සම්පත්
සම්පත්
නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය සදහා යොදා ගන්නා සියලුම යෙදවුම් නිෂ්පාදන සම්පත් වශයෙන් හැඳින්විය හැකිය. එම නිෂ්පාදන සම්පත් ආර්ථික සම්පත් සහ ආර්ථික නොවන සම්පත් වශයෙන් වර්ග කල හැක.
ආර්ථික සම්පත්
අසීමිත වුවමනාවන්ට සාපේක්ෂ සැපයුම සීමාසහිත හෝ හිඟ සම්පත් ආර්ථික සම්පත් ලෙස සැලෙකේ. ආර්ථිකසම්පත් වල මූලික ලක්ෂණයක් වන්නේ හිඟකමයි (සීමිත බව). මේ අනුව නිෂ්පාදන සම්පත් අතුරෙන් සීමා සහිත සැපයුමක් ඇති සම්පත් ආර්ථික සම්පත් හෙවත් හිඟ සම්පත් වශයෙන් හදුන්වනු ලැබේ. ආර්ථික සම්පත් සඳහා මිලක් ද පවතින අතර විකල්ප ප්‍රයෝජන ද ඇත. එම නිසාම ආවස්ථික පිරිවැයක් දක්නට ලැබේ. සමාජයක යම් දෙන ලද අවස්ථාවක අසීමිත මිනිස් වුවමනා සපුරා ගැනීමට අවශ්‍ය කරන භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනය කිරිමෙහිලා යොදා ගත හැකි ආර්ථික සම්භාරය සීමා සහිත වේ.
ආර්ථික සම්පත් වල ලක්ෂණ:-
- ආර්ථික සම්පත් සිමා සහිතයි.
- වුවමනාවන්ට සාපේක්ෂව ආර්ථික සම්පත් හිඟයැයි ප්‍රකාශ කල හැක.
- ආර්ථික සම්පත් විකල්ප ප්‍රයෝජනවල යෙදවීමට හැක, එබැවින් ආවස්ථික පිරිවැයක් පවතී.
ආර්ථික නොවන සම්පත්
සැපයුම අසීමිත සම්පත් ආර්ථික නොවන සම්පත් හෙවත් නොමිල සම්පත් වශයෙන් හැඳින් විය හැක. ශුන්‍ය මිළකදි වුවද ඒවායේ සැපයුම අසීමිතව පවතී. මෙහි ආවස්ථික පිරිවැයක් දක්නට නොමැත.
නිෂ්පාදන සම්පත් ප්‍රධාන වශයෙන් හතරට වෙන් කළ හැකිය.
- භූමිය
- ශ්‍රමය
- ප්‍රාග්ධනය
- ව්‍යවසායකත්වය
නිෂ්පාදන සම්පත් දේපොළ සම්පත් සහ ප්‍රාග්ධන සමපත් ලෙස වර්ගිකරණය කිරිම.
o දේපොළ සම්පත්
o ස්වභාවික සම්පත්
o ප්‍රාග්ධන සම්පත්
o මානව සම්පත් : ශ්‍රමය සහ ව්‍යවසායකත්වය
සම්පත් සම්භාරය.කොතරම් භණ්ඩ හා සේවා ප්‍රමාණයක් නිපදවා ගැනීමට ශක්තියක් ආර්ථිකය සතුව පවතිද?යන්න තීරණය වන්නේ ආර්ථිකය සතු සම්පත් සම්භාරයවතයි.එමෙන්ම රටක නිෂ්පාදන හැකියාවල නිෂ්පාදන ධාරිතාවය විභව නිමැවුම තීරණය වන්නේ ද සම්පත් සම්භාරය මඟින්ය.සම්පත් සම්භාරයේ මූලිකාංග දෙකකින් සමන්විත වෙයි. නිස්පාදන සාධක හා සේවා ප්‍රමාණය. සාධක වල ඵලධායිතාවය.
භුමිය.
නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය සඳහා යොදා ගත හැකි ස්වභාව ධර්මයේ දයාද වශයෙන් මිනිසාට ලැබි ඇති වගා කළ හැකි ඉඩකඩම්ය, වනාන්තර, ඛනිජ ද්‍රව්‍ය, ඛන්ජ නෙල්, ජලය, වාතය, හිරු එළිය වැනි නිෂ්පාදනයට යොදා ගත හැකි සියළුම ස්වාභාවික සම්පත් භුමිය ලෙසට සැලකේ.මේ අනුව පොදුවේ ස්වාභාවික සම්පත් වශයෙන් සැලකෙන සියළුම දෑ භුමිය යන නිෂ්පාදන සාධනය තුළ අන්තර්ගත වේ.
