පස හා පසෙහි ව්‍යාප්තිය
ඓන්ද්‍රීය ද්‍රව්‍ය දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ දිරාපත් හා පාෂාණ ජීර්ණය මගින් සැපයෙන ජිර්ණවශේෂ මිශ්‍ර වීමෙන් පස නිමවේ.
පෘතුවි කබොලේ ඉහලම ස්තරය පාංශු ස්ථරයයි. ශාක හා සතුන්ගේ පැවැත්මටද භෞතික පරිසරයේ ක්‍රියාකාරීත්වයටද පස වැදගත් වේ.
පසේ සංයුතිය
පස පහත සදහන් අංග වලින් සමන්විත වේ.
1.ඓන්ද්‍රීය ද්‍රව්‍ය
2.හියුමස්
3.ජලය
4.වායුව
5.ඛනිජ හා ලවන
6.පාංශු ජීවින්
පාංශු පැතිකඩ
කාලයක් තිස්සේ පස ජීර්ණ ක්‍රියාවලියට ලක් වීම නිසා පහල සිට ඉහලට වර්ධනය වන පසක දක්නට ලැබෙන තට්ටු සමුහය පාංශු මහල් නම් වේ.පාංශු මහල් තුනක් හදුනා ගත හැකිය.
A මහල - මවු පාෂාණය ජීර්ණය වී ශාක හා සත්ව ද්‍රව්‍ය මිශ්‍ර වී ඇත.කළු පැහැයක් ගන්න අතර ජීවින් බහුලය.මෙමෙ පස හියුමස් නම් වේ.
B මහල - අර්ධ ලෙස දිරාපත් වූ මවු පාෂාණ ඇති කොටස වේ.
C මහල - මවු පාෂාණ දිරාපත් වුවද පාංශු වර්ධනයට සම්බන්ධ වී නොමැත.රසායනික ජීර්ණය බොහෝ දුරට සිදු වේ.
පාංශු ව්‍යාප්තිය
පස නිර්මාණය කෙරෙහි බලපාන සාධක අනුව එකිනෙකට වෙනස් පස් වර්ග නිර්මාණය වී තිබේ.එක් පස් වර්ගයකින් තවත් පස් වර්ගයක් වෙන් වන කලාපය ක්‍රාන්ති කලාපය නම් වේ.
ප්‍රශ්න -
01.පස නිර්මාණය වන ආකාරය පැහැදිලි කරන්න.
ඓන්ද්‍රීය ද්‍රව්‍ය දීර්ඝ කාලයක් දිරාපත් වීමෙන් හා පාෂාණ ජීර්ණය වීමෙන් සැපයෙන ජිර්ණවශේෂ මිශ්‍ර වීමෙන් පස නිර්මාණය වේ.
02.ඔබ අසා ඇති විවධ පස් වර්ග මොනවාද?
දියළු පස,වැලි පස,රතු ලැටරයිට් පස,පොඩ්සොල් පස
03.පසේ වර්ධනයට බලපාන සාධක නම් කොට ඒවා කෙටියෙන් පැහැදිලි කරන්න.
දේශගුණය - පසේ වර්ධනයට බලපාන සාධකයකි.දේශගුණය යහපත් වීමෙන් පස වර්ධනයට කිසිදු හානියක් සිදු නොවේ.
පාංශු ජීවින් - පාංශු ජීවින් යනු පසේ ජිවත් වන සතුන්ය.ඔවුන්ද බෙහෙවින් පසේ වර්ධනයට උදවු වේ.පාංශු ජීවින් පස සරු කරයි.
භූ විෂමතාව - පසේ වර්ධනයට බලපාන සාධකයකි.
මවු පාෂාණ - පසේ වර්ධනයට බලපාන සාධකයකි.
වෘක්ෂලතා - පසේ වර්ධනයට බලපාන සාධකයකි.වෘක්ෂලතා වලින් හැලී යන ශාක පත්‍ර පොලොව මත තැන්පත් වී ජීර්ණය වී පස සැදීමට උපකාරී වේ.
මනුෂ ක්‍රියා - පස මිනිසාගේ පැවැත්ම සදහා ඍජු ලෙස දායක වේ.ඒවගේම පසේ වර්ධනයට බලපාන සාධකයකි.
කාලය - ඓන්ද්‍රීය ද්‍රව්‍ය දිරාපත් වීමට දීර්ඝ කාලයක් ගත වේ.
04.මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් සදහා පස බලපාන ආකාරය නිදසුන් දෙකක් ඇසුරින් පැහැදිලි කරන්න.
* කෘෂිකාර්මික කටයුතු වලදී ඒ ඒ භෝග වර්ග වලට පස බලපායි.දියළු පස වී වගාවටත් වැලි පස පොල් වගාවටත් බලපායි.
* කර්මාන්ත හා ජනාවාස ස්ථානගත වීමේදී.රතු ලැටරයිට් පස හා පොඩ්සොල් පස සහිත පස් කලාප ජනාවාස වලට වඩාත් යෝග්‍ය වේ.
05.නිවර්තන කලාපයේ දක්නට ලැබෙන පස් වර්ග 05 ක් නම් කරන්න.
තුන්ද්‍ර පස,ලැටරයිට්,ක්ෂේම භුමි පස,පොඩ්සොල්,ස්ටේජ් පස.
06.එම පස කුමන භෝග වගාවන් සදහා සුදුසු වේදැයි දක්වන්න.
දියළු පස වී වගාවටත් ලැටරයිට් පස තේ වගාවටත් සුදුසු වේ.
07.පාංශු ඛාදනයට මිනිසා හේතු වන ආකාරය පැහැදිලි කරන්න.
බැවුම් ප්‍රදේශ වල කැලෑ එලි කිරීම, අක්‍රමවත් ලෙස භුමි පරිභෝග කිරීම, කාර්මික හා කෘෂි කාර්මික අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීම.
08.මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් නිසා සිදු වන පාංශු ඛාදනය අවම කා ගැනීමට ඔබ කරන යෝජනා කවරේද?
වනාන්තර ආරක්ෂා කිරීම,අපද්‍රව්‍ය ක්‍රමවත්ව බැහැර කිරීම,රසායනික පොහොර වෙනුවට කාබනික පොහොර භාවිතය.
උසස් පෙළ
ආර්ථික විද්‍යාව
(සිද්ධාන්ත/පුනරීක්ෂණ)
තනි හෝ කණ්ඩායම් පන්ති
076-6557372 (කොළඹ/ගම්පහ අවට පමණි)
(විශ්වවිද්‍යාල සිසුවෙකු විසින් මෙහෙයවයි)
