35 පාඩම, පිරිහීමේ දොරටු වසාලමු (ඉගැන්වීම් උපකාරක කෙටි සටහන්)

“පරාභව මුඛ“ හෙවත් පිරිහීමේ දොරටු 18 ක් පිළිබඳව පරාභව සූත්‍රයේ සඳහන් වෙයි.

ඒවානම්,

1. ධර්මයට අකමැති වීම.

2. අසත්පුරුෂයන්ට ප්‍රිය කිරීම.

3. සත්පුරුෂයන් ප්‍රිය නොකිරීම.

4. අසත්පුරුෂ ධර්මයට ප්‍රිය නොකිරීම.

5. නිතරම නිදනසුලු බව.

6. කතාවෙන්ම දවස ගෙවීම.

7. උත්සාහයෙන් තොර වීම.

8. කම්මැලිකම.

9. නිතර කිපෙනසුලු බව.

10. මව්පියන් පෝෂණය නොකිරීම.

11. ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන් බොරුවෙන් රැවටීම.

12. බොහෝකොට ඇති ධනය තනියම භුක්තිවිඳීම.

13. තම නෑදෑයන් පහත් කොට සැළකීම.

14. ස්ත්‍රීන් කෙරෙහි, සුරාව කෙරෙහි, සූදුව කෙරෙහි ලොල් බව.

15. වෙසඟනන් හා පර අඹුවන් කරා යාම.

16. මහලු අයෙකු ලාබාල තරුණියක විවාහ කරගැනීම.

17. නාස්තිකාර පුද්ගලයෙකු ප්‍රධානත්වයෙහි තැබීම.

18. රජ කුලයෙහි උපන්, ධනයෙන් හීන, වස්තු තණ්හාව ඇති අයෙකු රජකම පැතීම.
 

සටහන:-

පෙළ පොතේ දැක්වෙන්නේ පරාභව සූත්‍රයට අදාලව බුදුරදුන් විසින් දෙවියාට පිළිතුරු දුන් ගාථා පමණකි. දෙවියා විසින් බුදුරදුන්ගෙන් විමසූ ප්‍රශ්න දැක්වෙන ගාථා මෙහි අඩංගු නොවේ.

මෙම කෙටි සටහනෙහි පරාභව සූත්‍රයේ ගාථා වල සරළ අර්ථය දක්වා ඇත. තවද ඒ ඒ ගථාවට අදාළව පාලි වචනාර්ථයන් සටහන:- වශයෙන් දක්වා ඇත. ගුරුවරයාගේ දුරාවබෝධය සඳහාම මෙසේ කොට ඇත.
 

සුවිජානෝ භවං හොති - සුවිජානෝ පරාභවෝ
ධම්මකාමෝ භවං හොති - ධම්මදෙස්සී පරාභවෝ

අර්ථය

දියුණුවන පුද්ගලයා පහසුවෙන් දැනගත හැකිය. පිරිහෙන පුද්ගලයා ද පහසුවෙන් දැනගත හැකිය. ධර්මයට කැමති තැනැත්තා දියුණුවන්නා ය. ධර්මයට ද්වේෂ කරන්නා පිරිහෙන්නා ය.

සටහන:-
වචනාර්ථ

සුවිජාන - පහසුවෙන් දැනගත හැකි.
භව - දියුණුව, අභිවෘදිය.
හොති - වේ, සිදු වේ.
පරාභව - පිරිහීම.
ධම්මකාම - ධර්මයට කැමති.
ධම්මදෙස්සී - ධර්මයට විරුද්ධ වන්නා.

අසන්තස්ස පියා හොන්ති - සන්තේ න කුරුතේ පියං.
අසතං ධම්මං රෝචේතී - තං පරාභවතෝ මුඛං.

අර්ථය

පිරිහෙන පුද්ගලයාට අසත් පුරුෂයෝ ප්‍රිය වෙති. සත් පුරුෂයා කෙරෙහි ප්‍රිය නොකෙරෙයි. අසත් පුරුෂ ධර්මය ප්‍රිය කරයි. එය පුද්ගලයාගේ පිරිහීමට හේතුවකි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

අසන්ත - අසත්පුරුෂයා.
පියා - ප්‍රිය, කැමති.
සන්ත - සත්පුරුෂයා.
රොචෙති - රුචි කෙරේ, කැමති වේ.
තං - එය.

නිද්දාසීලී සභාසීලී - අනුට්ථාතා ච යෝ නරෝ
අලසෝ කෝධ පඤ්ඤාණෝ - තං පරාභවතෝ මුඛං

අර්ථය

නිතර නිදනසුළු වේද, පිරිස සමග එකට සිටීමට කැමතිවෙයිද, උට්ඨාන වීර්යයෙන් තොරවූයේ වෙයි ද, අලස වූයේ වෙයි ද, නිතර කිපෙනසුළු වූයේ වෙයි ද එය පුද්ගලයාගේ පිරිහීමට හේතුවකි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

නර - මනුෂ්‍යයා, මිනිසා.
කොධ - ක්‍රෝධය.