භුමියේ ප්‍රධාන ලක්ෂන:-
· ස්වභාව ධර්මයේදායාදයක් ලෙස ලැබී තිබිම.ස්වභාවික සධකයක් විම.
· භුමියේ සැපයුම වෙනස් කළ නොහැකි බව.එනම් සැපයුම අනම්‍ය වේ.එහෙත් ආර්ථික වශයෙන් ප්‍රයෝජනයට ගන්නා භුමියේ සැපයුම වැඩිකළ හැකි වේ.
· භුමියට සංචලතාවය පිළිබඳ සීමාවක් පවතී.
· ඵලදායිතාවය වර්ධනය කළ හැකි වීම.
· භුමියට ගෙවන ගාස්තුව බදු කුලිය ලෙසට හදුනා ගැනේ.
සමහර භුමි සම්පත් නැවත ගොඩ නැංවිය හැකි සම්පත් ලෙසද පවතී.ඇතැම් ස්වභාවික සම්පත් භාවිතයට ගැනීම නිසා විනාශයට පත් නොවේ.ඒවා යළි යළිත් භාවිතයට ගත හැකිය. කරදිය හෝ මිරිදිය මසුන් , ජලය, වනාන්තර මේවාට උදාහරණයි.සාගරටය් මත්‍යය සමිපත් වැනි දෑ වර්ථමානයේ ප්‍රයෝජනයට ගතහැකි සේම අනාගතයේදී ද ප්‍රයෝජනයට ගත හැකිය.මෙවැනි සම්පත් සජීවි සම්පත් වේ.ස්වභාව ධර්මයෙන් ලැබී ඇති ඇතැමි නිෂ්පාදන සමිපත් භාවිතයක් සමග ක්ෂය වීයනු ලැබේ.ඒවා ප්‍රතිෂ්ඪාපනය කළ නොහැකි සමිපත් ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ.උදාහරනයක් වශයෙන් ඛනිජ තෙල්,ගල් අගුරූ,යපස්,රත්තරං,කොපර් වැනි සමිපත් නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට යොදාගත් විට ඒවායේ ප්‍රමානය අඩුවී යයි.සමහරවිට ප්‍රයෝජනයට ගැනිමත් සමග අවසන් වේ.ඒවා නැවත ගොඩනැංවිය නොහැකි භූමි සමිපත්ය.ප්‍රතිසමිපාදනය කළ නොහැකිය.එහෙත් වර්තමානයේ මිනිසුන් ස්වාභාවික සමිපත් භාවිතා කරන ආකාරයමත ඇතඅමි ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කල හැකි ස්වාභාවික සමිපත් පවා ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කළ යනාහැකි සමිපත් බවත පත්විය හැකිය. ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කළ හැකි සමිපත් සජීවි සමිපත් වන අතර ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කළ නොහැකි සමිපත් අජීවි සමිපත් වේ.
ස්වාභාවික සමිපත් සැපයුමි වෙනස්වීමට බලපාන සාධක
· සමිපත් ක්ෂයවීම-ඛනිජ තෙල් නිධි,මැණික් නිධි ආදිය පාවිචිච්යත් සමග ක්ෂය වේ.එමෙන්ම පරිසරය දුෂණය නිසාද සමිපත් වල ක්ෂය වීමක් හට ගනී.· නව සමිපත් සොයා ගැනීම-නව සමිපත් නිධියක් සොයාගැනීම නිසා සැපයුම වැඩිවේ.ස්වාභාවික සමිපත් මනා ලෙස කළමනාකරනය කිරිමේ වැදගත්කම.(පළමු ප්‍රශ්නය ලියන සිසුන් සඳහා වැදගත් වේ.ශ්‍රමයභාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනය සදහා යොදා ගැනෙන කායික හා මානසික ප්‍රයන්නයන් ශ්‍රමය ලෙස සැලකේ.ගොවියන්,කර්මන්ත ශාලාවක සේවකයින්,කය වෙහෙසයි.ලිපිකරුවා මනස වෙහෙසවයි.දෙදෙනාගේම ක්‍රියාවලිය ආර්ටීක විද්‍යාවේ ශ්‍රමයයී.
