3.3 මෙරට පාලනය කළ ශ්‍රේෂ්ඨ රජවරු
ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන බලය වර්ධනය වීම දිගුකාලයක් තිස්සේ සිදු වෙමින් තිබූ සමාජ- ආර්ථීක ක්‍රියාවලියක බලපෑමට ලක් වෙමින් සිදු වූ ආකාරය මෙතෙක් සාකච්ඡා කළ කරුණුවලින් ඔබට පැහැදිලි වන්නට ඇත. විශේෂයෙන් ම ක්‍රිස්තු පූර්ව පළමු වන සියවසේ අගභාගය වන විට ඉන්දියානු සාගරයේ ක්‍රියාත්මක වෙමින් පැවති අන්තර්ජාතික වෙළෙඳ කටයුතුවලින් නියමිත ප්‍රතිලාභ හිමි කර ගැනීමට නම් ඛෙදී ගිය පාලනයකට වඩා කාර්යක්ෂම වන්නේ මධ්‍යගත පාලනයක් බව අවබෝධ කර ගත් පාලකයෝ ඒ සඳහා අවශ්‍ය කටයුතු සම්පාදනය කළහ. ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන බලය වර්ධනය වීමට සමාන්තර ව පාලකයින් විසින් අනුගමනය කළ ප්‍රතිපත්ති සහ ඔවුන්ගේ දායකත්වය මෙරට පාලනය කළ රජවරු කිහිප දෙනෙකු ඇසුරෙන් මෙම කොටසේ දී සාකච්ඡා කිරීමට නියමිත ය.
දුටුගැමුණු රජතුමා
ඓතිහාසික මූලාශ්‍රය මගින් විස්තරාත්මක ලෙස හුවා දක්වන දුටුගැමුණු රජතුමා මෙරට දේශපාලන බලය නිසි අයුරින් සංවිධානය කිරීමට ඉතා වැදගත් මෙහෙයක් ඉටු කළ පාලකයෙකි. එතුමාගේ කාලය වන විට ශීඝ්‍රයෙන් දියුණු වෙමින් තිබූ ඉන්දියානු සාගරයේ වෙළෙඳ කටයුතු නිසා සරු ආදායමක් උපදවන ලද මාතොට අන්තර්ජාතික වරාය එවක අනුරාධපුරයේ බලය හිමි කර ගෙන සිටි එළාර නම් පාලකයාගේ අණසකින් මුදා ගෙන රට එක්සත් කිරීමේ අවශ්‍යතාව වටහා ගැනීමට එතුමා සමත් විය. සිය පියා වූ කාවන්තිස්ස මහරජතුමාගේ අවවාද අනුශාසනා සහ සැලසුම් අනුව කටයුතු කරමින් ඒ සඳහා දුටුගැමුණු කුමරු ක්‍රියා කළ ආකාරය මෙරට
දේශපාලන ඉතිහාසයේ වැදගත් සන්ධිස්ථානයකි. මෙරට ඉතිහාසයේ ප්‍රථම සංවිධානාත්මත සටන් ව්‍යාපාරයට නායකත්වය දෙන ලද්දේ එතුමා විසිනි. තමා විසින් එළාර රජුට එරෙහි ව කරන සටන හුදෙක් ම තමාගේ පෞද්ගලික රජසැප පිණිස කරන්නක් නොව එය බෞද්ධ ශාසනයේ යහපත උදෙසා සිදු කරන්නක් බව ප්‍රකාශයට පත් කිරීමෙන් පාලකයා රට වෙනුවෙන් පොදු අරමුණක් මුල් කර ගනිමින් දේශපාලන ක්‍රියාවලියකට එළඹෙන ආකාරය පෙන්වා දෙයි. සටන නිමා වීමෙන් පසුව පරාජයට පත් සිය ප්‍රතිමල්ලවයාගේ සොහොනට නිසි ගෞරවාචාර පැවැත්වීමට අණ කිරීමෙන් සිය රාජතාන්ත්‍රික බව පළ කිරීමට එතුමා කටයුතු කළේ ය.
