28 පාඩම, දේශපාලනික හා ආර්ථීක දියුණුවට මග පෙන්වන බෞද්ධ ඉගැන්වීම් (ඉගැන්වීම් උපකාරක කෙටි සටහන්)

පුද්ගහයාගේ මෙලොව දියුණුව සලසා ගැනීමට අවශ්‍ය වන උපදෙස් රැසක් චක්කවත්තී සීහනාද, කූටදත්ත, සිඟාලෝවාද, ව්‍යග්ඝපජ්ජ, මහා පරිනිබ්බාන, ආදී සූත්‍ර දේශනා තුලින් ඉදිරිපත් කර ඇත.

දේශපාලනික හා ආර්ථීක දියුණුව සලසාගැනීමේදි දැහැමි බව පිළිබඳව වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීම බෞද්ධ පිළිවෙතයි.

පාළකයෙකු තුල තිබිය යුතු උසස් අචාර ධර්ම පද්ධතියක් දසරාජ ධර්ම ලෙස ඉදිරිපත් කර ඇත.

1. දාන - රටවැසියාට ආහාරපාන මූල්‍යාධාර ආදී පහසුකම් සැලසීම

2. ශීල - අල්ලසින් දූෂනයෙන් තොරව පංචශීල ප්‍රතිපත්තිය මත පිහිටීම

3. පරිත්‍යාග - රටවැසියා වෙනුවෙන් කාලය ශ්‍රමය ධනය වැය කිරීම

4. අජ්ජව - අවංක හා සධාරණ බව හෙවත් රටවැසියා නොරැවටීම

5. මද්දව - මෘදු බව හෙවත් ජනතාව තලා පෙලා රට පාළනය නොකිරීම

6. තප - සන්සුන් වූ ඉඳුරන් ඇති බව

7. අක්‍රෝධ - රටවැසියා සමග මිත්‍රශීලී වීම

8. අවිහිංසා - ජනයා කෙරෙහි මෛත්‍රී සහගතව ක්‍රියා කිරීම

9. ඛන්තී - ඉවසීම, පළිගැනීමට නොයාම

10. අවිරෝධ - ජනතාව සමග ගැටුම් ඇතිකර නොගැනීම

චක්කවත්තී සීහනාද සූත්‍රයේ දැක්වෙන දස සක්විති වත් අනුව පාළකයා,

1. ධර්මයෙහි පිහිටා තම පවුලේ අයගේ අවශ්‍යතා ඉටුකොට දෙමින් ආරක්ෂාව සැලසිය යුතුය.

2. ආරක්ෂක හමුදාවේ අවශ්‍යතා ඉටුකොට දෙමින් ආරක්ෂාව සැලසිය යුතුය.

3. රජ පරපුරේ ජනයාගේ හා රාජ්‍ය නිළධාරීන්ගේ අවශ්‍යතා ඉටුකොට දෙමින් ආරක්ෂාව සැලසිය යුතුය.

4. බ්‍රාහ්මණ ගෘහපති ආදීන්ගේ ...

5. සිල්වත් ගුණවත් පැවිද්දන්ගේ ...

6. ගම් නියම් ගම් දනව් වැසියන්ගේ ...

7. සිව්පාවන්ගේ හා පක්ෂීන්ගේ ආරක්ෂාව සැලසිය යුතුය.

8. රටේ අධාර්මික ක්‍රියා වැළැක්වීමට කටයුතු කළ යුතුය.

9. දිළින්දන්ට ධනය සැපයිය යුතුය.

10. රටේ වෙසෙන පැවිදි උතුමන් වෙත වරින් වර පැමිණ උපදෙස් ලබාගත යුතුය.

රට වැසියාට රැකියා මාර්ග සුලහ කිරීමෙනුත්, ආදායම් මාර්ග සකසා දීමෙනුත් රටේ කැරලි කෝලාහල, හොර මැර කම්, අපරාධ ආදිය නැති කළ හැකි බව කූටදත්ත සූත්‍රයේ දැක්වේ.

ඉහත කරුණු වලට අමතරව සප්ත අපරිහානීය ධර්ම, සතර සංග්‍රහ වස්තු ආදියද යහ පාළනයකට මග පෙන්වයි.

ආර්ථීක දර්ශනය

1. මස් පිණිස සත්ව වෙළඳාම
2. අවිආයුධ වෙළඳාම
3. මස් මාංශ වෙළඳාම
4. මත්ද්‍රව්‍ය වෙළඳාම
5. වස විශ වෙළඳාම
යන අධාර්මික වෙළඳාම් පසෙන් වැළකී ගොවිතැන, රාජ්‍ය සේවය වැනි ධාර්මික කර්මාන්තයකින් ධනය ඉපැයීම බුදුදහම අනුදැන වදාරයි.

ආදායම කොටස් 4 කට බෙදා එක් කොටසක් පරිභෝජනයටත්, දෙකොටසක් ආයෝජනයටත්, ඉතිරි කොටස මතු ප්‍රයෝජනයට ඉතිරි කළ යුතු බවත් සිඟාලෝවාද සූත්‍රයේ සඳහන් වේ.

ව්‍යග්ඝපජ්ජ සූත්‍රයේ දැක්වෙන පරිදි ආර්ථීකමය දියුණුවට සමජීවිකතාව හෙවත් වියදම් අඩුවෙනුත් ආදායම් වැඩියෙනුත් වන සේ කටයුතු සංවිධානය විය යුතුය.

බුදුදහමේ දැක්වෙන්නේ තමා සැපවත්ව විසීමටත්, දෙමාපියන්, අඹු දරුවන්, ඥාති මිත්‍රාදීන් සැපවත් කරවීම සඳහාත් ධනය ඉපැයිය යුතු බවය.

අභ්‍යාස:-

ශ්‍රේණි විභාගය 2016
1. සාර්ථක පාලකයෙකු සතු ගුණාංග දහයක් දස රාජධර්ම නමින් ඉගැන්වේ. ඒවා නම් කර කෙටියෙන් හඳුන්වා දෙන්න. (ල. 5)
2. බෞද්ධ දර්ශනය තුළ ආර්ථික සමෘද්ධිය පිළිබඳව උගන්වා ඇති කරුණු මොනවාද?

ශ්‍රේණි විභාගය 2015
1. බුදුදහමේ ඉගැන්වෙන පරිදි යහපත් පාලකයෙකු සතුවිය යුතු ගතිලක්ෂණ මොනවාදැයි පැහැදිලි කරන්න. (ල. 10)
2. යහපත් ආර්ථීක පසුබිමක් පවත්වා ගැනීම සඳහා බුදුදහමෙන් ලැඛෙන උපදෙස් මොනවාදැයි පෙන්වා දෙන්න. (ල. 5)