4 පාඩම, බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ජීව හිතවාදී ආකල්ප (ඉගැන්වීම් උපකාරක කෙටි සටහන්)

පහත දැක්වෙන්නේ බුදුරදුන් තුල ලෝක සත්වයා කෙරෙහි පැවති ජීව හිතවාදී ආකල්පයයි.

යුද්ධයෙන් විනාශවීමට තිබුනු මිනිස් ජීවිත බොහෝමයක් බුදුරදුන්ගේ ජීව හිතවාදී ආකල්පය නිසා සුරැකුනි.
උදා:-
1. රෝහිණි නදියේ ජලය වෙනුවෙන් ශාක්‍ය කෝලිය දෙපිරිස යුධ වැදීම නතර කිරීම.
2. මහියංගනයට වැඩමවා යක්ෂ ගෝත්‍රිකයන්ගේ සටන නැවැත්වීම.
3. මැණික් පුටුව වෙනුවෙන් චූලෝදර මහෝදර දෙපිරිස යුධ වැදීම නතර කිරීම.
4. බුදුරදුන්ගේ ජීව හිතවාදී ආකල්පය මිනිසුන් වෙනුවෙන් මෙන්ම සත්වයන්, යක්ෂයන් වෙනුවෙන්ද විය.
5. උදේනි රජු විසින් පලවා හැරි හමලූ භද්‍රවතිකා ඇතින්නට පිහිට වීම.
6. දරුවන් පිරිසකගෙන් පීඩා විදිමෙන් සිටි ගැරඩියාට පිහිට වීම.
7. මිනී මස් කමින් සිටි ආලවක යක්ෂයා දමනය කිරීම.
8. අසරණ සෝපාකට, රජ්ජුමාලාට පිහිට වීම.

මිනිසා සමාජ හිතකාමී කරවීමට බුදුරදුන් විසින් සතර සංග්‍රහ වස්තුව, සතර බ්‍රහ්ම විහරණ ආදිය ඉගැන්වූහ.

සතර සංග්‍රහ වස්තු,
1. දනය
2. ප්‍රිය වචනය
3. සමානාත්මතාව
4. අර්ථචර්යාව

සතර බ්‍රහ්ම විහරණ,
1. මෙත්තා - මෛත්‍රිය හෙවත් මිතුරු බව. හිතවත් බව.
2. කරුණා - දුකින් පෙළෙන සත්වයන් කෙරෙහි ඇතිවන අනුකම්පාව.
3. මුදිතා - අනුන්ගේ සැපතෙහිදී අවංකව සතුටු විය හැකි බව.
4. උපේක්ඛා - සිතෙහි නොසැලෙන මැදහත් බව.

කරණිය මෙත්ත සූත්‍රයේදී මෛත්‍රිය වැඩිය යුත්තේ කා වෙතටද යන්න විවිධ වු සත්ව කොට්ඨාස 14ක් නම් කරමින් දක්වා ඇත.
එම සත්ව කොට්ඨාස 14 නම්,

1. තසා - තැතිගන්නාසුලූ සත්වයෝ
2. ථාවරා - රහතන් වහන්සේලා
3. දීඝා - දික් ශරීර ඇති සත්වයෝ
4. මහන්තා - මහත් වූ ශරීර ඇති සත්වයෝ
5. මජ්ඣිමා - මධ්‍යම තරමේ සත්වයෝ
6. රස්ස - මිටි ශරීර ඇති සත්වයෝ
7. අණුක - ඉතා කුඩා ශරීර ඇති සත්වයෝ
8. ථූලා - ස්ථූල (තරබාරු) ශරීර ඇති සත්වයෝ
9. දිට්ඨා - ඇසට පෙනෙන සත්වයෝ
10. අදිට්ඨා - ඇසට නොපෙනෙන සත්වයෝ
11. දූරෙවසන්ති - දුර වසන සත්වයෝ
12. අවිදූරේ වසන්ති - ලඟ වසන සත්වයෝ
13. භූතා - උපන්නා වූ සත්වයෝ
14. සම්භවේසී - ඉපදීමට සිටින්නාවූ සත්වයෝ

බුදුරදුන් තුල පරිසරය කෙරෙහි පැවති ජීව හිතවාදී ආකල්පය නිසාම,
1. ජලය අපවිත්‍ර නොකල යුතු බවත්
2. ගස් වැල් වැවීමෙන් පිං රැස්වෙන් බවත්
3. පැන් පෙරා වැළඳීමත්
අනුදැන වදාළ සේක.

අභ්‍යාස:-

ශ්‍රේණි විභාගය 2011

1. බුදුරජාණන් වහන්සේ තුල පැවති ජීවහිතවාදී ආකල්පය නිදසුන් ඇසුරෙන් පැහැදිලි කරන්න. (ල. 5)
2. සත්ව කොට්ඨාස 14ක් නම් කරමින් මෛත්‍රිය වැඩිය යුත්තේ කාවෙතද යන්න දහමේ පෙන්වා දී ඇති අයුරු විමසීමට ලක් කරන්න. (ල. 6)