මෙම පාඩමේ රාජ්‍යත්වය වර්ධනය කොටසේ දී පැහැදිලි කළ අන්දමට ඒ වන විටත් විමධ්‍යගත ව පැවති ප්‍රාදේශික බලය හිමි කරගත් පරුමකවරුන් ඒකාබද්ධ කර ගැනීමට සමත් වීම දුටුගැමුණු රජු විසින් මෙරට
දේශපාලන බලය වර්ධනය වීමේ ක්‍රියාවලියට දැක්වූ වැදගත් ම දායකත්වය යි. අවසානයේ රටේ මහරජු ලෙස අභිෂේක ලැබූ එතුමාට මහත් බලයක් හිමි විය. තමා කෙතරම් බලසම්පන්න වුව ද පාලකයා ලෙස තමාගේ වගකීම ජනතාවගේ ශුභසිද්දිය සැලසීම බව වටහා ගැනීමට එතුමා සමත් වූ බව ජනතාව වෙත දැක් වූ සහනශීලී ආකල්පය මගින් පිළිබිඹු වේ. රුවන්වැලි මහාසෑය ඉදි කරන කාලය තුළ එහි සතර දොරටුවේ දන්සැල් පැවත්වීමත්ල ස්තූපය ඉදි කිරීමට සහභාගි වන සියලූ දෙනාට වැටුප් ගෙවීමට නියම කිරීමත් ඊට නිදසුනකි. දුටුගැමුණු රජතුමා පිළිබඳ අගය කළ යුත්තේ එතුමා මෙරට බුදුදහම වෙනුවෙන් ඉටු කළ සේවය නිසා පමණක් ම නොවේ. විමධ්‍යගතව පැවති ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන බලය වඩාත් ශක්තිමත් පදනමක සංවිධානය කිරීමට මුල් වී කටයුතු කිරීම ද ඒ රජතුමාගේ ක්‍රියාකලාපයෙන් ඉස්මතු වී පෙනෙන තවත් විශේෂ ලක්ෂණයකි.
වසභ රජතුමා
ලම්බකර්ණ වංසයේ ආරම්භක පාලකයා වූ වසභ රජතුමා මෙරට පාලකයින් අතර තවත් කැපී පෙනෙන චරිතයකි. රටේ අභ්‍යන්තර පාලනය විධිමත් ලෙස සංවිධානය කිරීමට එතුමා විසින් අනුගමනය කරන ලද ක්‍රියාපිළිවෙත ආදර්ශවත් ය. එතුමා විසින් දිවයිනේ නොයෙක් ප්‍රදේශවල පිහිටුවන ලද සෙල්ලිපි විශාල ප්‍රමාණයක් තිබේ. ඒවායේ සඳහන් කර තිඛෙන තොරතුරුවලට අනුව ඒ රජතුමා මෙරට පළාත් බෙදා පරිපාලනය විධිමත් කිරීමට උත්සහ කළේ ය. එමෙන් ම රජයේ බදු අය කිරීම වඩාත් ක්‍රමවත් වූයේ ද මෙරජුගේ පාලන කාලයේ දී බව එතුමා විසින් පිහිටුවන ලද සෙල්ලිපිවලින් පැහැදිලි වේ.