යෝ මාතරං වා පිතරං වා - ජිණ්ණකං ගත යොබ්බනං
පහූසන්තෝ න භරති - තං පරාභවතෝ මුඛං

අර්ථය

යම් පුද්ගලයෙකු තමාට හැකියාව තිබිය දී මහළුව ජරාවට ගිය මව හෝ පියා හෝ පෝෂණය නොකරයි ද එය පිරිහීමට හේතුවකි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

මාතර - මව.
පිතර - පියා.
ජිණ්ණ - දිරාගිය, මහලු, වයස්ගත.
ගත - ගිය, පසුගිය.
යොබ්බන - තරුණ බව.
පහුත - බොහෝ, අධික.
භරති - පෝෂණය කෙරේ, ඇතිදැඩි කෙරේ.

යෝ බ්‍රාහ්මණං වා සමණං වා - අඤ්ඤං වාපි වණිබ්බකං
මුසාවාදේන වඤ්චේති - තං පරාභවතෝ මුඛං

අර්ථය

යමෙකු තමන් වෙත පැමිණෙන ශ්‍රමණයෙකු හෝ බ්‍රාහ්මණයෙකු හෝ වෙනත් යාචකයෙකු හෝ බොරුවෙන් රවටා ද එය පිරිහීමට හේතුවකි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

වා - හෝ, නොහොත්.
අඤ්ඤ - අන්‍ය, අනික්, වෙන.
වණිබ්බක - යාචකයා.
වඤ්ච - රවටයි, වංචා කරයි.

පහූත චිත්තෝ පුරිසෝ - සහිරඤ්ඤෝ සභෝජනෝ
ඒකෝ භුඤ්ඡති සාදුනි - තං පරාභවතෝ මුඛං

අර්ථය

බොහෝ රන් රිදී මුතු මැණික් හා කහවනු ඇති, ආහාරපාන හොදින් ඇති පුද්ගලයෙක් තනිවම ඒවා පරිභෝග කෙරේ ද එය පිරිහීමට හේතුවකි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

පහුත - බොහෝ, අධික.
චිත්ත - ධනය, සම්පත.
පුරිස - මනුෂ්‍යයා. (පුද්ගලයා)
හිරඤ්ඤ - වැඩෙහි නොයෙදූ රන්.
භොජන - ආහාර, කෑම.
එකො - එක් පුද්ගලයෙක්.
භුඤ්ඡති - අනුභව කරයි. (භුක්ති විඳියි)

ජාතිත්ථද්ධෝ ධනත්ථද්ධෝ - ගොත්තත්ථද්ධෝ ච යෝ නරෝ
සඤ්ඤාතිං අතිමඤ්ඤේති - තං පරාභවතෝ මුඛං

අර්ථය

ජාතිය නිසා හෝ ධනය නිසා හෝ ගෝත්‍රය නිසා හෝ ඇති වූ මානයෙන් යුක්ත යම් මිනිසෙකු සිය ඤාතීන් පහත්කොට සළකා ද එය පිරිහීමට හේතුවකි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

ජාතිත්ථද්ධ - කුලය නිසා උඩඟු වූ.
ධනත්ථද්ධ - ධනය නිසා උඩඟු වූ.
ගොත්තත්ථද්ධ - ගෝත්‍රය නිසා උඩඟු වූ.
නර - මිනිසා.
සඤ්ඤාති - තම නෑයා, ඤාතියා.
අතිමඤ්ඤති - පහත්කොට සිතයි, අවමන් කරයි.

ඉත්ථි ධුත්තෝ සුරා ධුත්තෝ - අක්ඛධුත්තෝ ච යෝ නර
ලද්ධං ලද්ධං විනාසේති - තං පරාභවතෝ මුඛං

අර්ථය

යම් මිනිසෙක් ස්ත්‍රීන් කෙරෙහි ලොල්වූයේ, සුරාවෙහි ලොල්වූයේ, සූදුවෙහි ලොල්වූයේ, තමාට ලැබෙන ලැබෙන දෑ විනාශ කරයි ද එය පිරිහීමට හේතුවකි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

ඉත්ථිධුත්ත - ස්ත්‍රීන් කෙරෙහි ලොල් අය.
සුරාධුත්ත - බේබද්ධා, මත්පැනෙහි ලොල් අය.
අක්ඛදුත්ථ - දූ කෙළින තැනැත්තා.
ලද්ධ - ලැබූ.
විනාසෙති - විනාශ කරයි.

