ශිලා ලේඛන
වර්තමානයේ ජීවත්වන්නා යටගියාවේ සංසිද්ධීන් පිළිබඳ උපදවා ගන්නා සංජානනය රඳාපවතිනුයේ මූලාශ්‍රයන් මතය. ක්‍රමවත් වූත් නිර්වද්‍ය වූත් මූලාශ්‍රයන් පිහිටාධාර කොටගෙන අතීතවර්තිත සජීවි අජීවි සෑමදෙයක් පිළිබඳවම මනාවබෝධයක් වර්තමානයේ හා අනාගතේ දිවිගෙවන්නාට ලබාගතහැකිය. මේහෙයින් මූලාශ්‍රයන්හි ක්‍රමවත්භාවය හා නිරවද්‍ය භාවය අවශ්‍යකෙරේ. මෙනයින් තොරතුරු සංප්‍රේක්‍ෂණය කෙරෙන මූලාශ්‍ර දෙයාකාරව හදුනාගත හැකිය.
- සාහිත්‍යමය මූලාශ්‍ර
- පුරාවිද්‍යමය මූලාශ්‍ර
මෙහි සාහිත්‍යමය මූලාශ්‍ර යනුවෙන් සඳහන් කෙරෙණූයේ ඉතිහාස තොරතුරු වාර්තාකෙරෙන සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථයන්ය. ඉතිහාසය හෙළිපෙහෙළි කිරීමේ අටියෙන්ම රචිත ග්‍රන්ථ මෙහිලා මූලික වශයෙන් සලකනුලැබේ. දෙවනුව සාහිත්‍යනයින් රචනාකළද ඇතැම් ග්‍රන්ථයන්හිද ඓතිහාසික තොරතුරුද සඳහන්වේ එබදු ග්‍රන්ථයන්ද සාහිත්‍යමය මූලාශ්‍ර ගණයෙහිලා ගිණිය හැකිය . සමස්තයක් වශයෙන් යම් රටක හෝ යම් පරම්පරාවක ඉතිහාස ගත තොරතුරු අන්තර්ගතවන සාහිත්‍යමූලාශ්‍ර දෙපරිද්දකින් හදුනාගත හැකිය.
- දේශිය සාහිත්‍ය මූලාශ්‍ර
- විදේශීය සාහිත්‍ය මූලාශ්‍ර
නිර්වද්‍ය ඉතිහාසයක් ගොඩනැංවීමෙහිලා පුරා විද්‍යාත්මක මූලාශ්‍රයන්ට හිමිවන්නේ අද්විතීය ස්ථානයකි. පුරාවිද්‍යාත්මක මූලාශ්‍රයන් සඳහා පහත සඳහන් දෑ අදාළ කරගත හැකිය.
- අභිලේඛන
- නානක මූලාශ්‍ර
- නටබුන්(මූර්ති කැටයම්)
අභිලේඛන ගණයෙහිලා ශිලාලිපි රන් සහ තඹ තහඩුවල කොටාඇති ලිපි ලෝහතහඩුවල ලියා ඇති සන්නස් කැටපත් පවුරු ගී ආදි සියල්ල ගිණිය හැකිය.ලිවීම සඳහාම සකස්කළ ගලක සටහන්කළ ලියවිල්ල ශිලා ලේඛන නම්වේ. මෙය ප්‍රධාන වශයෙන් කොටස් පහක් යටතේ වර්ග කළ හැකිය.
- ලෙන්ලිපි
- ටැම්ලිපි
- පුවරුලිපි
- ගිරිලිපි
- වෙනත්ලිපි
ලෙනක හෝ ගුහාවක කටාරම අසල හෝ ලෙන තුළ කොටා ඇති ලිපි ලෙන්ලිපි ලෙස සැලකේ. ලාංකේය ඉතිහාසය තුළ ක්‍රිෂ්තු පූර්ව තුන්වන ශතවර්ෂයේ සිට ක්‍රිෂ්තුවර්ෂ පළමු හා දෙවන ශතවර්ෂ දක්වා දක්නට ලැබෙන ශිලාලිපි බොහෝමයක් ලෙන් ලිපිය. වෙස්සගිරිය මිහින්තලය රිටිගල ආදි ස්ථානවලින් සොයායාගන්නා ලද ලිපි මෙයට සාක්‍ෂිය. මෙබදු ලිපි විස්තීර්ණ බවින් තොර ඉතා සංක්‍ෂිප්ත භාවයෙන් යුක්තය.
සිටුවන ලද ගල්කණුවක ජනතාවට දැක ගැනීමට හැකිවන පරිද්දෙන් රචනා කරන ලද ලිපි ටැම් ලිපිවේ. ලෑල්ලක් හෝ ගල්පුවරුවක් ආධාර කරගනිමින් පුවරු ලිපි සකස් කෙරේ. මෙබදු ලිපි ලෙන්ලිපි වලට සාපේක්‍ෂව තරමක් ඉතා දීර්ඝ ලිපිය. විහාරාරාමයන්ට කරන ලද ප්‍රදානයන් පිළිබඳ තොරතුරු වාර්තා කිරීමේ අටියෙන් මෙම ලිපි සකස්කරනු ලැබුවද ඇතැම් විට කිසියම් නීතිරීති ජනතාවගේ දැනගැනීම උදෙසා ද සටහන් කර තැබීමේ අරමුණින් කොටා ඇති බව බදුලු ටැම්ලිපියෙන් පනැහැදිළිවේ.
