මූල්‍ය පද්ධතිය - හැදින්වීම
මූල්‍ය පද්ධතික් යනු
ආර්ථිකයක මූල්‍ය තීරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමේ නිරතව සිටින මූල්‍ය වෙළඳපොළ මූල්‍ය ආයතනල මූල්‍ය උපකරණ සහ මූල්‍ය යටිතල පහසුකම් යනාදියෙන් සමන්විත පද්ධතිය යි. මූල්‍ය පද්ධතිය තුළ සිදුවන වැදගත් කාර්යභාර්ය වන්නේ මූල්‍ය අතරමැදිකරණයයි. අරමුදල් අතිරික්තයක් ඇති ඒකක හා අරමුදල්වල හිඟයක් ඇති ඒකක සම්බන්ධ කෙරෙන යාන්ත්‍රණය මූල්‍ය අතරමැදිකරණය යි.
මූල්‍ය පද්ධතිය පහත සඳහන් කොටස් වලින් සමන්විත වේ
-මධ්‍යම බැංකුව
-මූල්‍ය යටිතල පහසුකම්
-මූල්‍ය උපකරණ
-මූල්‍ය ආයතන
-මූල්‍ය වෙළඳපොළ
-අනෙකුත් නියාමන අධිකාරි
මූල්‍ය වෙළඳපොළ
කෙටි කාලීන හා දිගු කාලීන මූල්‍ය වත්කම් මිළඳී ගැනීම සහ විකිණීම සිදු කෙරෙන ස්ථානය හෝ අවකාශය මූල්‍ය වෙළඳපොළයි. එනම්, අරමුදල් සැපයුම්කරුවන් හා අරමුදල් ඉල්ලුම්කරුවන් සම්බන්ධ කිරීම සඳහා පවත්නා සංවිධාන ක්‍රමයයි.
මූල්‍ය වෙළඳපොළ වර්ගීකරණය
මූල්‍ය වෙළඳපොළ විවිධ පදනම් යටතේ වර්ගීකරණය කළ හැක.
1. මූල්‍ය උපකරණවල කල් පිරීමේ කාලය අනුව
* මුදල් වෙළඳපොළ
* ප්‍රාග්ධන වෙළඳපොළ
2. මූල්‍ය උපකරණවල බිහි වීම අනුව
* ප්‍රාථමික වෙළඳපොළ
* ද්විතීයික වෙළඳපොළ
3. මූල්‍ය උපකරණ වල ස්භාවය අනුව
* ණය උපකරණ වෙළඳපොළ
* ප්‍රාග්ධන උපකරණ වෙළඳපොළ
4. මූල්‍ය උපකරණ වල බෙදා හැරීම අනුව
*ඒක්ෂණ හෝ තත් වෙළඳපොළ (ක්ෂණික බෙදා හැරීම)
* අනාගත වෙළඳපොළ (අනාගත බෙදා හැරීම)
5. වෙළඳපොළ සංවිධාත්මක ව්‍යුහය අනුව
* වෙන්දේසි වෙළඳපොළ
* කවුන්ටරය මගින් වූ වෙළඳපොළ
* අතරමැදි වෙළඳපොළ
මූල්‍ය වෙළඳපොළ සංයුතිය
ශ්‍රී ලංකාවේ මූල්‍ය වෙළඳපොළ ව්‍යුහය තුළ දක්නට ලැබෙන උප වෙළඳපොළ පහත පරිදි දැක්විය හැකිය.
මූල්‍ය වෙළඳපොළ
මුදල් වෙළඳපොළ
* අන්තර් බැංකු ඒක්ෂණ මුදල් වෙළඳපොළ
* දේශීය විදේශීය විනිමය වෙළඳපොළ
* වාණිජ පත්‍රිකා වෙළඳපොළ
* වාණිජ බැංකු කෙටි කාලීන ණය ගනුදෙනු වෙළඳපොළ
ප්‍රාග්ධන වෙළඳපොළ
* භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර වෙළඳපොළ
* සාංගමික බැඳුම්කර වෙළඳපොළ
* කොටස් වෙළඳපොළ
* වාණිජ බැංකු හා බලපත්‍රලාභී විශේෂිත බැංකු දිගු කාලීන ණය වෙළඳපොළ
* බැංකු නොවන මූල්‍ය ආයතන දිගු කාලීන ණය වෙළඳපොළ
* ඒකක භාර