මානව සමිපත්වල ප්‍රමානය තිරනය කිරිම කෙරෙහි බලපාන සාධක
· ජනගහනයේ ප්‍රමාණය-උපන් අනුපාතිකය මරන අනුපාතිකය සහ ශුද්ධ සංක්‍රමන මත තිරනය වේ.
· ජනගහනයේ සෞඛ්‍ය තත්ත්වය.
· ජනගහනයේ කාය ශක්තිය
· ජනගහනයේ අධ්‍යාපනය
· ජනගහනයේ නිපුණතාවන්
ශ්‍රම සැපයුම
යමි කාලපරිචිජේදයක් තුල භන්ඩ සහා සේවා නිෂ්පාදනය කිරිම සඳහා නියුක්ත වු ශ්‍රම පැය ගණන ශ්‍රම සැපයුම වේ.
ශ්‍රම සැපයුම තිරනය කරන සාධක
· ශ්‍රම බලකාය
· වැටුප් මට්ටම
ශ්‍රමයට අවේනික ලකෂණ
- සංචලනය කළහැකි නිෂ්පාදන සාධකයකි.·
- සජීවි නිෂ්පාදන සාධකයකි.·
- අන් අයට පැවැරිය නොහැකි සමජාතිය නොවන නිෂ්පාදන සාධකයකි.·
- ශ්‍රමයේ ඵලදායිතාවය වර්ධනය කල හැකි වේද ශ්‍රම ඵලදායිතාවය තාක්ෂණය සහ මානව ප්‍රාග්ධනය මත තීරණය වේ·
- ශ්‍රමයට කරනු ලබන ගෙවිමි වැටුප් වේ.
ශ්‍රම විභාජනය
කිසියමි භාණ්ඩයක් නිපදවිමේදී එහි එක්එක් කෝටස් විවිධ ශ්‍රමිකයන් අතින් නිපදවිමේ ක්‍රියාවලියයි.කිසියමි භාන්ඩයක නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය තුළ ශ්‍රමය විශේෂ ප්‍රාගුණ්‍යය කිරීම මින් අදහස් වේ.මෙහිදි සිදුවන්නේ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේ විවිධ කාර්යභාරයන් සඳහා විවිධ ශ්‍රමිකයින් අනුයුක්ත කිරිමකි.තමන්ට අනුයුක්ත කල/පැවැරැ/වෙන් වු කර්යය කෙරෙහි පමනක් ශ්‍රමිකයා සංකේන්ද්‍රණය වේ.ශ්‍රමිකයා එකම නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියක නියලීමෙන් ඹහුට එම නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය පිලිබදව ලැබෙන විශේෂ දක්ෂතාවය,කුසලතාවය,නිපුනතාව නැතහොත් ඒ පිළිබඳ ශ්‍රමිකයා තුළ ඇතිවන විශ්ෂ හැකියිවයි.එය විශ්ෂිකරණය ලෙසට හදුනා ගැනේ.මෙය ශ්‍රමය විශේෂ ප්‍රාගුණ්‍යය කිරිමේ ප්‍රතිඵලයකි.අතීතයේ දී භාණ්ඩයක් නිපදවීමේ දී එහි සියලු නිෂ්පාදන ක්‍රියාකාරකමි එක් ශ්‍රමිකයකු අතින් සිදු වේ.නමුත් වර්තමනයේ දී කිසියමි භාණ්ඩයක් නිපදවිමේ දී එහි එක් එක් කොටස් විවිධ ශ්‍රමිකයන් අතින් නිපදවිමේ ක්‍රියාවලිය ශ්‍රම විභාජනය ලෙස සැලකේ.
මෙමගින් අතිවන වාසි කීපවකි.
· නිෂ්පදනය වේගවත්වීම(ධරිතාව විශාලවීම)/නිෂ්පදනය උහල යාමක්.
· නිෂ්පාදන පිරිවැය අවමවීම/ඒකක පිරිවැය අඩු විම.
· වෙළෙඳපොළ ප්‍රසාරනය විම.
· අතිරික්ත නිෂ්පාදනය මගින් අන්තර්ජාතික වෙළෙඳාමකට මගපෑදිම.
· විශේෂකරණය වර්ධනයවීම.මෙය නූතන ආර්ථික විද්‍යාවේ දී මානව ප්‍රාග්ධනය ලෙස හැදින්වේ.