කිසියම් පර්වතයක් මත කොටවා ඇති ලිපි ගිරිලිපි ලෙසින් හදුන්වයි. මෙම ගණයට අදාළ ලිපි පෙරිමියන්කුලම ගලපාත විහාරය ගඩලාදෙණිය ආදි ස්ථානයන්හි හමුවේ. මීට අමතරව අන්තර්ගත කරුණු අනුවද ශිලා ලේඛන වර්ග කෙරේ.
- ස්ථම්භ ශාසන
- ප්‍රතිමා ශාසන
- රාජ ශාසන
- දාන ශාසන
- ක්‍රය ශාසන
- විජය ශාසන
- අභය ශාසන
- ධර්ම ශාසන
අභිලේඛනයන්ට අමතරව කාසි හෙවත් නානක මූලාශ්‍රයන්ද පුරාවිද්‍යාත්මක වශයෙන් තොරතුරු තහවුරු කිරීමෙහිලා මූලාධාරවේ. ලක්දිව අනුරාධපුර පොළොන්නරු දඹදෙණි යාපහු කුරුණෑගල ගම්පොළ හා කෝට්ටේ රාජධානි සමයන්හි භාවිත දේශීය කාසි මෙන්ම රෝම ඉන්දීය චීන හා මැදපෙරදිග රටවල භාවිත කාසි වර්ග හමුවී තිබේ.මෙනයින් තත්කාලීනව රටේ ආර්ථික තත්වය හා විදෙස් වෙළදාම් පිළිබඳ තොරතුරු සපයා ගත හැකිය.
නිවැරදි ඉතිහාසයක් ගොඩනැංවීමෙහිලා නටබුන්ද පුරාවිද්‍යාත්මක මූලාශ්‍රයක් ලෙසින් උපයෝගි වේ. මෙහිලා පැරණි නගරවල නටබුන් පොසයිල ලෙන්තුළ හමුවන මෙවලම් ආයුධ මැටිබදුන් ඇළ මාර්ග ආදිය ප්‍රමුඛ වේ.
පූර්වෝක්ත සෑම මූලාශ්‍රයක්ම පාහේ නිවැරදි වූත් ක්‍රමවත් වූත් ඉතිහාසයක් අධ්‍යයනය කිරීම සඳහා වැඩි අඩුතාවයන්ගෙන් යුක්තව අවශ්‍ය කෙරේ.
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ
- අමරවංශ හිමි කොත්මලේ ලක්දිව සෙල්ලිපි ඇම් .ඩි. ගුණසේන සහ සමාගම කොළඹ 11, 1965 (ප්‍රථම)
- ආටිගල නිකල්ස් ලංකා ඉතිහාසය විද්‍යාලංකාර විශ්ව විද්‍යාලය 1964
- ඉන්දිකා අනුරින් දිවාකර ශාස්ත්‍රීය ලිපි සංග්‍රහාය (අනුරාධපුර පොළොන්නරු යුගයන්හි අභිලේඛන ඇසුරින්) ඇස් ගොඩගේ සහ සසෙහා්දරයෝ, කොළඹ 10, 2007.
- කෘෂ්ණ නරේන්ද්‍ර සිංහ ඉන්දීය ඉතිහාසය , රාජ්‍ය භාෂා දෙපාර්තමේනතුව 1958
- ධම්මානන්ද හිමි, මකුරුප්පේ - සිංහල ශිලාලිපි මාලා, සමයවර්ධන පොත්හල,
- ධම්මපාල හිමි යටගම(සංස්) ශාස්ත්‍රිය සංග්‍රහාය , ප්‍රාචීන භාෂෝපාකාර සමාගම 2005-2006
- පේමරතන හිමි වරාගොඩ ශාස්ත්‍රීය සංග්‍රහාය ප්‍රාචීන භාෂෝපාකාර සමිතිය. 2004
- බස්නායක ටී. බී පුරාතන ඉන්දීය ශිෂ්ටයාචාරය ඇම් , ඩී ගුණසේන සහ සමාගමකොළඹ 11 2004
- මුදියන්සේ නන්දසේන සිංහල ශිලාලේඛන සංග්‍රහාය ඇස්ගොඩගේ සහ සහෝදරයෝ කොළඹ 10, 2000(ප්‍රථම)
- ලියන ගමගේ , අමරදාස , ගුණවර්ධන රණවීර අනුරාධපුර යුගය, ශ්‍රි ලංකා ජාතික පුස්තකාලසේවා මණ්ඩලය , කොළඔ 07 1965 (දෙවන)
- විමලකිත්ති හිමි මැදඋයන්ගොඩ ශිලාලේඛන සංග්‍රහාය ඩීපී දොඩන්ගොඩ සහ සමාගම 1954
- විමලකිත්ති හිමි මැදඋයන්ගොඩ ශිලාලේඛන සංග්‍රහාය, එස් ගොඩගේ සහ සහෝදරයෝ, කොළඹ 10, 2004(තෙවන)
- විමලවංශ හිමි බද්දේගම සෙල්ලිපි සමාජය අනුල මුද්‍රණාලය කොළඔ 1959
- විමලානන්ද හිමි ගල්කිරියාගම(සංස්) - අභිසරණ ( මොරවක සෝරත ස්වාමීන්ද්‍ර අභිවන්දන ශාස්ත්‍රීය සංග්‍රහාය)
- සිරිවීර ඉන්ද්‍රකිර්ති , රජරට ශිෂ්ටාචාරය හා නිරිත දිග රාජධානි , දයාවංශ ජයකොඩි සහ සමාගම , කොළඔ 10 , 2002 (දෙවන)
- Sircar. D.C, select inscriptions, Mortilal Banarsidass, Delhi,1983.444pg
