2.3 මුල් ඓතිහාසික යුගයේ ජනාවාස
ශ්‍රී ලංකාවේ ඓතිහාසික යුගයට අයත් මුල් අවධියේ ජනාවාස පිළිබඳ ව විස්තර කරන ප්‍රවෘත්ති ඓතිහාසික මුලාශ්‍රයවල සඳහන්ව තිබේග එලෙස විස්තර වන ජනාවාස පිහිටි තැන් නිශ්චිත ව හඳුනා ගැනීමට එම තොරතුරු ප්‍රමාණවත් නොවන මුත් එකී ජනාවාසවල ස්වරූපය කෙබඳු දැ යි වටහා ගැනීමට ඉන් සැලකිය යුතු පිටිවහලක් ලැබේ. මෙරට පුරාණ ජනාවාසවල ව්‍යාප්තිය සහ ඒවාට අදාළ වෙනත් තොරතුරු ගැන යම් තරමක හෝ නිශ්චිතතාවකින් යුතුව වටහා ගැනීමට ඉවහල් වන්නේ පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂි ය.

මුල් ඓතිහාසික යුගය වශයෙන් සැලකෙන්නේ ක්‍රිස්තු පූර්ව 450 පමණ සිට ක්‍රිස්තු වර්ෂයෙන් 300 වන තුරු කාලපරිච්ඡේදය යිග මෙම කාල පරිච්ඡේදය තුළ මෙරට තිබූ ජනාවාස ව්‍යාප්තව පැවතියේ කිනම් ප්‍රදේශවල දැ යි පෙන්නුම් කරන ප්‍රධාන දර්ශකය නම් කුඩා ගම්වැව්වල ව්‍යාප්තිය යිග නටබුන්ව ගිය එවැනි කුඩා ගම්වැව් දහස් ගණනක් ශ්‍රී ලංකාව පුරා ව්‍යාප්ත ව තිබේග ඓතිහාසික යුගයේ ජනාවාස බහුතරය වැවක් කේන්ද්‍ර කොට ගනිමින් එහි ආසන්නයේ ම පැවතිණිග වැව් බැම්මේ එක් කෙළවරක වැවට නුදුරු ව එවැනි ගම් පිහිටා තිබූ බව පුරාවිද්‍යාත්මක ක්ෂේත්‍ර ගවේෂණවලින් සොයා ගෙන තිබේ.

ජනාවාස ව්‍යාප්තියට බල පෑ ප්‍රධාන සාධක
පුරාණ ජනාවාස ව්‍යාප්තියට බලපෑ ප්‍රධාන සාධකයක් වූයේ භූ භෞතික පසුබිම යි. වාර්ෂික වර්ෂාපතන අගයල පසේ ස්වභාවයල භූ විෂමතාවල ස්වාභාවික සම්පත්වල ව්‍යාප්තියල ජලවහනය ආදිය මේ අතර ප්‍රධාන ය.

මුල් ඓතිහාසික යුගයේ දී ජනාවාස ව්‍යාප්ත වූයේ ශ්‍රී ලංකාවේ වියළි දේශගුණයක් ඇති ප්‍රදේශවල ය. වාර්ෂික වර්ෂාපතනය මිලිමීටර 1000--1250 ක් ලැබෙ‍න ප්‍රදේශ වියළි කලාපය ලෙසත්, මිලිමීටර 1000 අඩු
ප්‍රදේශ ශුෂ්ක කලාපය ලෙසත් සැලකේග කෘෂිකර්ම සඳහා අවශ්‍ය කරන ජලය ප්‍රමාණවත් තරමින් වර්ෂය පුරා ලබා ගැනීම දුෂ්කර වුවත් මූලික ජනාවාස වියළ‍ි කලාපයේ ව්‍යාප්ත වූයේ එහි පසේ තිබෙන සාරවත්
බව නිසා යග රතු-දුඹුරු පස යනුවෙන් හැඳින්වෙ වියළි කලාපයේ වැඩි ප්‍රදේශයක පැතිරී ඇති පස කෘෂිකර්මයට ඉතා ම සුදුසු වූවකිග මෙම ප්‍රදේශවලට කෘෂිකාර්මික කටයුතු සඳහා අවශ්‍ය කරන ජලය ලැබෙන මාර්ග දෙකක් තිබිණි. ඉන් ප්‍රධාන වූයේ මෝසම් වර්ෂාව යි. ස්වාභාවික ගංගා මගින් ලැබෙන ජලය ද වියළි කාලවල දී යම් තරමකට ප්‍රයෝජනවත් විය. එහෙත් ගංගා ජලය කෘෂිකාර්මික කටයුතුවලට යොදා ගැනීමේ දී ගංගා හරහා අමුණු බැඳීම රැස් කර ගත් ජලය අවශ්‍ය තැන්වලට ගෙන යාම සඳහා ඇළ මාර්ග තැනීම ආදි දේ කිරීමට සිදු වියග එය ශ්‍රමය කාලය හා තාක්ෂණය යෙදවිය යුතු ක්‍රියාවක් නිසා වැඩි නැඹුරුවක් දැක්වූයේ වැව් තැනීමෙන් ජලය රැස් කර ගැනීම සඳහා යි.