පළමු වරට මේ රටේ විශාල ප්‍රමාණයේ වැව් ඉදි කිරීමට පුරෝගාමී වූයේ වසභ රජතුමා බව ඓතිහාසික මූලාශ්‍රයවල සඳහන් තොරතුරුවලින් අනාවරණය වේ. එරජු විශාල ප්‍රමාණයේ වැව් එකොළොසක් ඉදි කර වූ බව වංසකථාවල විස්තර කර තිබේ. මෙවැනි කටයුත්තක් සඳහා හිටිවන ම නැඹුරු වීමට හේතුව දකුණු ඉන්දියාවේ ක්‍රිෂ්ණ ගංගා නිම්නයේ ඇති වූ ආහාර හිඟයක් හේතුවෙන් මෙරට නිපදවන ධාන්‍ය සඳහා විශාල ඉල්ලූමක් ඇති වීම යි. වහා නව ජලාශ ඉදි කිරීමට රජයේ මුදල් වැය කිරීමට වසභ රජතුමා විසින් ගන්නා ලද තීරණය එවක පැන නැගුණු අන්තර්ජාතික කලාපීය අවශ්‍යතාවකට මුහුණ දීම සඳහා ගත් සාධනීය වූත් දුරදක්නා වූත් තීරණයකි.
මෙරට බෞද්ධ වෙහෙරවිහාර ප්‍රතිසංස්කරණය සඳහා වසභ රජතුමා විසින් ක්‍රියා කළ ආකාරය අන් කිසිදු පාලකයෙකුගේ ක්‍රියාකලාපයට නොදෙවෙනි ය. බෞද්ධ විහාරවල දිරූ තැන් ප්‍රතිසංස්කරණය සඳහාත් භික්ෂූන් වහන්සේලාගේ සිව්පසය සපයා ගැනීමටත් එරජු විසින් විහාරවලට දෙන ලද දීමනා සඳහන් සෙල්ලිපි රාශියක් තිබේ.
රටේ දේශීය ආදායම වැඩි කර ගැනීමට අවශ්‍ය කරන පදනම සකස් කොට ඒ ලැඛෙන ආදායම භාවිත කොට රටේ වාරිමාර්ග දියුණු කිරීමටත් එමගින් රටේ ජනතාවගේ ජීවිතය යහපත් කිරීමටත් වසභ රජතුමා විසින් ගන්නා ලද තීරණ ආදර්ශවත් බව වටහා ගත යුතු ය.
පළමු වන විජයබාහු රජතුමා
මෙරට ඉතිහාසයට අයත් තවත් ශ්‍රේෂ්ඨ පාලකයකු ලෙස කැපී පෙනෙන්නේ පළමු වන විජයබාහු රජතුමා යි. දකුණු ඉන්දියානු චෝළ රජවරුන්ගේ බලය වර්ධනය වී අනතුරුව ශ්‍රී ලංකාව දීර්ඝ කාලයක් චෝළ පාලනයට නතුව තිබූ අවධියක ඉතාමත් සිහි නුවණින් යුතු ව සැලසුම් සහගත ආකාරයකට සංග්‍රාම ව්‍යාපාරයකින් චෝළ බලය මැඬ පැවැත්වීමට ඒ රජතුමා ක්‍රියා කළේ ය.
කුඩා කාලයේ දී කීර්ති නමින් හැඳින්වූ එරජතුමා රුහුණ ප්‍රදේශයට ගොස් එහි හැදී වැඩිණි. කීර්ති කුමරුන්ටත් ඔහුගේ දෙමව්පියන් ඇතුළු රාජකීය පවුලටත් එහි දී රැකවරණය සපයන ලද්දේ රුහුණේ වාසය කළ රජයේ නිලධාරියෙකි. ඔහු නමින් සිත්නාරුබිම බුදල් නා වේ. ඔහු ආරක්ෂක නිලධාරියෙකි. බුදල් නා විසින් රාජකීය පවුලට ලබා දෙන ලද රැකවරණයේ ස්වභාවය පිළිබඳ කදිම විස්තරයක් පළමු වන විජයබාහු රජතුමා විසින්
ලියවන ලද පනාකඩුව තඹ සන්නසේ ඇතුළත් ය.
