අසම්පූර්ණ සටහන්
අසම්පූර්ණ සටහන්
(Incomplete Recods)
ව්‍යාපාර ආයතනයක හටගන්නා සියලු ගනුදෙනු හා සිදුවීම් ද්විත්ව සටහන් ක්‍රමය භාවිතාකර ක්‍රමවත්ව වාර්තා කර නොමැති තත්වයක් මින් අදහස් වේ. මෙවැනි තත්වයක් තුළ කාලච්ඡේදයක් අවසානයේ මුල්‍ය ප්‍රකාශන පිළියෙළ කිරීමට ලේජරයේ ගිණුම් තුලින් සෘජුවම තොරතුරු ලබාගැනීමට නොහැකි වේ. භාවිතයේදී පහත තත්ත්වයන් අසම්පූර්ණ සටහන් පවතින තත්ත්වයක් ලෙස හදුනාගනී.
- ද්විත්ව සටහන් මූලධර්මයෙන් බැහැරව ගණුදෙනු වාර්තා කර තිබීම.
- ගණුදෙනු වලින් තෝරාගත් කොටසක් පමණක් වාර්තා කර තිබීම.
- ගින්නකින් හෝ ගංවතුරකින් ආදී හේතුවක් නිසා ගිණුම් පොත් විනාශ වී තිබීම.
අසම්පූර්ණ සටහන් වලින් මුල්‍ය ප්‍රකාශන පිළියෙළ කිරීම.
අසම්පූර්ණ සටහන් පවතින තත්ත්වයකදී ලබාගත හැකි සීමිත තොරතුරු භාවිතා කර අවශ්‍ය කෙනෙකුත් තොරතුරු තක්සේරු කර ලාභය හෝ අලාභය ගණනය කිරීම හා මූල්‍ය තත්ත්වය පෙන්නුම් කිරීම සඳහා සරල මූල්‍ය ප්‍රකාශන කට්ටලයක් ගොඩනැගීම මෙහිදී සිදු වේ.
- ආදායම් ප්‍රකාශය (ලාභාලාභ ප්‍රකාශය)
- මූල්‍ය තත්ත්ව ප්‍රකාශය
අසම්පූර්ණ වාර්තා පැවති ව්‍යාපාරයක විධිමත් මූල්‍ය ප්‍රකාශන අවශ්‍ය වීමට හේතු :-
- බදු ගණනය සඳහා ඉදිරිපත් කිරීමට.
- නිවැරදි ලාභය පිළිබද අදහසක් ලබාගැනීමට.
- මූල්‍ය පහසුකම් ලබාගැනීමට.
- ව්‍යාපාරයේ වත්කම් හා බැදීම් තක්සේරු කරගැනීමට.
- වංචා වැරදි අනාවරණය කරගැනීමට.
- තීරණ ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය තොරතුරු ලබාගැනීමට.
අසම්පූර්ණ සටහන් ඇතිවීමට හේතු,
- ද්විත්ව සටහන් ක්‍රමය පිළිබද ඇති අඩු අවබෝධය.
- විධිමත් වාර්තාකරණයක් පවත්වාගෙනයාම සඳහා අවශ්‍ය මූල්‍ය ශක්තිමත්භාවයක් නොමැති වීම.
- නීතිමය බලපෑම අඩුවීම.
- හිතාමතාම අදායම් බදු ගෙවීම පැහැර හැරීම.
- නීතිමය අවශ්‍යතා හෝ ගිණුම්කරණ මූලධර්ම නොසලකා හැරීම හෝ ඒ පිළිබධ අනවබෝධය.
- කිසියම් හේතුවක් නිසා ගිනුම් පොත් විනාශ වීම.
අසම්පූර්ණ සටහන් වල සීමාවන් / අවාසි
- ශේෂ පිරික්සුමක් පිළියෙළ කර ගණිතමය නිවැරදිභාවය තහවුරු කිරීමට නොහැකි වීම.
- අභ්‍යන්තර පාලන ක්‍රමයක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට නොහැකිවීම.
- වංචා අනාවරණය කරගැනීමට හෝ අවම කිරීමට නොහැකිවීම.
- නිවැරදි ලාභය හෝ මූල්‍ය තත්ත්වය ප්‍රකාශ කිරීමට අපහසුවීම.
- ගිණුම් වාර්තා සඳහා විගණනයක් ක්‍රියාත්මක කිරීමට නොහැකි වීම.
- තීරණ ගැනීම සඳහා නිවැරදි තොරතුරු සම්පාදනයක් නොවීම.
අසම්පූර්ණ වාර්තා පැවති ව්‍යාපාරයක මෙහෙයුම් ප්‍රතිඵල තක්සේරු කරගැනීම හා මූල්‍ය තත්ත්වය ප්‍රකාශ කිරීම.
සලකාබලන කාලච්ඡේදයේ මෙහෙයුම් ප්‍රතිඵල යනු එම කාලච්ඡේදයේ උපයා ඇති ලාභය හෝ අලාභයයි. එය ගණනය කරගැනීමේ මූලික ප්‍රවේශයන් දෙකකි.
