මොන්ටිසෝරි අම්මා
සම්පූර්ණ නම - මාරියා ටෙක්ලා ආර්ටමිසියා මොන්ටිසෝරි
උපත - 1870 අගෝස්තු 31 වැනිදා ඉතාලියේදී
මව - රෙනිල් දේ ස්ටෙපානි පියා- ඇලෙසැන්ද්‍රෝ මොන්ටිසෝරි
මාරියා ටෙක්ලා ආර්ටමිසියා මොන්ටිසෝරි උපන්නේ 1870 අගෝස්තු 3 වැනිදා ඉතාලියේදී. අවුරුදු 12 දී ඇගේ මාපියන් රෝමයේ පදිංචියට ගියේ මාරියාට යහපත් අනාගතයක් උදාකර දීම අරමුණු කරගෙනයි.
උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා 1893 දී රෝමයේ සැපිනොසා විශ්වවිද්‍යාලයට ඇතුළු වන ඇය 1896 දී ඉන් පිටවෙන්නේ ඉතාලියේ බිහිවූ ප්‍රථම වෛද්‍යවරිය ලෙස හා වෛද්‍ය විද්‍යාවට මෙන් ම ශල්‍ය විද්‍යාවට ආචාර්ය උපාධි ලබාගත් ප්‍රථම ඉතාලි ජාතික කාන්තාව ලෙසටයි.
ඒ වසරේදී ම ස්ත්‍රී සමානාත්මතාවය පිළිබඳ බර්ලිනයේ පවත්වන ලද අන්තර්ජාතික සමුළුව නියෝජනය කළ ඇය එහිදී ළමා මෙහෙකාරකම් පිළිබඳ ප්‍රශ්නය ස්ත්‍රීවාදී අදහස් අතරේ ඉදිරිපත් කිරීම ළමයින් කෙරෙහි ඇය තුළ තිබුණු ගැඹුරු සෙනෙහස මතුවීමක් ලෙස හැඳින්වෙනවා.
ඇය ළමා රෝග විශේෂඥවරියක සහ ළමා මනෝවිද්‍යාඥවරියක වූවාය. මුල් අවදියේදී මානසික ආබාධ සහිත දරුවන් සම්බන්ධයෙන් දැඩි අවධානයක්‌ යොමු කළ මාරියා රෝමයේ මානසික රෝහල් කරා ගොස්‌ එවැනි දරුවන් පිළිබඳව සොයා බැලුවේ ස්‌වේච්ඡාවෙනි. අනතුරුව ඔවුනට අධ්‍යාපනය ලබාදිය හැකි විශේෂ මාර්ග පිළිබඳව ඇය පර්යේෂණ පැවැත්වූවාය.
විසිවන සියවස ආරම්භ වූයේ මාරියා මොන්ටිසෝරි මැතිනියගේ ජීවිතය වෙනස්‌ මගකට යොමු කරමිනි. 1900 දී ඉතාලියෙහි ආරම්භ වූ (Medico Pedagogical Institute) කුඩා දරුවන්ගේ කියවීම් හා ලිවීම පිළිබඳව දැඩි අවධානයකින් කටයුතු කළ පාසලක්‌ හා සමාන විය. එහි ගුරුවරු ගුරුවරියන් 64 ක්‌ පුහුණුව ලබමින් සිටියහ. මාරියා මොන්ටිසෝරි එහි සම අධ්‍යක්‍ෂිකාවක ලෙස පත් කෙරිණි.
සාමාන්‍ය දරුවන්හට කුඩා අවධියේදී අධ්‍යාපනය ලබාදීමේ සාර්ථක ක්‍රම සහ විධි සොයා බලමින් නොයෙකුත් පර්යේෂණයන්හි නියෑලුණු ඇය මොන්ටිසෝරි අධ්‍යාපන ක්‍රමය ලොවට හඳුන්වා දුන්නාය. 1907 දී casa dei bambini නමින් children house හෙවත් අද අප දකිනා මොන්ටිසෝරිය ආරම්භ කළාය.