බලවත් චෝළ පාලකයින්ට විරුද්ධ ව කටයුතු කිරීමට පළමු වන විජයබාහු රජතුමා විසින් ගන්නා ලද සියලූ පියවර රටේ සමස්ත භූමියේ පැවැත්ම ආරක්ෂා කර ගැනීම උදෙසා අනුගමනය කරන ලද සාධනීය පිළිවෙතකි. කිසියම් රටක භූමියේ නිදහස සහ අඛණ්ඩතාව යන සංකල්ප හඳුන්වනු ලබන්නේ භෞමික අඛණ්ඩතාව යන නමිනි. කිසියම් පාලකයකු විසින් රටක භෞමික අඛණ්ඩතාව ආරක්ෂා කිරීම රටවැසියන් වෙනුවෙන් ඔහු විසින් ඉටු කළ යුතු ව තිබෙන ප්‍රධාන වගකීමකි.
සටන් ව්‍යාපාරයක් මඟින් චෝළ පාලකයින් පරදා රට නැවතත් එක් සේසත් කළ විජයබාහු රජතුමා අනතුරුව රට සංවර්ධනය කිරීමට මහත් වෙහෙසක් දැරී ය. චෝළ පාලන සමයේ දී නිසි අයුරින් නඩත්තු නොවූ බෞද්ධ වෙහෙර විහාර ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට එතුමා වහා කටයුතු කළේ ය. රටේ ආර්ථීකය සවිමත් කිරීමට එරජතුමා ඉතා වැදගත් පියවරක් අනුගමනය කළේය. ඒ අනුරාධපුරය වෙනුවට පොළොන්නරුව සිය පාලන මධ්‍යස්ථානය බවට පත් කර ගැනීම යි. මෙවැනි පියවරක් ගැනීමට එතුමා පෙළඹුණේ ඒ වන විටත් එතෙක් ඉන්දියානු සාගරයේ බටහිර ප්‍රදේශ මූලික කොට ගෙන පැවති අන්තර්ජාතික වෙළෙදාම නැගෙනහිර ඉන්දියානු සාගර කලාපයට මාරු වීම නිසා ය. එම පරිවර්තනය ශ්‍රී ලංකාවට වඩා වැදගත් වන්නේ ඉන්දියානු සාගරයේ නැගෙනහිර කොටස සමඟ පහසුවෙන් සම්බන්ධතා පැවැත්විය හැකි ආකාරයට පරිපාලනය සංවිධානය කර
ගැනීම යි. විජයබාහු රජතුමාට පෙර විසූ පාලකයින් කිහිප දෙනෙකු මේ සම්බන්ධයෙන් අවධානය යොමු කොට තිබූණ ද ඒ සම්බන්ධයෙන් ප්‍රායෝගික ලෙස ක්‍රියා කරන ලද්දේ විජයබාහු රජතුමා විසිනි.
පොළොන්නරුව පාලන මධ්‍යස්ථානය වශයෙන් තෝරා ගැනීමට බලපෑ එක් ප්‍රධාන හේතුවක් ලෙස පෙනෙන්නේ ගෝකණ්ණතිත්ථ යනුවෙන් එකල හැඳින්වූ වර්තමාන ත්‍රිකුණාමල වරාය ඉන්දියානු සාගරයේ නැගෙනහිර කොටසට මුහුණ ලා පිහිටා තිබීමත් එම වරායේ වෙළෙඳ කටයුතු පාලනය කිරීම වඩා පහසුවන්නේ පොළොන්නරුවේ සිට පාලනය කිරීමෙන් බව පාලකයින් වටහා ගැනීම ය.
පළමු වන විජයබාහු රජතුමා පාලකයෙකු වශයෙන් ක්‍රියා කළ ආකාරය පොළොන්නරු යුගයේ ඉතිහාසය කෙරෙහි මහත් බලපෑමක් ඇති කළේ ය. පසු කලෙක යුරෝපීය ජාතීන් විසින් මෙරටට බලපෑම් එල්ල
කරන තුරු ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වෛරීත්වය අරාක්ෂා වූයේ එකල රජවරුන්ගේ බුද්ධි මහිමයේ සහ ප්‍රතාපවත් අදහස්වල ප්‍රතිඵලයක් වශයෙනි.