නිෂ්පාදනය පිරිවැය අඩු කිරිමට සහ තරගකාරිත්වය අහළ නැංවිමට ශ්‍රම විභාජනය බලපෑ හැකි ආකාරය
කිසියමි ශ්‍රමිකයෙකු එක් කාර්යයක විශේෂ ප්‍රාගුන්‍යය කිරිම නිසා කාලයත් සමග ඒ කාර්යය වඩා කාර්යක්ෂමව කිරීමේ නිපුනතාවය ලබාගනියි.එමගින් නිෂ්පාදන ආයතන ශ්‍රමිකයෙකුගේ ඵලදායීතාවය ඉහළ නැංවිමටත් නිමැවුමි වැඩිකර ගැනීමටත් සමත් වේ.විශේෂ ප්‍රගුණ්‍යය තුළින් නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය සඳහා ඵලදාව ඉහළ නැංවන සුවිශේෂී නිෂ්පාදන උපකරණ හා මෙවලමි හදුන්වාදීමේ හැකියාව ලැබේන ශ්‍රම විභාජනය නව්‍යතාවයන් දිරිමත් කරයි.ශ්‍රමිකයෙකු කිසියමි කාර්යක් දිගින් දිගටම කිරිම නිසා එය වඩාත් සාර්ථකව ඉටුකල හැකි නව ක්‍රිම හඳුනා ගැනීමට පෙලබේ.නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේ විවිධ කාර්යයභාරයන් අතර මරැවිමට සිදු නොවන බැවින් ශ්‍රමිකයාගේ කාලය අනවශ්‍ය ලෙස වැය නොවේග ශ්‍රමිකයන්ගේ දක්ෂතාවන් හඳුනාගෙන ඔහුන්ට අනුරෑපි කාර්යයන් සඳහ ශ්‍රමිකයන් අනුයුක්ත කිරිමටත් එමගින් කාර්යක්ෂමතාව වැඩිකර ගැනීමටත් නිෂ්පාදකයාට ඉඩ සැළසේ.ශ්‍රමිකයින් පුහුණු කරවිමේ වැඩටහන් සැකසිම හා ක්‍රියාත්ම කිරිම ආයතනට විශාල පහසුවකි.(ඒ ඒ කාර්යයට සුවිශේෂ වැඩසටහන් සැකසිය යුතුය.)
ශ්‍රම විශේෂිකරනයේ අවාසි
-
ඒකාකාරීභාවය.
-
ශාරීරික හා මානසික දුබලතා
-
වෙනත් රැකියාවකට මාරැවිමේ අසීරෑතාවය.
-
කුසලතා වර්ධනයට අවස්ථාව නොලැබීම.
-
වගකීමි නොසලකා හැරීම.
-
සමිපූර්ණයෙන්ම භාණ්ඩය හෝ සේවාව පිළිබඳව වැටහිමක් නොමැත.
-
ශ්‍රමිකයා ප්‍රාග්ධනයට වහල් වීම.
-
ලෝක ආර්ථිකය මත රඳා පැවතීම.
මානව ප්‍රාග්ධනය යනු ශ්‍රමිකයා සතු දැනුම,පළපුරැද්ද සහ කුසලතාවයි.ශ්‍රමිකයින් ඉලක්ක කරගත් පුහුණු වැඩසටහන් සහ ව්‍යාපෘතීන් මගින් මෙන්ම ඔවුන් ඉලක්ක කරගත් ආයෝජන තුලින් මානව ප්‍රාග්ධනය බිහිවේග රටක මානව ප්‍රාග්ධනය වර්ධනය තුළිනි
· ශ්‍රම ඵලදායිතාව ඉහළ යනු ඇත.
· ශ්‍රමිකයාට ප්‍රාග්ධනය ආධාරක භාවිතය පිළිබඳව හොඳ නිපුනතාවක් ඇති වේ.