සේහි දාරේහසන්තුට්ඨෝ - වේසියාසුපදිස්සති
දිස්සති පරදාරේසු - තං පරාභවතෝ මුඛං

අර්ථය

යමෙකු තම බිරින්දගෙන් සතුටට පත් නොවූයේ වෙසගනන් වෙත යයි ද, පර අඹුවන් වෙත යයි ද එය පිරිහීමට කාරණයකි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

දාර - බිරිඳ.
සන්තුට්ඨ - තෘප්තියට පත්වූ, සතුටු වූ.
වෙසියා - වෛශ්‍යාව, වෙසඟන.
දිස්සති - දකියි.
පරදාර - අන්‍යාගේ භාර්යාව.

අතීත යොබ්බනෝ පෝසෝ - ආනේති තිම්බරුත්ථනිං
තස්සා ඉස්සා න සුපති - තං පරාභවතෝ මුඛං

අර්ථය

තරුණවිය ඉක්ම වූ පුද්ගලයෙක් තිඹිරිගෙඩි වැනි පියයුරු ඇති තරුණ තැනැත්තියක ආවාහ කොට ගෙන ඒ ද, ඇය කෙරෙහි සැකෙන් හා ඊර්ෂ්‍යාවෙන් නොනිදා සිටී ද එය පිරිහීමට හේතුවකි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

අතීත - ඉක්ම ගිය, පසුවී ගිය.
යොබ්බන - තරුණ බව.
පොස - පිරිමියා.
ආනෙති - ගෙන එයි.
තිම්බරු - තිඹිරි ගෙඩිය.
ඉස්සා - ඊර්ෂ්‍යාව.
න + සුපති - නොනිදයි.

ඉත්ථිං සොණ්ඩිං විකිරණිං - පුරිසං වාපි තාදිසං
ඉස්සරියස්මිං ඨපාපේතී - තං පරාභවතෝ මුඛං

අර්ථය

සුරාව, සූදුව, මස් මාංශ ආදියෙහි ලොල් වූ ස්ත්‍රියක හෝ පුරුෂයකු හෝ තම වස්තු පරිපාලනයෙහි යොදවයි නම් එය පිරිහීමට හේතුවකි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

ඉත්ථිසොණ්ඩී - සුරා පානයෙහි නිරත ස්ත්‍රියා, සුරා සොඬ ගැහැණිය.
විකිරණ - විසුරුවන (ඉහිරවන).
තාදිස - එබඳු, එවැනි.
ඉස්සරිය - ආධිපත්‍යය, ස්වාමීත්වය.
ඨපාපෙති - තබ්බවයි.

අප්පභෝගෝ මහා තණ්හෝ - ඛත්තියේ ජායතේ කුලේ
සෝච රජ්ජං පත්ථයති - තං පරාභවතෝ මුඛං

අර්ථය

අල්ප වූ භෝග සම්පත් ඇතිව මහා තෘෂ්ණාවෙන් යුක්තව ක්ෂත්‍රිය කුලයෙහි උපන්නෙක් රජකම ප්‍රාර්ථනා කරයි ද එය පිරිහීමට හේතුවකි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

අප්පභොග - දුප්පත්, ස්වල්පභොගය.
මහාතණ්හ - තෘෂ්ණාධිකයා.
ඛත්තිය - ක්ෂත්‍රීය යා.
ජායති - උපදී.
කුල - පවුල.
රජ්ජ - රජ බව.
පත්ථයති - පතයි, බලාපොරොත්තු වේ.

ඒතේ පරාභවේ ලෝකේ - පණ්ඩිතෝ සමවෙක්ඛිය
අරියෝ දස්සන සම්පන්නෝ - ස ලෝකං භජතේ සිවං

අර්ථය

නැණවත් වූ පිරිහීමට කරුණු දන්නා ඒ ආර්ය පුද්ගලයා දෙව්ලොවට පැමිණෙයි.

සටහන:-
වචනාර්ථය

එත - මේ, මෙම.
ලොක - ලොව, ලෝකය.
පණ්ඩිත - පාඥයා. (නැණවත් පුද්ගලයා)
සමවෙක්ඛති - විමසා බලයි.
අරිය - ආර්ය.
දස්සන - දැකීම.
සම්පන්න - යුක්ත වූ.
ලොක - ලෝකය.
භජති - සේවනය කෙරේ.
සිව - නිර්භය, ශාන්ත.
 

අභ්‍යාස:-
1. පෙළ පොතේ සියලුම ක්‍රියාකාරකම් කරවන්න.
 

ශ්‍රේණි විභාගය 2016

1. පිරිහෙන පුද්ගලයාගේ පළමු ලක්ෂණය ලෙස බුදුරජාණන් වහන්සේ පෙන්වා දුන්නේ කුමක් ද? (ල. 5)

2. නිදනසුලු බව හා කතාබහ කරමින් කල්ගත කිරීමට ඇති කැමැත්ත, පුද්ගල පරිහානියට හේතුවන අයුරු දක්වන්න. (ල. 5)

3. මත්ද්‍රව්‍ය වලට ඇබ්බැහි වූවෙකු ඉන් මුදවා ගැනීම සඳහා යෙදියහැකි ධර්මානුකූල උපායමාර්ග මොනවාද? (ල. 5)