පදාර්ථයේ විද්‍යුත් ස්වභාවය
පදාර්ථයේ විද්‍යුත් ස්වභාවයට සාක්ෂි
1.ස්ථිති විද්‍යුත්ය
පහලට වැටෙන සිහින් ජල කඳක් අසලට ස්ථිති විද්‍යුත් ආරෝපිත එබනයිට් දණ්ඩක් රැගෙන ආවිට එම ජල කඳ දණ්ඩ දෙපසට ආකර්ෂණය වේ.එමගින් ජලයට විද්‍යුත් ස්වභාවයක් ඇතිබව සනාථ වේ.
2.විද්‍යුත් කෝෂ
තනුක H2SO4 තුලට Zn හා Cu කූරක් ගිල්වීමෙන් සාදන ලද සරල කෝෂයට හෝ වියළි කෝෂයට බාහිර පරිපථයක් මගින් බල්බයක් සවිකල විට විද්‍යුතයක් ජනනය වන නිසා කෝෂය සාදන ලද ද්‍රව්‍ය වලට විද්‍යුත් ස්වභාවයක් පවති.
3.කැතෝඩ කිරණ
ශක්තිමත් වීදුරු නලයක් දෙකෙලවරට ඉලෙක්ට්‍රෝඩ දෙකක් සවිකර මෙම ඉලෙක්ට්‍රෝඩ දෙකට බාහිර පරිපථයකින් අධික විභව අන්තරයක් යොදන ලදි.නලය තුළ ඇති වායුවේ පීඩනය ක්‍රමයෙන් අඩු කල විට කැතෝඩය අසල දිලිසුමක් ඇතිවන බව 1857 දී කෲක්ස් විසින් නිරීක්ෂණය කරන ලදි.වායුවේ පීඩනය ක්‍රමයෙන් අඩු කරන විට දිලිසුම කැතෝඩයේ සිට ඇනෝඩය දෙසට ගමන් කරන බවත් කැතෝඩය හා ඇනෝඩය අතර අඳුරු කොටසක් ඇති බවත් ඔහු විසින් අධ්‍යනය කරන ලදි.මේ අඳුරු පෙදෙස කෲක්ස් අඳුරු පෙදෙස ලෙස හදුන්වන ලදි. නලය තුළ පීඩනය 1Pa පමණ වන විට මෙම අඳුරු ප්‍රදේශය මෙම නළය පුරාම පැතිරෙන අතර කැතෝඩයේ සිට ඇනෝඩය දෙසට කිරණ කදම්භයක් විමෝචනය වන බවද කිරණ නළයේ වීදුරු බිත්තිය මත වැටී කොල පැහැති දිලිසුමක් ඇති කරන බව ද මෙසේ අඩු පීඩනයක් ඇති වායුවක් තුලින් විද්‍යුත් විසර්ජනය ඇති වීම නිසා වායු පදාර්ථයට විද්‍යුත් ස්වභාවයක් ඇති බව නිගමනය කල හැක.
කැතෝඩ කිරණ හා එවයේ ගුණ
1.කැතෝඩ කිරණ කැතෝඩය අසලින් ආරම්බ්භවී ඇනෝඩය පැත්තට ගමන් කරන කිරණ වර්ගයකි.
2.කැතෝඩ කිරණ සරල රේඛීය ලෙස ගමන් කරයි.
3.කතෝඩ කිරණ සෘණ ආරෝපිත අංශු වලින් සමන්විත වේ.
4.කැතෝඩ කිරණ ස්කන්ධයක් සහිත අංශු වලින් සමන්විත වේ.
5.කැතෝඩ කිරණ කතෝඩතලයට ලම්භකව නිකුත් වේ.
පරීක්ෂණ
කැතෝඩ කිරණ වල ගුණ පරික්ෂණාත්මකව අනාවරණය කිරීම
කැතෝඩ කිරණ කැතෝඩයෙන් නිකුත් වන කිරණ වර්ගයක් හා සරල රේඛ්යව ගමන් කරන කිරණවර්ගයක් බව පෙන්වීම.