මුල් ඓතිහාසික යුගයට අයත් ජනාවාස වර්ධනය වූ ආකාරය පිළිබඳව සිදු කර තිබෙන විස්තරාත්මක අධ්‍යයනවල ප්‍රතිඵල මගින් පෙන්නුම් කරන්නේ මෙරට ඓතිහාසික යුගයේ මුලික ජනාවාස පැතිරෙන්නේ ගංගා නිම්නවල නොව ඊට පිටතින් පිහිටි ප්‍රදේශවල බව යිග මීට බලපෑ ප්‍රධාන හේතුව වන්නට ඇත්තේ ගංගා මගින් වාර්ෂිකව ගෙනෙන විනාශකාරී ගංවතුර පාලනය කිරීමට සරිලන තාක්ෂණයක් ඒ වන විට නිපදවා නොමැති වීම ය. ගංගා හරස් කොට අමුණු බැඳ ජලය වැව් කරා ගෙන යාමෙන් ගංවතුර පාලනය කිරීම ආරම්භ වූයේ ක්‍රිස්තු පුර්ව පළමුවන සියවසේ අගභාගයේ දී හෝ ක්‍රිස්තු වර්ෂයෙන් පළමුවන සියවසේ දී විය යුතු ය. තිස්සමහාරාම වැව ඉදි කළ ඉළනාග රජු (ක්‍රි.ව 33-43) සමයේ කිරිඳිඔය හරස් කොට අමුණක් බැඳ තිබේ. කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කයේ පිහිටි ගනේකන්ද විහාරයේ සහ ගල්ලෙන විහාරයේ තිඛෙන ගල්ගුහා දෙකක කොටා ඇති බ්‍රාහ්මී සෙල්ලිපිවල ‘අවරණ’ යන වචනය දැක්වේග එහි අදහස ‘අමුණ’ යන්න යි.

ජනාවාස ව්‍යුහය හා ස්වරූපය
වැසි ජලයෙන් පෝෂණය වන කුඩා වැව් කේන්ද්‍ර කර ගනිමින් ගංගාවල පිටාර නිම්නයට පිටතින් වූ ප්‍රදේශවල ව්‍යාප්ත වූ ජනාවාස එකිනෙකින් ස්වාධීන වූ ඒවා යි. වැවක් කේන්ද්‍ර කොට ගෙන වර්ධනය වූ එවැනි ජනාවාස වාපිගාම යනුවෙන් සාහිත්‍ය මුලාශ්‍රයවල හඳුන්වා දී තිබේග මහාවංසයේ සඳහන් සුමනවාපිගාමල විහාරවාපිගාමල හුන්දරිවාපිගාමල කඩහවාපිගාම යන ගම් එවැනි වැව් ගම් ය.

එක් ගමක් තවත් ගමකින් වෙන් වූයේ කැල‍ෑ තීරයකිනි. වැව්ගම්වලට අමතරව මෙසේ එකිනෙකින් ස්වාධීන වූ ගම් පිළිබඳව ඓතිහාසික මූලාශ්‍රයවල කෙටි සඳහන් කිරීම් ඇතුළත්ව තිබේ. නොයෙකුත් වෘත්තිකයින් විසූ ඇතැම් ජනාවාස වංසකථාවල සහ සෙල්ලිපිවල සඳහන් කොට තිබෙන්නේ මෙසේ යි.