ප්‍රාග්ධනය
භාන්ඩ සහ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියට අධාර කර ගැනිම සඳහ මිනිසා විසින් නිෂ්පාදනය කරන ලද නිෂ්පාදක ආධාරක ප්‍රිග්දනය ලෙසට හදුනා ගැනේ.නිෂ්පාදන ආධාරක කරන යනු මුලික නිෂ්පාදනයට ආධාර කරන නිෂ්පාදනයේදී ක්ෂයවීමට ලක්වන වත්කමි වේ. උදාහරනයක් ලෙස මෙම පංතිකාමරය තුළ ඇති මයික්‍රො‍ෆෝනය,ශබිද විකාෂන යනත්‍රය,විදුලි පංකා,ටියුබි ලයිට්,ඩෙස් බංකු,සුදු ලෑල්ල ආදිය ඉගෙනුමි ක්‍රියාවලිය සඳහා යොදාගන්නා නිෂ්පාදන ආධාරක ලෙස සැලකේ.එබැවින් ප්‍රාග්ධනය යන්නට ගැනෙනුයේ යන්ත්‍ර සුත්‍ර සහ උපකරන කමිහල්,ගෝඩනැගිලි,යන්ත්‍රෝපකරණ,වරාය,මහාමාර්ග,ඇල වෙලි වැනි මිනිසා විසින් නිෂ්පාදනය කරන ලද නිෂ්පාදක සාධක රටක ප්‍රාග්ධන සමිභාරයට ඇතුලත් වේ.ප්‍රාග්ධන උපකරනවල විවිධත්වය හා ඒවා භාවිතා කෙරෙන ආකාරය ඒ ඒ සමාජයන්හි පවත්නා තාක්ෂණික මටිටම මත නීර්නය වේ.
අනිත් අතට තාක්ෂණ මටිටමේ තීරනය වනුයේ ඒ ඒ රටේ පවත්නා වාද්‍යාත්මක හා තාක්ෂනික දැනුමේ ප්‍රමාණයත් ඒ දැනුම සංවර්ධනය කිරිම සඳහා වැය කරන සමිපත් ප්‍රමානයත් මතය.මේ අනුව බලන විට ප්‍රාග්ධන සමිපත් නිරායාසයෙන් බිහිවන නිෂ්පාදන සාධකයක් නොවන බව පෙනේ.රය මිනිසා විසින් නිෂ්පාදන කල යුතු වේ.ඒ සඳහ මිනිසාට ප්‍රයත්නයන් දැරීමට සිදුවේ.එලෙස ප්‍රයත්නයන් දරා ප්‍රාග්ධන උපකරණ නිෂ්පාදනය කිරීමේන් නිෂ්පාදකයාට වාසි සැලසේ.
ප්‍රාග්ධන උපකරණ යොදාගෙන නිෂ්පාදනය නරන විට ප්‍රාග්ධන උපකරණ රහිතව තිෂ්පාදනය කරනවාට වඩා විශාල ඒකක ප්‍රමානයක් නිෂ්පාදනය කල හැකිවේ.ප්‍රාග්ධනයට අයත්වන්නේ ගොඩනැගිලි,යංත්‍ර,මහාමාර්ග, වැනි මුර්ත වත්කමි ය.ඉතුරැමි,ස්ථාවර තැමිපතු කොටස් මිලදි ගැනිමි වැනි දෑ මුල්‍ය වත්කමි නොවේ.නමුත් අර්ථික විද්‍යාව අධ්‍යයනවලදී ප්‍රාග්ධනය යන්නට අන්තර්ගත කරනුයේ මුල්‍ය වත්කමි නොව මුර්ත ප්‍රාග්ධන වත්කමිය.ඒ අනුව මුදල් ප්‍රාග්ධනයේ කොටස් ලෙස නොසැළකේ.මුදල් අර්ථික සමිපක් හෝ නිෂ්පාදන භානාඩයක් හෝ නොවේ.මුදල් යෙවුමක් ලෙස භාවිතා කරමින් භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය කලනොහැක.එහෙත් මුල්‍ය ප්‍රාග්ධනය භාවිතා කොට මුර්ත ප්‍රාග්ධනය හිමි කරගත හැකිය.ප්‍රාග්ධනය යනු මිනිස් නිර්මානයේ ප්‍රතිඵලයකි.උදාහරනයක් ලෙස මිනිසුන් තම ආදායමි වලින් කොටසක් පාරිභෝජනය කර තව කොටසක් ඉතිරි කරමින් යන්ත්‍රසුත්‍ර මිලදී ගන්නේ යැයි සිතමු.එවිට ප්‍රාග්ධනය බිහිවේ.ප්‍රාග්ධනයේ ආවස්ථික පිරිවැය යනු වර්තමාන පාරිභෝජනයයි.
ප්‍රාග්ධනයට ආවේනික ලක්ෂණ
· මිනිසා විසින් නිර්මාණය කරන ලද සාධකයක් විම.
· ඵලදායිතාවයකින් යුක්ත විම.
· නැවත නැවත නිෂ්පාදනයට යොදා ගැනිමට හැකිවිම.
· ක්ෂයවීමට භාජනය විම.
· ප්‍රාග්ධනයට කරන ගෙවීම පොළිය ලෙස සැළකේ.