එනම්,
- ශුද්ධ වත්කම් ප්‍රවේශය
- ගැලපුම් ක්‍රමය
- ශුද්ධ වත්කම් ප්‍රවේශය - මෙහිදී ගිණුම් කාලච්ඡේදය ආරම්භයේ හා අවසානයේ ඇති මුළු හිමිකම් පදනම් කරගෙන හිමිකරුවන්ගේ තත්ත්වයෙන් සිදුවූ ගණුදෙනු ගැලපීම් කර ලාභය තක්සේරු කරගනු ලබයි. අදායම් හා වියදම් පිළිබද තොරතුරු සොයාගැනීමට තරම් ප්‍රමාණවත් තොරතුරු නොමැති අවස්ථාවක මෙම ක්‍රමය යොදාගනී.
ලාභය හෝ අලාභය (විස්තීර්ණ ආදායම) = අවසාන හිමිකම (අ.ශු.ව.) - ආරම්භක හිමිකම (ආ.ශු.ව.) - කාලච්ඡේදය තුළ වූ හිමිකරුගේ ආයෝජන + හිමිකරුට බෙදාහැරීම්
- ගැලපුම් ක්‍රමය - මෙහිදී කාලච්ඡේදයේ අදායම් වලින් වියදම් අඩුකර ලාභය හෝ අලාභය තක්සේරු කරගනු ලබයි. ඒ සඳහා බොහෝවිට ආදායම් ප්‍රකාශන පිළියෙළ කරනු ලබන අතර අවශ්‍ය අදායම් හා වියදම් තක්සේරු කරගැනීමේදී ණයගැති හා ණයහිමි පාලන ගිණුම්, සාරාංශගත මුදල් පොතක්, දළලාභ අන්තිකය, පිරිවැය මත දළ ලාභප්‍රතිශතය ආදී ශිල්ප ක්‍රම භාවිත කිරීමට සිදුවේ.
මූල්‍ය තත්ත්වය ප්‍රකාශ කිරීම සඳහා කාලච්ඡේදය අවසානයේ තිබිය යුතු වත්කම්, වගකීම හා හිමිකම් ගණනය කර මූල්‍ය තත්ත්ව ප්‍රකාශයක් පිළියෙළ කිරීමට සිදුවේ. බොහෝවිට එහිදී සෘජුවම අවසාන හිමිකම් සොයාගැනීමට නොහැකිවන අතර කාලච්ඡේදයේ ආරම්භක හිමිකම් ගණනය කර (තත්ත්ව විස්තරයක් පිළියෙළ කිරීම තුළින් ගණනය කරගත හැක.) වර්ෂයේ අලුතින් පොදු ප්‍රාග්ධනය, වර්ෂයේ ලාභය / අලාභය හා හිමිකරුගේ ගැනිලි ගලපීම්කර අවසාන හිමිකම් තක්සේරු කරගැනීමට සිදුවේ.
කෙටි ප්‍රශ්න කිහිපයක් සහ ඒවාට අදාළ පිළිතුරු පහත දැක්වේ.
(01) ව්‍යාපාර ආයතනයක ලාභය තක්සේරු කරගැනීම සඳහා භාවිතා කළහැකි ප්‍රවේශයන් දෙක කුමක්ද?
(1) ශුද්ධ වත්කම් ප්‍රවේශය
(2) ගැලපුම් ක්‍රමය
(02) විධිමත්ව ගණුදෙනු හා සිදුවීම් වාර්තා නොකල ව්‍යාපාරයකට මුල්‍ය ප්‍රකාශන පිළියෙළ කිරීමට අවශ්‍යවිමට හේතු දෙකක් දක්වන්න.
(1) ආදායම් බදු ගණනය සඳහා ඉදිරිපත් කිරීම.
(2) වර්ශයේ ලාභය පිළිබද අවබෝදයක් ලබා ගැනීම.
(03) අසම්පූර්ණ වාර්තා ඇතිවීමට ප්‍රධාන හේතු දෙකක් නම් කරන්න.
(1) විධිමත්ව ගිණුම් වාර්තා තබා ගැනීමට මූල්‍යමය ශක්තිය නොමැතිවීම.
(2) ද්විත්ව සටහන් ක්‍රමය හෝ එය ප්‍රතිලාභ නොදන්නාකම.
(04) අසම්පූර්ණ සටහන් නිසා ව්‍යාපාරයට මුහුණ දීමට සිදුවන ගැටලු තුනක් නම් කරන්න.
(1) කාලච්ඡේදයක් අවසානයේ මූල්‍ය ප්‍රකාශන පිළියෙළ කිරීම සඳහා ප්‍රමාණවත් තොරතුරු නොලැබී යාම.
(2) ලාභය පිළිබද නිවැරදි අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට නොහැකි වීම.
(3) වංචා වැරදි අනාවරණය කර ගැනීමට අපහසු වීම.