1 කසීකාරගාම - ගොවියන් විසූ ගම්
2 මණිකාරගාම - මැණික් ගැරූ හෝ මැණික් කැපූ අය ජීවත් වූ ගම්
3 ගෝපාලගාම - ගොපල්ලන් විසූ ගම්
4 කේවට්ටගාම - ධීවරයින් විසූ ගම්
5 කුම්භකාරගාම - වළං සාදන්නන් විසූ ගම්
6 වඩ්ඪකීගාම - වඩුවන් විසූ ගම්
මේ හැරුණු විට කාර්යය පදනම් කොට ගෙන ක්‍රියාත්මක වූ තවත් ගම් වර්ග කිහිපයක් තිබිණි.
7 පට්ටනගාම - වරාය ආශ්‍රිත ව තිබූ ගම්
8 නියම්ගම් - වෙළෙඳ ගම්
9 ඔළගම් - ජනතාව විසින් අතහැර දැමූ වැව්ගම්

පැරණි ජනාවාසවල විශාලත්වය කෙතෙක් වී දැ යි යන කාරණය පිළිබඳ ව ස්ථීර නිගමනයකට පැමිණීම අපහසු යග එය විවිධ භූගෝලීය ප්‍රදේශවල පැවති ස්වාභාවික සම්පත්වල සුලබතාව මත පදනම් විය. එහෙත් දැනට සිදුකර තිඛෙන පුරාවිද්‍යාත්මක විමර්ශනවලින් ලැබී තිඛෙන සාක්ෂි අනුව කුඩා ප්‍රමාණයේ ගමක විශාලත්වය සාමාන්‍යයෙන් හෙක්ටයාර 0.15 කට වඩා වැඩි නොවී ය. මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ ග්‍රාමීය ජනාවාසයක් හෙක්ටයාර 2
කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් වූ අතර විශාල නාගරික ජනාවාසයක් හෙක්ටයාර 2 කට වඩා විශාල විය.

සාමාන්‍යයෙන් ගමක පවුල් 5-6 ත් අතර ප්‍රමාණයක් වාසය කළහ. ඇතැම් විශාල ප්‍රමාණයේ ගම්වල පවුල් 30 ක් විසූ බව සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රයවල දැක්වේ. නාගරික ජනාවාසවල මේ තත්ත්වය ඉඳුරා ම වෙනස් විය. ක්‍රිස්තු
වර්ෂයෙන් හය වන සියවස වන විට පැරණි මාගම නගරයේ සහ ඊට තදනුබද්ධ නාගරික ජනාවාසවල අවම තරමින් 35 000 ක ජනගහනයක් විසූ බවට දළ වශයෙන් ගණනය කර තිබේ. ඇතැම් ගම් වැටකින් ආරක්ෂා කර තිබූ බවට සාහිත්‍ය මූලාශ්‍රයවල දැක්වේ. එවැනි ගම් හැඳින්වූයේ 'පරික්ඛිත්ත ගම්' යනුවෙනි. එවැනි ආරක්ෂාවක් නොමැති ගම් 'අපරික්ඛිත ගම්' යනුවෙන් හැඳින්විණි.

විශාල නාගරික ජනාවාස හැඳින්වීමට 'පුර' යන පදය ව්‍යාවහාර විය. ක්‍රිස්තු පූර්ව 250 තරම් ඈත කාලයක දී රචිත බ්‍රාහ්මී සෙල්ලිපියක ‘පුර කමත’ යනුවෙන් තනතුරු නාමයක් සඳහන් ව තිබේ. එයින් අදහස් කර තිඛෙන්නේ නගරයේ ප්‍රධාන වාස්තු ශිල්පියා යි. පළමු වන විජයබාහු රජතුමාට (ක්‍රි.ව. 1055-1110) අයත් පනාකඩුව තඹ සන්නසේ අනුරාධපුරය නම් කිරීමට යොදා තිබෙන්නේ ‘නුරුපුර’ යන ව්‍යවහාරය යි.

‘නකර’ හෙවත් නගර යනුවෙන් හැඳින්වූ ජනාවාස විශේෂයක් ගැන මෙරට පුරාණතම සෙල්ලිපිවල සඳහන් ය. මෙහි නගර යනුවෙන් හඳුන්වා තිබෙන්නේ ගමත්, පුරයත් අතර වූ ජනාවාසයකි. ගම්වල නිෂ්පාදනය කරන දෑ වෙළෙඳාම පිණිස මහා නගර වෙත ගෙන යාම සම්බන්ධීකරණය වූයේ මෙම අතරමැදි ජනාවාසවලිනි. ඒවා ප්‍රමාණයෙන් ගමකට වඩා මඳක් විශාල වූ ජනාවාස යි.