ප්‍රාග්ධනයේ විවිධ සුවරූප
· මුර්ත ප්‍රාග්ධනය/ස්ථාවර ප්‍රාග්ධන වත්කමි.
ස්ථාවර ප්‍රාග්ධනය යනු කර්මාන්තශාලා,උපකරණ,ගබඩා වැනි කල්පවත්නා ප්‍රාග්ධන වත්කමි වන අතර එවා භාවිතයට යොදා ගන්නා ජිවිත කාලය මුලුල්ලේම ප්‍රතිලාභ ප්‍රමාණයක් හිමිකරුට ලබාගත හැකිය.
· කාරක ප්‍රාග්ධනය
කාරක ප්‍රාග්ධනය ලෙස හඳුන්වනු ලබන්නේ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය සඳහා යොදා ගැනෙන අමුද්‍රව්‍ය තොග,අර්ධ නිමි ද්‍රව්‍ය තොග සහ නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය තුළ නිෂ්පාදනය වෙමින් පවත්නා සියලුම භාණ්ඩ බෙදාහැරීම සඳහ ගබඩාවල සුදානමි කොට ඇති නිමි භාණ්ඩ තොග යන ආදිය.
ස්වාභාවික ප්‍රාග්ධනය යනු:-
ස්වභාවික සම්පත් ස්වභාවික ප්‍රාග්ධනය ලෙස සැලකේ.මේ පඅනුව භුමිය වැනි ස්වභාවික සම්පත්වල ඵලදායිතාවය ආරකෂා කිරීමට හා ඉහළ නැංවිමට කරනු ලබන ආයෝජනයන්ද ප්‍රාග්ධන කොටස් වශයෙන් සැළකිය හැකිය.උදාහරණයක් වහයෙන් වාරි මාර්ග ඉදි කිරීම, ඉඩම් සංවර්ධනය කිරීම වැනි කටයුතු දැක්විය හැකිය. ඕනෑම ආර්ථිකයක සමස්ත ප්‍රාග්ධන තොගයට ඉතා වැදගත් කාර්යභාරයක් පවතී.
ව්‍යවසායකත්වය
භාණ්ඩයක් නිපදවීම පිළිබඳ ආදාල තීරණය ගැනීමත් නිෂ්පාදන කටයුතු සංවිධානය කිරීමත් ඒවා මෙහෙය වීමත් ව්‍යවසායකත්වය වේ.ශ්‍රමයෙන් වෙන් කොට දැක්විය හැකි සුවිශේෂි මානව සම්පත් විශේෂයක් ලෙස ව්‍යවසායකත්වය හදුන්වා දිය හැකිය.
ව්‍යවසායකයා ඉටු කරන කාර්යභාර්යන් වන්නේ
· භාණ්ඩයක් හොු සේවාවක් නිෂ්පාවනය කිරීම සඳහා භූමිය, ශ්‍රමය, ප්‍රාග්ධනය වැනි අනිකුත් නිෂ්පාදන සම්පත් මිශ්‍ර කරමින් කිසියම් නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය සංවිධානය දරයි.
· ව්‍යාපාර ප්‍රතිපත්තිය පිළිබඳ මූලික තීරණය ගනී.
· ව්‍යාපාරයක මූලික ප්‍රතිපත්තිමය තීරණය ගැනීමටද ව්‍යවසායකයාට සිදු වේ.මේවා එදිනෙදා ව්‍යාපාරික තීරණ නොව ව්‍යාපාරයේ මූලික ගමන් මඟ පිළිබඳ ගනු ලබන ප්‍රතිපන්තිමය තීරණයන්ය.
ව්‍යවසායකයා නිසා ආර්ථියකට ඇති විය හැකි වාසි අවබෝද කර ගනිමු.
· නිෂ්පාදිතයේ අවධානම් දැරීම ව්‍යවසායකයා විසින් සිදු කරන නිසා ආර්ථික භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදන කිරීමට මඟ පෑදිමක් සිදු කිරීම.
· නව්‍යතා නිසා නව භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනයක් සිදු වේ.මෙලෙසින් නිෂ්පාදනයේ ගුණාත්මක භාවය හා නිෂ්පාදන ධාරිතාව වර්ධනය කරනුයේ ව්‍යවසායකත්වය මඟිනි.