මේ සදහා කැතෝඩයත් ඇනෝඩයත් අතර තියුණු දාර සහිත වස්තුවක් හෙවත් කුරුසයක් තබා ඇති කෲක්ස් නලයක් භාවිතා කරයි. නලයට සරල ධාරා අධිවිභවයක් ලබා දුන් විට ඇතිවන කැතෝඩ කිරණ නිසා ඇතිවන ඡායව ඇනෝඩය පැත්තේ ඡායව තිබීමෙන් කැතෝඩ කිරණ කැතෝඩයේ සිට ඇනෝඩය දක්වා ගමන් කරයි.සෑදෙන ඡායව තියුණු දාර සහිත ඡායවක් වීමෙන් කැතෝඩ කිරණ සරල රේ ඛ්යව ගමන් කරන බව නිගමනය කල හැක.
කැතෝඩ කිරණ වලට යාන්ත්‍රික ශක්තියක් අති කල හැකි බව පෙන්වීම.
(ස්කන්ධයක් හා ප්‍රවේගයක් ඇති අංශුවලින් සමන්විත බව)
මේ සදහා කැතෝඩයත් ඇනෝඩයත් අතර චලිත විය හැකි හබල් සකක් සවිකරන ලද කෲක්ස් නලයක් භාවිතා කර බාහිර පරිපථයකින් අධිවිභව අන්තරයක් ලබා දුන් විට ඇතිවන කැතෝඩ කිරණ නිසා හබල් සක භ්‍රමණය වීම නිසා කැතෝඩ කිරණ වලට යන්ත්‍රික ශක්තියක් ඇති කල හැක.මේ නිසා කැතෝඩ කිරණ වලට ගම්‍යතවක් ඇති කල හැක.එම නිසා කැතෝඩ කිරණ වලට ස්කන්ධයක් හා ප්‍රවේගයක් ඇත.එම නිසා අංශුමය ස්වභාවයක් ඇත.
කැතෝඩ කිරණ කැතෝඩයේ තලයට ලම්භකව නිකුත් වන බව.
කැතෝඩ කිරණ ඇතිවන කෲක්ස් නලයේ ඇති කල කැතෝඩය වෙනුවට අවතල කැතෝඩයක් භාවිතා කරන විට අභිසරී කිරණ කඳම්බයක් ලැබේ. උත්තල කැතෝඩයක් භාවිතා කල විට අපසරි කඳම්බයක් ලැබේ.එම නිසා කැතොඩ කිරණ කැතෝඩයට ලම්භකව නිකුත් වන බව නිගමනය කල හැක.
ඉහත සඳහන් ගුණ වලට අමතරව කැතෝඩ කිරණ වලට පහත සඳහන් ගුණද ඇත.
1.කැතෝඩ කිරණ වීදූරු නලයේ බිත්තිය මත පතිත වූ විට කොල පාටින් දිලිසුම් දක්නට ලැබේ.
2.පදාර්ථයක් මත කැතෝඩ කිරණ පතිත වූ විට තාපයක් නිපදවයි.
3.ඝණ මූලද්‍රවයක් මත කැතෝඩ කිරණ පතිත වූ විට X කිරණ නිපදවයි.
4.තිනී ලෝහ තහඩු මතට කැතෝඩ කිරණ පතිත වූ විට එය විනිවිද යා හැක.
5.කැතෝඩ කිරණ ආලෝකයේ වේගයෙන් 1/16 ක පමණ වේගයකින් ගමන් කරයි.
කැතෝඩ කිරණ නළයේ විවිධ ස්වරූප එදිනෙදා භාවිතා වන නොයෙක් විද්‍යුත් උපකරණ සඳහා යොදා ගෙන ඇත.
1.කැතෝඩ කිරණ දෝලනේක්ෂය
2.ප්‍රතිදීප්ත නළය
3.රූපවාහිනී පින්තූර නළය
4.ලේසරය
5.පරිඝණක මොනිටරය