මුල් ඓතිහාසික යුගයට පෙර සිට ම මෙම ජනාවාසවල සංවිධානය සහ පරිපාලනය ක්‍රමවත් ව පැවති බව පෙන්වීමට සාක්ෂි තිබේ. ගමක් යනු පවුල් කිහිපයකින් සැදුම් ලත් ඒකකයකි. පවුල යනු ගමක වැදගත් ම සාධකයකි. පවුලක් නියෝජනය කරන ලද ගෘහපතියා විසිනි. බ්‍රාහ්මී සෙල්ලිපිවල ඔහු හඳුන්ව‍ා තිබෙන්නේ 'ගහපති' යනුවෙනි. ගමක ගෘහපතීින කිහිප දෙනෙකුගෙන් සැදුම් ලත් කණ්ඩායමක් වෙනුවෙන් කටයුතු කළ පුද්ගලයා හැඳින්වූයේ 'ගමික' හෙවත් ග්‍රාමික යන නමිනි. එහි තේරුම ගමේ ප්‍රධානියා යන්න යි. පසුකාලයක මෙකී ගම්ප්‍රධානීන්

දසදෙනෙකුගෙන් සමන්විත වූ මණ්ඩලයක් මගින් ගම් කිහිපයකින් සැදුම් ලත් ප්‍රදේශයක පරිපාලනයට සම්බන්ධ ගැටලූ විසඳීමෙහි නිරත විය. සෙල්ලිපිවල මෙම මණ්ඩලය හඳුන්වා දී තිඛෙන්නේ 'දසගම් ඇත්තන්' යන ව්‍යවහාරයෙනි. මාතලේ දිස්ත්‍රික්කයට අයත් දඹුල්ලේ පිහිටි කළුදියපොකුණ නමින් හැඳින්වෙන පැරණි බෞද්ධ විහාරයේ ඇති එක් සෙල්ලිපියක සඳහන් කර තිඛෙන්නේ එම විහාරයේ දානය සපයා ගැනීමේ කටයුතුවල දී යම් ගැටලූවක් ඇති වුව හොත් දසගම් ඇත්තන් රැස් වී එම ගැටලූව විසඳිය යුතු බව යි.

අනුරාධපුරයේ කරන ලද කැණීම්වලින් පැරණ‍ි ග්‍රාමීය නිවාස කිහිපයකට අයත් ව තිබූ අත්තිවාරම හෙළිදරවු විය. ඒවා වරිච්චි බිත්තිවලින් සහ කොළ අතු පියස්සකින් සමන්විත තිබුණු පැල්පත් ය. ඒ අතරින් සමහර ඒවා වටකුරු හැඩයකින් යුක්ත ය. ඇතැම් නිවාස හතරැස් හැඩයේ බිම් සැලැස්මකින් යුක්ත ය. පුරාවිද්‍යාඥයින්ට හමු වී තිබෙන්නේ ඒවා තිබූ තැන්වල ඉතිරි ව ඇති කණු වළවල් පමණි. තිස්සමහාරාමයේ වළගම්පත්තුව නමින හැඳින්වෙන ගමකින් ද පුරාණ නිවාසයකට අයත් සලකුණු සොයා ගැනීමට හැකි විය. එම නිවාසයේ බිම සකස් කර තිඛෙන්නේ පොළොව සාරා එහි මතුපිට මැටි ආලේප කිරීමෙනි. එම නිවාසය ක්‍රිස්තු වර්ෂයෙන් තුන් වන සියවසේ දී භාවිත කරන ලද්දක් බව විද්‍යාත්මකව සනාථ කර තිබේ.

පැරණි කාලයේ මෙරට පැවති ජනාවාසවල ස්වභාවය කෙබඳු ද යන කාරණය මෙම පාඩමේ දී ඉගෙන ගැනීමට අවස්ථාවක් ලැබිණි. ඉතා පුරාණ කාලයක සිට සාමූහිකවත් විධිමත් ලෙසත් සිය ජීවිතය හැඩගස්වා ගන්නට ඔවුන් සමත් වූ ආකාරය ඔබට ආදර්ශයක් බව සිතට ගත යුතු ය.