ව්‍යවසායකත්වය හා කළමණාකාරිත්වය
නිෂ්පාදන ක්‍රුයාවලියක සමස්ථ කාර්වක්ෂවතාවය නැංවීමට හැකි වන ආකාරයෙන් සම්පත් උපයෝජනය කිරීම, (භාවිතා කිරීම) සහ මෙහෙය වීම කළමණාකරණය ලෙස සැළකේ.ව්‍යවසායකත්වය යනු භාණ්ඩයක් නිපදවීම පිළිබඳව තීරණය ගැනීමත් නිෂ්පාදන කටයුතු සංවිධානය කිරීමත් ඒවා මෙහෙය වීමත් ව්‍යවසායකත්වය වේ.
ව්‍යවසායකයා සහ කළසණාකරු අතර වෙනසක් පවතී.ව්‍යවසායකයා යනු සමස්ථ ව්‍යාපාරය පිළිබඳව වගකීම් දරන්නාය/(අවධානම් දරන්නාය).සමස්ථ වයාපාර අරභයා තීරණය ගනු ලබන්නේ මොහු විසිනි.කළමණාකරු යනු ව්‍යාවාරය තුළ තීරණය ගනු ලබන්නාය.ශ්‍රමය හ ැසිරවීම, මූල්‍ය කළමණාකරනය, භාණ්ඩ ප්‍රම ිතිය, බෙදා හැරීම, ඔහුගේ වගකීම් වේ.කළමණාකරු වැටුප් ලබයි.ව්‍යවසායකයා ලාභ ලබයි.
ඒ අනුව ව්‍යවසායකත්වය සහ කළසණාකරණය යනු එකිනෙක සමාන අර්ථයෙන් භාවිතා නොවන්නකි.සරලව ප්‍රකාශ කළ හොත් සමස්ථ නිෂ්පාදනයේ හිමිකරුවන් ව්‍යවසායකයන් ලෙස සැළකෙන අතර ඔවුන් යනුවෙන් නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය මෙහෙය වනිනේ කළමණාකරැවන් ලෙස සැලකේ.
ව්‍යවසායකත්වයේ ලක්ෂණ:-
· මානව සාධකයක් වීම.
· ව්‍යාපාරය ආරම්භක ශක්තිය වීම.
· ව්‍යවසායකයා සතුව අභියෝග වලට මුහුණ දීමේ හැකියාවක් ඇත.
· ව්‍යවසායකයාී සතුව නායකත්ව ගුණාංග පවතී.
· ව්‍යවසායකයා සතුව ආත්ම විශ්වාසයක් ඇත.
පූර්ණ සේවා නියුක්තිය.පූර්ණ සේවා නියුක්තිය යන්නේන් අදහස් කරන්නේ වර්තමාන නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගැනීමට හැකියාවක් ඇති සියලුම සම්පත් නිෂ්පාදනය සඳහා උපයෝජනය කිරීමයි.පවත්නා සියලුම සම්පත් ලෙස අදහස් නොකොට වර්තමාන නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගැනීමට හැකියාවක් ඇති සියල්ම යැයි මෙහිදි විශේෂයෙන් ම සඳහන් කරන ලද්දේ චිරස්ථායී සංවර්ධන ප්‍රවේශයක් ඔස්සේ ආර්ථිකය සතු සම්පත් උපයෝජනය කිරීමේ වැදගත්කම අවධාණය කරනු පිණිසය.සරල වශයෙන් මින් අදහස් කරන්නේ අනාගත පරම්පරාවට සම්පත් අහිමි නොවන ආකාරයට පවත්නා සම්පත් උපයෝජනය කළ යුතු බවයි.උදාහරණයක් ලෙසට ධීවර සහ වන සම්පත් භාවිතයෙදී අඅනාගත පරම්පරාවට සම්පත් අහිමි නොවන ආකාරයට වර්තමානයේ උපයෝජනය කිරීම වැදගත්ය.එහෙත් සියලුම සම්පත් පූර්ණ සේවා නියුක්තියක් ලබා නොදෙන අ යුරින් භාවිත් කීරිම හෙවත් උපරිම හැකියාවට වඩා අඩුවෙන් නිෂ්පාවනයට දායක වීම ඌන සේවා නියුක්තිය වශයෙන් හදුන්වනු ලැබේ.