භාවිත කරයි. අධික ඝෝෂාවෙන් යුතුහෙයින් ඝෝෂක බෙරය , දේවතොවිල් සඳහා භාවිත කරන හෙයින් දෙවොල් බෙරය , යකුන් තොවිල් සඳහා භාවිත කරන හෙයින්යක් බෙරය , දෙපසම එක් වන් හ`ඩක් නැ`ගන හෙයින් දෑතහරි බෙරය , සිලින්ඩරාකාර හෙයින් දික්බෙරය , කිඳුරු නැටුමට භාවිතහෙයින් කිඳුරු බෙරය , රුහුණු නැටුමට භාවිත හෙයින් රුහුණු බෙරය , වැල්ලබඩ භාවිත හෙයින් වැල්ලකර බෙරය , පනා බෙරයයන නම්වලින්ද පහතරට බෙරය හඳුන්වනු ලබන බව පෙනේ.
පරතරට නර්තනය හැදෑරීම සම්බන්ධයෙන් සාම්ප‍්‍රදායික ක‍්‍රම දෙකක් දැකිය හැක. ඒ අනෙක් නර්තන සම්ප‍්‍රදායන්හි මෙන් ශිෂ්‍යයා ගුරුගෙදරට ගොස් නර්තනය හැදෑරීම සහ ගුරුවරයා ශිෂ්‍යයාගේ නිවසට ගොස් නර්තන ශික්ෂණය ලබා දීම යනුවෙනි .
නැටුම් ඉගැන්වූයේ බැහැරියනට නොපෙනෙන පරිදි විශේෂ කුටීයක් තුළ ය. එය ඉලංගම් මඩුව යනුවෙන් හැඳින්විණි. පොල් අතුවලින් සෙවිලි කර පිටතට නොපෙනෙන සේ පොල්අතුවලින් අවුරා ඉලංගම් මඩුව සකසා ඇත.
නැටුම් ඉගැන්විම ඇරඹෙනුයේ සුබනැකතට අනුව තෙයිකඳ අල්ලාගෙන පාද පුහුණුවට යොමු කිරීමෙනි x තෙයිකඳ උඩරටසම්ප‍්‍රදායේ දණ්ඩියමට සමාන තාක්ෂණික ආධාරකයකි. තෙයිකඳ අල්ලාගෙන තෙයි පෑගීමට පුහුණුවන දරුවා නැටුමට අවශ්‍යයකායික චලන සම්බන්ධයෙන් ක‍්‍රමානුකූල පුහුණුවක් ලබයි x මේ සඳහා සරඹ දොළසක් භාවිත වි ඇත. මේවා පා සරඹ නමින් දහඳුන්වයි x පා සරඹ පුහුණු වන කාලය තුළ දී දෙපා , දෑත් , ඉ`ග , උරහිස් , ඇස් , බැම , හිස රංගනයට නංවන මූලික අභ්‍යාසපුහුණු කරවයි x එසේම බඳ කරකැවිම පිළිබඳ විශේෂ අවධානයක් යෙුමු කෙරෙයි. පළමුව දකුණටත් අනතුරුව වමටත් වශයෙන්ක‍්‍රමානුකූලව වේගය හා වට ප‍්‍රමාණය වර්ධනය කරමින් බඳ කරකැවිම පුහුණු කරනු ලබයි . සරඹ පද කටීන් කියමින් පුහුණුකිරීම සාම්ප‍්‍රදායික ශිල්ප විධියයි. අනතුරුව අත් සරඹ හෙවත් ඉලංගම් සරඹ දොළස ර්තනයට හුරුකරවනු ලැබෙයි.
අනතුරුව අතීතයේ තුන්වට්ටම නමින් ද වර්තමානයේ ගුඳගතිගත වට්ටම නමින්ද ප‍්‍රචලිත ශාස්ත‍්‍රිය නර්තනය පද , අන්තාඩි සහසුරල් සමග අභ්‍යාස කරවයි. හරඹ සහ තුන්වට්ටම පුහුණුවෙන් හිස ,ඇස, උරහිස, දෑත් , ඉග , දෙපා නැටුමට හුරුකරගත් පසු ශාස්ත‍්‍රීය සිද්ධාන්තයන් ඉගැන්විම ආරම්භ කෙරේ. ඒ
1. සුද්ධ මාත‍්‍රය
2. මාත‍්‍රාපහ
3. මගුල්රාගය
4. ගෙජ්ජිමාත‍්‍රය
5. යහන්දැක්ම යන අනුපිළිනෙළින් ඉගැන්විමෙනි. එහෙත් වර්තමානය වන විට උක්ත
සාම්ප‍්‍රදායික ශික්ෂණ ක‍්‍රමවේදය බොහෝ පාරම්පරික ගුරුකුලයන්ගෙන් පවා ගිලිහී ගොස් ඇති බව පෙනී යයි. පහතරටසම්ප‍්‍රදායෙහි රංගවස්ත‍්‍රාභරණ පිළිබඳ සැළකීමේ දී එක් එක් රංග ම්ප‍්‍රදායෙන් සම්ප‍්‍රදායට , ශාන්තිකර්මයෙන් ශාන්තිකර්මයට , ගුරුකුලයෙන් ගුරුකුලයට වෙනස් ඇඳුම්කට්ටල රාශියකින් යුක්ත වන බව පෙනී යයි. මෙම රංග වස්ත‍්‍රාභරණ විචිත‍්‍රත්වයෙන් හා විවිධත්වයෙන් අනූන බව පෙනෙයි. රයිගම් සම්ප‍්‍රදායේ තෙල්මේ ඇඳුම් කට්ටලය , බෙන්තර සම්ප‍්‍රදායේලිච්ඡුවි ඇඳුම් කට්ටලය, මාතර සම්ප‍්‍රදායේ හැන්දෑ සමයමේ ඇඳුම් කට්ටලය , දෙවොල් ඇඳුම් කට්ටලය, පත්තිනි ඇඳුම්කට්ටලය, වඩිග පටුන කට්ටලය ආදිය විචිත‍්‍රත්වයෙන් අනූන රංගවස්ත‍්‍රාභරණ කීපයක් සේ දැක්විය හැක. සිංහල නර්තන සම්ප‍්‍රදායන් ත‍්‍රිත්වයෙහි ම වන්නම් නර්තනය දැකිය හැකි වුවත් පහතරට නර්තන සම්ප‍්‍රදායේ වන්නම් සුවිශේෂී ලක්ෂණ පිළිබිඹු කරයි. ඒ ශ‍්‍රී විෂ්ණ දෙවියන් වෙනුවෙන් රචනා වූ ස්තොුත‍්‍ර ස්වරූපයෙන් යුක්ත විමයි. එහෙයින් සින්දු වන්නම් යන නමින් පහතරට වන්නම් හඳුන්වනු ලැබෙයි. සංඛ්‍යාත්මකව දෙතිසක් වන මෙම සින්දු වන්නම් සංද‍්‍රෂ්ටක යමක නම් එක්පද්‍යයක අවසාන වදන හෝ අකුර අනෙක් පද්‍යයේ ආරම්භය සේ ගෙන කරන්නා වූ සුවිශේෂී විරිත් ලක්ෂණයෙන් යුක්ත වෙයි. සිංදු වන්නම් බලියාගයේ දී පෝය හේවිසියේ දී භාවිත ව වර්තමාන තොවිල්පලට ද සම්ප‍්‍රාප්ත ව ඇති බව ප‍්‍රාමාණික විද්වත්හු පෙන්වා දෙති.
සැකසුම :- සංචලන කලායතනය
කලායතනාදිපති
අචලා නිමල්තී
