3.1 - භෞතික අවස්ථා අනුව ජලය වර්ග කිරීම
පරිසරයෙන් අපට ලැබෙන ප්‍රයෝජනවත් ද්‍රව්‍ය සිහිපත් කරන්න. ජලයට ඒ අතරින් ප්‍රමුඛ ස්ථානයක් ලැබෙනු ඇත.
ජලය (Water) යයි කියූ පමණින් ම අපේ මතකයට නැගෙන්නේ ගංගා, ඇළ, දොළ, ළිං, පොකුණු ආදිය යි. ඒවායේ අඩංගු වන්නේ ද්‍රව අවස්ථාවේ පවතින ජලයයි. ජලය සැමවිට ම පවතින්නේ ද්‍රව අවස්ථාවේ පමණක් ද? ඒ පිළිබඳව සොයා බැලීමට පහත දැක්වෙන කි්‍රයාකාරකමෙහි නිරත වෙමු.
ක්‍රියාකාරකම 3.1
ජලය පවතින අවස්ථා හඳුනාගැනීම
අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය :- කුඩා අයිස් කැට කිහිපයක්, කැකෑරුම් නළයක්, දාහකයක්.
ක්‍රමය :-
- කුඩා අයිස් කැට කිහිපයක් කැකෑරුම් නළයකට දමන්න.
- රූප සටහනේ පෙනෙන පරිදි දාහකයක් භාවිතයෙන් අයිස් කැට සහිත කැකෑරුම් නළය රත් කරන්න.
- ඔබේ නිරීක්ෂණ වාර්තා කරන්න.
- එම නිරීක්ෂණවලට අනුව එළඹිය හැකි නිගමන මොනවා ද ?
රත් කිරීමේ දී අයිස් ද්‍රව ජලය බවට පත්වන බවත්, තවදුරටත් රත්කිරීමේ දී ද්‍රව ජලය, ජල වාෂ්ප බවටත් පත්වන බව ඉහත කි්‍රයාකාරකමෙහි දී නිරීක්ෂණය කළ හැකි ය. මේ අනුව ජලය, අයිස්, ද්‍රව ජලය හා ජල වාෂ්ප ලෙස පිළිවෙලින් ඝන, ද්‍රව හා වායු යන භෞතික අවස්ථා තුනෙහි ම පවතින බව පැහැදිලි ය.
ස්වාභාවික පරිසරයෙහි ඝන, ද්‍රව හා වායු අවස්ථාවල පවතින ජලය දක්නට ලැබේ.
ඝන අවස්ථාවේ පවතින ජලය
ජලයේ ඝන අවස්ථාව සඳහා අයිස්, හිම හා ග්ලැසියර් උදාහරණ වේ. ධ්‍රැවාසන්න පෙදෙස්වල ග්ලැසියර් ලෙස පවතින්නේ ඝන අවස්ථාවේ ඇති ජලයයි. ඇතැම් රටවල ශීත කාලයේ දී හිම ලෙස පවතින්නේ ද ඝන
අවස්ථාවේ ඇති ජලයයි.
ද්‍රව අවස්ථාවේ පවතින ජලය
ඇල දොළ, ගංගා, වැව්, පොකුණු, ළිං, සාගර හා මුහුදු තුළ ද්‍රව අවස්ථාවේ ඇති ජලය දැකගත හැකි ය. අපි බොහෝ විට ජලය ලෙස ව්‍යවහාර කරනු ලබන්නේ ද්‍රව අවස්ථාවේ පවතින ජලයටයි.
වායු අවස්ථාවේ ඇති ජලය
ජල වාෂ්ප හා හුමාලය වායු අවස්ථාවේ පවතින ජලය සඳහා උදාහරණ වේ. වායුගෝලය තුළ ජලය පවතින්නේ ජල වාෂ්ප ලෙසයි.
වායුගෝලයේ ජල වාෂ්ප පවතීදැයි සොයා බැලීමට පහත දැක්වෙන ක්‍රියාකාරකමෙහි නියැලෙමු.
ක්‍රියාකාරකම 3.2
වායුගෝලයේ ජල වාෂ්ප පවතීදැයි පරික්ෂා කිරීම
අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය :- වීදුරුවක්, අයිස් කැට කිහිපයක්, ජලය, කාඩ්බෝඩ් කැබැල්ලක්
ක්‍රමය :-
- වීදුරුවට අඩක් පමණ වන සේ ජලය දමන්න.
- වීදුරුව කාඩ්බෝඩ් කැබැල්ලකින් වසන්න.
- මද වේලාවකට පසු පිටත පෘෂ්ඨය නිරීක්ෂණය කරන්න.
- එම ජල වීදුරුවට ම අයිස් කැට කිහිපයක් එකතු කරන්න.
- වීදුරුව කාඩ්බෝඩ් කැබැල්ලකින් වසන්න.
- මද වේලාවකට පසු පිටත පෘෂ්ඨය නිරීක්ෂණය කරන්න.
- ඔබේ නිරීක්ෂණ වාර්තා කරන්න.
- නිරීක්ෂණ ඇසුරින් එළඹිය හැකි නිගමන මොනවා ද ?
වායුගෝලයේ ඇති ජල වාෂ්ප ඝනීභවනය වී වීදුරුවේ පිටත පෘෂ්ඨය මත තැන්පත් වී ඇති අයුරු නිරීක්ෂණය කළ හැකි ය. මේ අනුව වායුගෝලයේ ජල වාෂ්ප පවතින බව නිගමනය කළ හැකි වේ.