අධ්‍යයන චාරිකා අංක 01 - ඉහල කොත්මලේ ජල විදුලි බලාගාරය (01 ලිපිය)
අධ්‍යයන චාරිකා ලිපි අංක 1
ඉහළ කොත්මලේ ජල විදුලි ව්‍යාපෘතිය - 1 කොටස
1995 වර්ෂයේ සිට දීර්ඝ කාලයක් පුරා සිදු කල අපගේ අධ්‍යයන චාරිකා සටහන්, මේ ආකාරයෙන් ඔබ වෙත ඉදිරිපත් කරමු.
(වරුණ බණ්ඩාර සමඟින් සාන්තලාල් ධර්මසේන)
හැඳින්වීම
ප්‍රමාණයෙන් කුඩා වුවත් ශ්‍රී ලංකාවේ මධ්‍ය කඳුකරයෙන් ආරම්භ වී පහළට ගලා හැළෙන සුන්දර දිය ඇලි ප්‍රමාණය සුළුපටු නැත. මෙම දිය ඇලිවලින් විදුලිය නිපදවා ජාතික විදුලිබල පද්ධතිය පෝෂණය කරන දිය ඇලි අතරට “සාන්ත ක්‌ලෙයාර්” දිය ඇල්ල ද එක්‌ වී ඇත.
ශ්‍රී ලංකාවේ දිය ඇලි අතරින් පුළුල් ම දිය ඇල්ල වන සාන්ත ක්‌ලෙයාර් දිය ඇල්ලේ උස අඩි 265 ක්‌ පමණ වෙයි. මෙවන් සුන්දර දිය ඇල්ලකට උපත ලබා දෙන කොත්මලේ ඔය, ශ්‍රී ලංකාවේ මධ්‍ය කඳුකරයේ දකුණුපසින් පිහිටා ඇති අතර, නුවරඑළිය පරිපාලන දිස්‌ත්‍රික්‌කයට මෙය අයත් වෙයි. මහවැලි ගඟේ අතු ගංගාවක්‌ වන කොත්මලේ ඔයේ පිහිටි ඉහළ ජල පෝෂක ප්‍රදේශය, ඉහළ කොත්මලේ ජල විදුලිබල ව්‍යාපෘතියට අයත් වෙයි.
ශ්‍රී ලංකාව දිනෙන් දින උග්‍ර වන විදුලිබල අර්බුදයකට මුහුණ පා සිටින බව රහසක්‌ නො වේ. මෙයට එක්‌ ප්‍රධාන හේතුවක්‌ වන්නේ දිනපතා ඉහළ යන විදුලි බල ඉල්ලූම සපුරා ලීම සඳහා ලංකා විදුලි බල මණ්‌ඩලය විසින් කරන ලද සැලසුම් විවිධ විරෝධතා හේතුවෙන් නිසි කලට ක්‍රියාත්මක කිරිමට නොහැකි වීම ය. ඉහළ කොත්මලේ බලාගාරය සහ නොරොච්චෝලේ බලාගාරය මෙයට විසඳුම් ලබා දෙන කදිම නිදසුන් වෙයි.
මහවැලි මිටියාවතේ ජල විදුලි සංවර්ධන කටයුතු වර්ෂ 1968 දී ආරම්භ විමෙන් පසු, ඉහළ කොත්මලේ ජල විදුලි ව්‍යාපෘතියේ අදහස මතු විය. මේ අදහසට අනුව වර්ෂ 1985 දී ජපාන රජයේ සහයෝගය ඇතිව මෙම ව්‍යාපෘතියේ මූලික අධ්‍යයන කටයුතු ආරම්භ විය. මෙම අධ්‍යයනය සඳහා ප්‍රධාන ස්‌ථාන 5ක්‌ තුළ විදුලිබල සංවර්ධන යෝජනා ක්‍රම 8ක්‌ පිළිබඳව අධ්‍යයන කර ඇත. මෙම සැලසුම් 8න් 2ක්‌ ආර්ථික හා තාක්‌ෂණික වශයෙන් යෝග්‍ය වූ සැලසුම් ලෙස වැඩිදුර අධ්‍යයනයකට යොමු කර ඇත. මෙම සැලසුම් දෙකෙන් එකක්‌ කලිඩෝනියා ප්‍රදේශයේ ඉදි වන විශාල ජලාශයක්‌ සහිත ව්‍යාපෘතියක්‌ විය. එහෙත් මෙම ජලාශය ඉදි කිරීමෙන් ප්‍රදේශයේ පවුල් 2700ක්‌ අවතැන් වීම සුවිසල් පරිසර හා සමාජ ප්‍රශ්නයක්‌ විය.
දෙවන සැලසුම වූයේ, තලවා කැලේ ප්‍රදේශයේ ඉදි කරන කුඩා වේල්ලක්‌ සමග වන කුඩා ජලාශයක්‌ නිසා, අවතැන් වන පවුල් සංඛ්‍යාව 495කට පමණ සීමා විය. ඉන්පසු වර්ෂ 1993 සිට 1995 දෙවසර තුළ කළ ශක්‍යතා අධ්‍යයන වාර්තා නැවත සමික්‍ෂණයට ලක්‌ කිරීමෙන් හා පාරිසරික ඇගයීම් කටයුතු සිදු කර, වඩාත් යෝග්‍ය සැලසුම් තෝරා ගැනීම සිදු කෙරිණි. ඒ අනුව වර්ෂ 1998 ජූලි මස ජාතික පාරිසරික පනතට අනුව, ඉහළ කොත්මලේ ජල විදුලිබල ව්‍යාපෘතිය සඳහා අනුමැතිය ලැබිණි. මෙම තීරණය හා සම්බන්ධ වූ විරෝධතාවක්‌ උසාවිය හමුවේ නිරාකරණය විමෙන් පසු, අවසන් පූර්ණ අනුමැතිය වසර 2000 මාර්තු මස ලැබිණි.
කෙසේ වෙතත් ඉහළ කොත්මලේ ජලවිදුලි ව්‍යාපෘතියට, සාන්ත ක්‌ලෙයාර්, ඩෙවෝන්, රම්බොඩ, පූනා සහ සාන්ත ඇන්ඩෲස්‌ යන දිය ඇලිවලට ගලන ජලයෙන් කොටසක්‌ බෙදාහැරීමට කලින් තීරණය කර තිබුණ ද ඉදිරිපත් වූ විරෝධතා නිසා රම්බොඩ, පූනා, ඩෙවොන් හා සාන්ත ඇන්ඩෲස්‌ යන දිය ඇලිවලින් ජලය ලබාගැනීමේ අදහස ඉවත් කරන ලදි. දැනට ක්‍රියාත්මක වන ව්‍යාපෘතිය යටතේ කොත්මලේඔයේ ජලයෙන් කොටසක්‌ පමණක්‌ භාවිත කෙරෙන අතර, සාන්ත ක්‌ලෙයාර් දියඇල්ල සඳහා දිවා කාලයේ දිනකට ජලය ඝන මීටර 47500ක්‌ පමණ නිදහස්‌ කිරිමට යෝජිත ය. මේ නිසා දිය ඇල්ලේ සුන්දරත්වයට හානියක්‌ නො වනු ඇතැයි ව්‍යාපෘතියට අනුව පැහැදිලි වෙයි.
ව්‍යාපෘතිය ඉදිකිරීමේ ක්‍රියාවලිය ගැන 2 වන ලිපියෙන් දැනගනිමු.