The Montessori Method නමින් 1912 වර්ෂයේදී ප්‍රකාශයට පත්වු සුවිශේෂී කෘතිය ලොව පුරා විවිධ භාෂාවන්ගෙන් මුද්‍රණය කෙරිණි. ලෝකය පුරා මොන්ටිසෝරි අධ්‍යාපන ක්‍රමය ව්‍යාප්ත කරන්නට එම ග්‍රන්ථය දැක්‌වූයේ මහත් දායකත්වයකි. ඇය ලියූ ග්‍රන්ථ අතුරින් අතිශයින්ම වැදගත්සේ සැලකෙන්නේද එයයි.
ඉතාලියෙහි පළමු "මොන්ටිසෝරිය" විවෘත වූයේ 1907 වසරේදීය. එහි ඉගෙන ගත්තේ ඉතා දුප්පත් දරුවන් පනස්‌ දෙනෙකි.
ඇමරිකාවේ ප්‍රථම මොන්ටිසෝරිය 1911 දී නිව්යෝර්ක්‌ හි ස්‌ථාපිත කෙරුණු අතර 1913 වන විට ඇමරිකාව තුළ තිබූ මොන්ටිසෝරි ප්‍රමාණය සියය ඉක්‌මවා තිබිණි.
මොන්ටිසෝරි මැතිණිය ආසියාවේ රටවල්වල ද සංචාරය කරමින් ළදරු අධ්‍යාපනය පිළිබඳව අගනා දේශන පැවැත්වූවාය. 1939 දී ඇය ඉන්දියාවට පැමිණියේ තම එකම පුතණුවන් වූ මාරියෝ සමගිනි. මාරියෝගේ පියා මොන්ටිසානෝ නම් වෛද්‍යවරයකු විය.
දෙවන ලෝක යුද්ධය පැවැති සමයේදී ලෝක සාමය පිළිබඳව ජාත්‍යන්තර වශයෙන් මැදිහත් වන්නට තරම් ඇය උත්සුක වූවාය. දරුවන්ගේ අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් සාමය අත්‍යාවශ්‍ය සාධකයක්‌ බව ඇය නිතර ප්‍රකාශ කළාය.
ජාතික හා අන්තර්ජාතික වශයෙන් අනේක වූ සම්මානයෙන් පුද ලද මාරියා මොන්ටිසෝරි මැතිණිය නොබෙල් සාම ත්‍යාග සඳහා ද නිර්දේශ කෙරිණි.
1952 වසරේ මැයි මස 06 දා මොළයෙහි හටගත් ලේ ගැලීමක්‌ හේතුවෙන් නෙදර්ලන්තයේ නෝර්ඩ්විජ් හිදී අභාවයට පත්වන විට මොන්ටිසෝරි මැතිණිය අසූ එක්‌ වැනි වියෙහි පසු වූවාය.
ශ්‍රී ලංකාවේ පෙරපාසල් අධ්‍යාපනය
මොන්ටිසෝරි මැතිනිය 1944 දී ලංකාවට ද පැමිණියාය. රාජ්‍ය අනුග්‍රහය යටතේ ඇය ලංකාවේ ගුරුවර ගුරුවරියන් හට ළදරු අධ්‍යාපනය පිළිබඳව දේශනමාලවක්‌ද පවත්වා ඇත.
මොන්ටිසෝරි ක්‍රමවේදයට ශ්‍රී ලංකා රාජ්‍ය ගෞරවය
ශ්‍රී ලංකා අධ්‍යාපන සේවය සහ රජය විසින් මාරියා මොන්ටිසොරි විසින් හඳුන්වා දුන් මෙම විශේෂිත අධ්‍යාපන ක්‍රමවේදය කිහිප විටක් ගෞරවයට පාත්‍ර කළ අතර වසර 2000දී මරියා මොන්ටිසෝරිගේ 130 වැනි ජන්ම ශත සංවත්සරය වෙනුවෙන් ශ්‍රී ලංකා තැපැල් දෙපාර්තමේන්තුව විසින් මුද්දරයක් නිකුත් කළේය.