පූර්ණ නිෂ්පාදනය පූර්ණ නිෂ්පාදනයක් අත් කර ගන්නා ආකාරයට සම්පත් භාවිතා කළ යුතු යන්නේන් අදහස් වන්නේ නිෂ්පාදනයට යොදා ගන්නා සෑම නිෂ්පාදන සාධකයක්ම සමාජයේ භෞතික අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා උපරිම දායකත්වයක් සැපයිය යුතුය යන්නයි. පූර්ණ නිස්පාදනයක් අත් කර ගැනීම සඳහා කර ්යක්ෂමතාවන් දෙකක් සාක්ෂාත් කර ගත යුතු වේ.· නිෂ්පාදන කාර්යක්ෂමතාවය.· සම්පත් බෙදා වෙන් කිරීමේ කාර්යක්ෂමතාවය.නිෂ්පාදනයේ කාර්යක්ෂමතාවයනිෂ්පාදනයේ කාර්යක්ෂමතාව යන්නේන අදහස් කරනුයේ මුලු නිමැවුමට උපරිම දායකත්වය ලැබෙන ආකාරයට සම්පත් උපයෝජනය කිරීමයි.මේ සඳහා ක්‍රම දෙකක් අනුගමනය කළ හැකිය.දෙන ලද සමම්පත් ප්‍රමාණයකින් ලබා ගත හැකි උපරිම නිමැවුම් ප්‍රමාණය ලැබෙන ආකාරයට සම්පත් භ ාවිතා කිරීම හෝ සෑම භාණ්ඩයක් හා සේවාවක්ම අවම සම්පත් පිරිවැයකින් (අවම ඒකක පිරිවැයක් යටතේ ) නිස්පාදනය කරනු ලැබීමයි.නිෂ්පාදනයේ කාර්යක්ෂමතාව සඳහා ටකාන්දේසි දෙකක් ඉටු විය යුතුය.· පූර්ණ සේවා නියුක්තිය.· පූර්ණ නිෂ්පාදනය.සම්පත් බෙදා වෙන් කිරීමේ කාර්යක්ෂමතාව.සම්පත් බෙදා වෙන් කිරීමේ කාර්යක්ෂමතාව යන්නේන් අදහස් කරන්නේ සමාජයට වඩාත් වුවමනා කරන භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා හිඟ සම්පත් බෙදා වෙන් කර ගත යුතුය යන්නයි.ආර්ථික කාර්යක්ෂමතාව.සමාජයේ පුරවැසියන්ගෙ වුවමනා සසුරාලීම සඳහා ආර්ථිකයේ සීමිත සම්පත් කාර්යක්ෂමව උපයෝජනය කිරීම ආර්ථික කාර්යක්ෂමතාවය ලෙස සැලකේ.මේ සඳහා කාර්යක්ෂමතාවයන් දෙකක් එකවර ඉටු විය යුතුය.එනම් නිස්පාදනයේ සහ බෙදා හැරීමේ කාර්යක්ෂමතාවන් එක විට ඉටු වන තත්වයක් ආර්ථික කාර්යක්ෂමතාවය ලෙස සැලකේ.ආයෝජන යනු,ආයෝජන යනුවෙන් අදහස් කරන්යේ පවත්නා ප්‍රාග්ධන තොගයට අලුතින් කරණු ටබන එකතු කිරීම්ය.මෙය දළ ආයෝජන ලෙස සමාන්‍යෙයන් හදුනා ගැනේ.ශ්‍රම සම්පත්වල ආයෝජනය කිරීම අනාගත ආයෝජනයක් ලෙස සළකා මානව ප්‍රාග්ධනයක් යන සංකල්පය දියුණු කර ඇත.මානව ප්‍රාග්ධනයෙන් අදහස් වන්නේ කුසලතාවලින් පිරිපුන් තාක්ෂණික දැනුමෙන් ඉහළ ශ්‍රමයයි.එබැවින් මානව ප්‍රාග්ධනය ආයෝජන ලෙසට සැළකිය හැක්කේ,1 ශ්‍රමිකයාගේ නිපුණතා වර්ධනය සඳහා කරණු ලබන වියදම් ( අධ්‍යාපනය සහ වෘත්තිය පුහුණුව)2 ශ්‍රමිකයන්ගේ තාක්ෂණික දැනුම ඉහළ නැංවීමට කරන වියදම් (විද්‍යාව හා තාක්ෂණ අංශයට කරන වියදම්)3 නව නිපැවුම් සොයා ගැනීමට හා ශ්‍රමයේ කුසලතා වර්ධනය වීම යනුවෙන් කරණු ලබන සමීක්ෂණ සහ සංවර්ධන වියදම්.4 දැනුම් අංශය ගොඩකුංවීම වෙනුවෙන්.
