2 පාඩම, බුදු ගුණ හැඳින බුත් සරණ යා යුතු (ඉගැන්වීම් උපකාරක කෙටි සටහන්)

වීදාගම මෛතෙය හිමිපාණන් විසින් රචිත බුදු ගුණාලංකාරයෙහි එන පද්‍ය ඇසුරින් සත්ථා, බුද්ධ, භගවා යන බුදු ගුණ පිළිබඳව මෙම පාඩමින් උගනිමු.

සත්ථා

බව කතරින් එතෙර - ලනුයෙන් සතන් හැමවර

තිලෝගුරු මුනිවර - වීය සත්තා නමින් පුවතර

මෙම කවියට අනුව සත්වයන් සසර කතරින් හැමකල්හිම එතෙර කරන බැවින් බුදුරදුන් සත්ථා නම් වන සේක.

සත්ථා යන්නෙහි තේරුම අනුශාසනා කරන්නා හෙවත් ගුරුවරයා යන්නය.

බුදුරදුන් දෙවි මිනිසුන්ට ගුරුවරයෙකු වන බැවින් සත්ථා දේව මනුස්සානං යන නමින් හඳුන්වයි.

බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දේශනා ක්‍රමය පුද්ගලයාගේ බුද්ධි මට්ටම අනුව වෙනස් විය.
උදා:-

1. චුල්ල පන්ථක තෙරුන්ට රෙදි කැබැල්ලක් පිරිමැදීමට සැලැස්වීම.

2. රාහුල තෙරුන්ට මුහුණ බලන කණ්ණාඩියක් සහ කුඩා බඳුනක් උපමාවට ගෙන දහම් දෙසීම.

3. කිසා ගෝතමියට කිසිවෙකු නොමළ ගෙයකින් අබ මිටක් ගෙන ඒමට නියම කිරීම.

4. කසී භාරද්වාජ බමුණාට බිත්තර වී, වර්ෂා ජලය, වියහහ, නගුල ආදිය යොදා ගනිමින් ධර්මාවබෝධය ලබා දිම.

බුද්ධ

සිව් සස් සිය නැණින් - දෙන දැන්වීය කුළුනින්

දුරලයි අනුවණින් - එ බුදු නම්විය ගුණ පමණින්

මෙම කවියෙන් ප්‍රකාශ වන්නේ කරුණු 3 ක් නිසා බුදුරදුන් බුද්ධ ගුණයෙක් යුක්ත වන බවයි.

1. තම නුවණින් චතුරාර්ය සත්‍ය අවබෝධ කරගැනීම.

2. චතුරාර්ය සත්‍ය අන් අයට අවබෝධ කරවීම.

3. අනුවණ කමින් සත්වයන් මුදවාලීම.

සටහන:-

තෙත බරිත ඇඳුමින් සදිසා නමස්කාර කළ තරුණයා සිඟාල ගෘහපතියා බවත්, සිඟාලෝවාද සූත්‍රයට මුල් වූ කතාවත් දරුවාට කියා දෙන්න.

භගවා

බෙදුයෙන් දහම් කඳ - බජනය කළෙන් ගුණ කඳ

බග දහමින් සසඳ - බැවින් බගවත් වීය මිණිසඳ

මෙම කවියෙන් ප්‍රකාශ වන්නේ කරුණු 3 ක් නිසා බුදුරදුන් භගවා ගුණයෙන් යුක්ත වන බවයි.
ඒවානම්,

1. සියලු ධර්මයන් කුසල් - අකුසල් ආදී කොටස් ලෙස බෙදා දැක්වීම.

2. උතුම් වූ මිනිස් ගුණ දහම් පැවතීම.

3. ඉසුරුමත් බව, කීර්තිය ආදී භග ධර්මයෙන් යුක්ත වීම.

සටහන:-

ඔබ වහන්සේ යටිකුරු කළ බඳුනක් උඩුකුරු කොට තැබුවා සේ, වසා තිබූ දෙයක් විවර කළා සේ... දහම් දෙසන ලදි. ආදී වශයෙන් උදාන වාක්‍ය ප්‍රකාශ කළ අවස්ථා කිහිපයක් පහත දැක් වේ.

1. කසීභාරද්වාජ සූත්‍රය - කසීභාරද්වාජ බමුණා විසින් (කෙත පාලු වූ බමුණා)

2. උපාලි සූත්‍රය - උපාලි ගෘහපති විසින් (කාය දණ්ඩ, මනෝ දණ්ඩ, වචී දණ්ඩ පිළිබඳ ගැටලුව)