පැසිස්ට්වාදය
පැසිස්ට්වාදය
පැසිස්ට්වාදය වූ කලි රාජ්‍යයේ ප්‍රභවය පිළිබද න්‍යායක් නොවේ. එය රාජ්‍යයේ ප්‍රායෝගික ක්‍රියාකාරීත්වය පිළිබද අදහසක් ඉදිරිපත් කරන මතයකි. අර්බස්ට් මර්කියුලිස් මෙය හදුන්වන්නේ ධනවාදයේ නිශේධනය ලෙසයි. ප්‍රථම ලෝක සංග්‍රාමයෙන් අන්ත පරාජයට පත් ජර්මනියට වර්සේල්ස් ගිවිසුම හේතු කොටගෙන ජයග්‍රාහී රටවලට අති විශාල යුධ වන්දියක් ගෙවීමට සිදු විය. ජර්මනියට සහාය දුන් ඉතාලිය සහ ස්පාඤ්ඤ යන රටවලට ද මෙම ගිවිසුමේ අහිතකර ප්‍රතිපල භුක්ති විදීමට සිදු වූ අතර තුලනය නොකළ හැකි උද්ධමනයක් ලෙස ආර්ථික අර්බුධය පෙනී සිටියේ ය. ආර්ථික අර්බුධය හේතු කොට ගෙන පැනනැගි සමාජ සමාජ අසමතුලිත තාවයට ධනවාදයෙන් පිළිතුරක් සැපයිය නොහැකි වූ අතර එතෙක් ක්‍රියාත්මක වූ ලිබරල් ප්‍රජාත්‍රන්තවාදයට එරෙහි ව වාමාංශික හා දක්ෂිණාංශික පැසිස්ට් වශයෙන් දේශපාලන බලවේග දෙකක් නිර්මාණය විය.
අසහනයට පත් සමාජයේ පහළ ස්ථර වල ජන කොටස් වාමාංශික ව්‍යාපාරය වටාත් ආර්ථික අර්බුධයෙන් වියරු වැටුණු ඉහළ ධනපති පන්තිය පැසිස්ට් ව්‍යාපාරය වටාත් එක් වුහ. වාමාංශික ව්‍යාපාරය විප්ලවවාදී නොවීම, දුර්වල දේශපාලන උපාය මාර්ග අනුගමනය කිරීම ආදිය හේතු කොට ගෙන අසාර්ථක වන අතර නායකත්වයේ ආකර්ෂණය බව, සංවේදී සටන්පාට, සමාජයේ සෑම ජන කොටසකට ම ආමන්ත්‍රණය කිරීම, අසහනයට පත් ධනේෂ්වර පන්තියට කරනලද සුවිශේෂී ඇමතීම යන කරුණු නිසා වාමාංශික ව්‍යාපාරය යටපත් කොට පැසිස්ට් ව්‍යාපාරය මතුවිය. පැසිස්ට්වාදී දේශපාලන මතවාදයේ න්‍යායාචාර්ය වරුන් අතර
1. ෆෙඩ්රික් නිට්ශේට්
2. හෙගල්
3. රෝසන් බර්ග්
4. විල්ප්‍රඩ් පැරඩෝ
වැන්නන්ගේ අදහස් මෙම පැසිස්ට්වාදය පෝෂණය වීම සදහා බොහෝ සේ ඉවහල් වී ඇත. හෙගල් ඉදිරිපත් කළ විඥානවාදී අදහස් පදනම් කොට ගෙන රාජ්‍ය දේවත්වය තරම් උත්තරීතර තත්වයට පත් කොට ඇති අතර රාජ්‍ය පාලකයා වෙත ද අධිමානුෂිකත්වයක් ආරෝපණය කොට ඇත. පාලකයා “සර්වතෝ භද්‍රය” සකලවිධ උතුම් ගුණාංග වලින් යුක්ත ය. ඥනවන්ත බව, ගුණ ගරුක බව, මානව දයාව, රණ ශූරත්වය, වීරත්වය, රාජ්‍ය තන්ත්‍රක බව හා දේශප්‍රේමීත්වය ඔහු සතු ය. ඔහු අකාර්ශනීය වේ. ඔහු වන්දනීය වේ. රාජ්‍යයේ සෑම මාධ්‍යයක් ම පැසිස්ට් පාලකයා පිලිබද ඉහත පුද්ගලාදී වන්දනයෙහි යෙදිය යුතු ය. මෙම ක්‍රියාකාරීන් අනුගමනය කරන ලද ප්‍රතිපත්තීන්හි කැපී පෙනුණු ලක්ෂණ කිහිපයකි.
1. රාජ්‍ය හා ජාතිය සර්ව සම ලෙස සැළකීම
2. ජාතිවාදය ස්මතු කිරීම
3. බුද්ධියට වඩා හැගීම් වලට ආමන්ත්‍රණය කිරීම හා ප්‍රචාරණ ශක්තිය
4. දැඩි විනය ගරුක බව
පැසිස්ට්වාදී රාජ්‍යක රාජ්‍ය හා පුරවැසිය අතර සබදතාවය
1.පුද්ගලයා පෙනී සිටින්නේ රජ්‍ය වෙනුවෙනි
2.ජනතා සහභාගීත්වය සපුරා ප්‍රතික්‍ෂේප කරයි
3.දේශපාලන කෘත හස්ත භාවය පාලකයා සතු වේ
4. සාමාන්‍ය ජනතාව පාරිභෝගිකයන් පමණි
5. පාලකයා කිසිවිටෙක ජනතාවට වගකීමට බැදී නැත
6. රාජ්‍ය නග්න බලයට ප්‍රශ්න කිරීමකින් තොර ව යටත් වැසියා අවනත විය යුතු ය.
7. පුරවැසියාට නිදහස් අයිතිවාසිකම් සමානාත්මතාවයන් නැත
8. හිංසනය හා මර්ධනය උතුම් ක්‍රියාවකි
9. මානව දයාව බියගුළු දෙයකි
10. නිදහස වූ කලි පුරවැසියන් රාජ්‍ය බලයට අවනත වීමෙන් ලබන ආත්ම තෘප්තියයි
11. ආණ්ඩුව විවේචනය කිරීමට හෝ වෙනස් කිරීමට පුරවැසියාට නොහැක
12. ස්ත්‍රීන්ට වඩා පුරුෂයා උතුම් බව දක්වයි
13. ජාතීන් අතර උසස් හා පහත් වශයෙන් වර්ග කරයි
14. ජාතීන් අතර සමගිය සදාචාර වෙනත් සංස්කෘතීන් සියල්ල පිළිකුල් කරයි
15. දේශපාලනයේ විනිවිධ භාවයක් නැත
16. දේශපාලන පක්ෂ පිහිටුවා ගැනීමට නොහැක