යැපීම් ක්‍රමය
ගංගාවක පිටාර නිම්නයෙන් පිටත ප්‍රදේශවල ජනාවාස ව්‍යාප්ත වීමේ දී ඒවායේ ජීවත් වූ වැසියන් සිය යැපිම් ක්‍රමය ලෙස අනුගමනය කළේ හේන් ගොවිතැන යිග කුරක්කන්ල මෙනේරිල තල සහ තණහාල් වැනි කටුසර බෝග ඒවායේ වගා කෙරිණ. කෙටි මුල් පද්ධතියක් සහිත නියඟයට හොඳින් ඔරොත්තු දෙන එම බෝග ජලය හිඟ පිටාර නිම්නයෙන් බැහැර ප්‍රදේශවල වගා කිරීමට යෝග්‍ය ය. මූලික ගම්වැව් ඉදි කිරීමට පෙළඹවීමක්
ඇති වන්නේ එකී ජනාවාසවල විසූ ජනගහනය පුළුල් වීමට සමාන්තර ව ආහාර නිෂ්පාදනය වැඩි කිරීමට සිදු වූ නිසා යග වැඩියෙන් ගොවිතැන් කිරීමට වැඩිපුර ජලය අවශ්‍ය වියග ගංගා නිම්නවලට පිටතින් ආරම්භ වන මුල්ඓතිහාසික යුගයේ ජනාවාස, ගංගා නිම්නය තුළට අවතීර්ණ වන ආකාරය පිළිබඳ ඉතා පැහැදිලි පිළිබිඹුවක් කිරිඳි ඔය නිම්නයේ සිදු කර තිබෙන පැරණි ජනාවාස අධ්‍යයනයකින් පෙන්වා දී තිබේ. (සිතියම අංක 2.4 බලන්න).

ක්‍රියාකාරකම් 3
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගය/ පූර්ව
ඓතිහාසික යුගය/ ඓතිහාසික යුගය යන
යුගවල ජනාවාසකරණයේ මූලික අංගවල ඇති
වෙනස්කම් වෙන් වෙන් වශයෙන් දක්වන්න.

වැදගත් කරුණු

1. ශ්‍රී ලංකාව ජනාවාස වූයේ මීට අවුරුදු ලක්ෂ ගණනකට ඉහත දී ය. එලෙස මෙරට මුල් ජනාවාස පිහිටුවා ගන්නා ලද්දේ ආදි කාලීන
හෝමෝ සාපියන්වරු විසිනි.

2. ආදි කාලීන හොමෝ සාපියන්වරු මෙරට විවිධ පරිසර කලාපවලට හැඩ ගැසෙමින් ජීවත් වූහ. එහෙයින් ශ්‍රී ලංකාවේ බොහෝ ප්‍රදේශවල ඔවුහු වාසය කළ හ. ඔවුන් කිසිදු වාර්ගික
අනන්‍යතාවක් පිළිබිඹු කළේ නැත.

3. ශ්‍රී ලංකාවේ මුල් පදිංචිකරුවන්ගේ සංස්කෘතිය පැවති කාලපරිච්ඡේදය හඳුන්වන්නේ ප්‍රාග් ඵෙතිහාසික යුගය යන නමිනි. ඒ කාලය තුළ ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන ජීවන ක්‍රමය වූයේ දඩයම සහ තැන තැන ඇවිද
යමින් ආහාර රැස් කිරීම යි.

4. ඒ කාලයේ පැවතියේ ගල් මෙවලම් තාක්ෂණය යි. තමන්ගේ එදිනෙදා අවශ්‍යතා සඳහා ඔවුන් තිරිවානා, කහඳ ආදි ගල්වලින් මෙවලම් තනා ගැනීමට පුරුදු වී සිටියහ. ශ්‍රි ලංකාවේ ප්‍රාග් ඉතිහාසය හඳින්වීමට
'මධ්‍ය ශිලා යුගය' යන යෙදුම ද භාවිත වේ.

5. පසු කාලයක මෙරට විසූ ප්‍රාග් ඓතිහාසික මිනිසුන් ගොවිතැනට හුරු වූ බවට සාක්ෂි හමු වී තිබේ. දැනට ලැබී තිබෙන සාධක අනුව එම පරිවර්තනයන් ක්‍රිස්තු පූර්ව 2400 වන විට
සම්පූර්ණත්වයකට පත් ව තිබිණි.

6. වළං සෑදීම, සුසාන භූමි භාවිතය සහ යකඩ ලෝහය භාවිත කිරීම පසු කාලයේ දී ආරම්භ විය. මෙම යුගය හැඳින්වෙන්නේ පූර්ව
ඓතිහාසික යුගය යන නමිනි.

7. පූර්ව ඓතිහාසික යුගය වැදගත් කාලපරිච්ඡේදයක් වන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ ශිෂ්ටාචාරික වර්ධනයට අදාළ මුලික දැ එම යුගයෙන් ආරම්භ වීම නිසා ය. මෙරට මිනිසුන් ගම්මානවල ජීවත් වීම ආරම්භ කරන ලද්දේ
මේ සමයේ දී ය.

8. මහාවංසය සඳහන් කරන ආකාරයට විජය කුමරු ඇතු`ඵ ඔහුගේ පිරිස මෙරටට පැමිණෙන අවධියේ ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතා සංවිධානාත්මක
සමාජයක් පැවතිණි.