ක්‍රියාකාරකම් 1
පහත සඳහන් නම්වලින් හැඳින්වූ පුද්ගලයින් කවුරුන්දැයි විස්තර කරන්න
1. ගෘහපති
2. ගමික
3. පරුමක
4. රජ
ක්‍රියාකාරකම් 2
අනුරාධපුර හා පොළොන්නරු යුගවල රටපාලනය කළ කැපී පෙනෙන රජවරු පිළිබඳ
කෙටි සටහනක් ලියන්න.
වැදගත් කරුණු
1.මුල් අවධිවල ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන බලය පැවතියේ විමධ්‍යගත ස්වරූපයකිනි. ප්‍රදේශීය ව බලවත් ව සිටි දේශීය ප්‍රභූන් විසින් පාලන බලය
මෙහෙයවන ලදි.
2.ගම් මට්ටමින් පාලන කටයුතුවලට සහභාගි වූවන් ගමිකයින් ලෙස ද, ගම් කිහිපයකින් සකස් වූ වඩා පුළුල් ප්‍රදේශයක් පාලනය කළ පුද්ගලයින් පරුමකයින් ලෙස ද හැඳින්විණි. ගමිකයින් නියෝජනය කරන ලද්දේ ගමක පිහිටි ගෙවල් කිහිපයකට අධිපති ව සිටි ගෘහපතින් ය. එවැන්නන් හැඳින්වීමට භාවිත කරන ලද්දේ
ගහපති යන පදය යි.
3. ජනාවාස වර්ධනය වීමත් ඊට සමගාමී ව සමාජයේ විවිධ අවශ්‍යතා පැන නැගීමත් ඒ අනුව ජීවන තරගකාරීත්වය ඇති වීමත් යන කරුණු හේතු කොට ගෙන සමාජයක් තුළ ඇති වන ගැටුම් සහ වෙනත් ව්‍යාකූලතා පාලනය කිරීමට අවශ්‍ය කරන බලය මෙහෙයවීමට දේශපාලන සංස්ථා අවශ්‍ය ය. ශ්‍රී ලකාවේ පැරණි සමාජය තුළ දේශපාලන බලය වර්ධනය වන්නේ ද එවැනි
අවශ්‍යතා පදනම් කර ගෙන ය.
4.විමධ්‍යගත ව පැවති මෙරට දේශපාලනය මධ්‍යගත කිරීමේ ව්‍යාපාරය ආරම්භ කරන ලද්දේ දුටුගැමුණු රජතුමා විසිනි. දේශපාලන අරමුණක් උදෙසා පළමු වරට මෙරට ඉතිහාසයේ දුටුගැමුණු රජතුමා ආරම්භ කළ එම කටයුත්ත පරිණතියට පත්වන්නේ ලම්බකර්ණ වංශික වසභ රජතුමාගේ පාලන සමයේ දී ය.
5.දේශපාලන බලය කේන්ද්‍රගත වීම යනු රටේ පාලනය එක් පාලකයකුගේ අණසක යටතට පත් වීම යි. එහි දී රටේ පරිපාලනය පවත්වා ගෙන යාම සඳහා නිශ්චිත රාජ්‍ය නිලධාරීන් මණ්ඩලයක් නිර්මාණය වේ. රජු ඇතුළු එම මණ්ඩලය සහ ඔවුන් විසින් පනවනු ලබන නීතීරීතිවලටත් ඒවා ක්‍රියාත්මක කරන ආයතනවලටත් 'රජය' යන
ව්‍යවහාරය යෙදේ.
6.පාලනය ගෙන යාමේ දී පාලකයෝ නොයෙකුත් සංකල්ප අනුව පෙනීි සිටියෝ ය. දේවත්වයක් ආරූඪ කර ගැනීමට බොහෝ අවස්ථාවල ඔවුහු වෑයම් කළහ.