ජල මූලාශ්‍ර (Water Resources)
කාර්මික විද්‍යාල මඟින් පවත්වනු ලබන, ජාතික තාක්ෂණික සහතිකය (සිවිල් ඉංජිනේරු) හෙවත් NCT (civil) තුන් අවුරුදු අර්ධකාලීන පාඨමාලාව සඳහා මාර්ගෝපදේශ ලිපි පෙළ
විෂයය කේත අංකය : W&E
විෂයය : ජලය සහ පරිසරය (Water & Environment)
පරිච්ඡේද අංකය : W&E-03
මාතෘකාව : ජල මූලාශ්‍ර (Water Resources)
හැඳින්වීම
මිනිසා තම ජීවිතයේ වැදගත්ම අවශ්‍යතාවයක් ලෙස ජලය පරිභෝජනය කරයි. එබැවින් දෛනිකව තම විවිධ උවමනාවන් සඳහා ජලය භාවිතා කරයි. මේ සඳහා, දීර්ඝ කාලයක් ජලය ලබා ගැනීමට හැකිවන අයුරින්, ස්වභාවිකව ජලය ගබඩා වී ඇති ජල සංචිත “ජල මූලාශ්‍ර” (Water Resources) ලෙසින් හඳුන්වයි.
ජලය ලබාගත හැකි ජල මූලාශ්‍ර පහත සඳහන් අන්දමට ප්‍රධාන කොටස් 3 කි.
W&E -03-01 - වර්ෂාව (Rain)
W&E -03-02 - පොලොව මතුපිට ජල මූලාශ්‍ර (Surface Water Resources)
W&E -03-03 - භූගත ජල මූලාශ්‍ර (Ground water resources)
W&E -03-01 - වර්ෂාව (Rainfall)
මෙය ජල චක්‍රය හා සම්බන්ධව පවතී. (ජල චක්‍රය ආශ්‍රිත තොරතුරු සඳහා W&E -02 පරිච්ඡේදය කියවන්න)
වර්ෂාපතනය හටගන්නා ප්‍රධාන ආකාර 3 ක් ඇත.
- මෝසම් වර්ෂාපතනය (Monsoon Precipitation)
- වාසුළිමය වර්ෂාපතනය (Cyclonic Precipitation)
- සංවහන වර්ෂාපතනය (Convective Precipitation)
මෝසම් වර්ෂාව වනාහී දකුණු ආසියාවේ ආර්ථිකය සහ ජන ජීවිතය රඳා පවතින ප්‍රධානතම සාධකයකි. මුළු මහත් දකුණු ආසියාවේම වර්ෂාවෙන් 75%ක්ම පතිත වන්නේ මෝසම් සුළං ධාරා හේතුවෙනි. ශ්‍රී ලංකාව කුඩා දූපතක් වුවද ලංකාවේ මුළු භූමි ප්‍රදේශයෙන් තුනෙන් දෙකොටසකටත් වඩා වාර්ශිකව මිලිමීටර 1500කට වඩා වැඩි වර්ෂාපතනයක් පතිත වේ. ලංකාවේ අර්ධ ශුෂ්ක කලාපය හැරුනු කොට බොහෝ පෙදෙස් වලට වර්ෂාව හොඳ මට්ටමකින් ලැබේ.
වැසි ජලය එකතු කරගැනීමේ වාසි
- වඩාත් පිරිසිදු ලෙස ජලය එකතු කරගත හැකිනම්, නැවත පිරිසිදු කිරීමකින් තොරව ගබඩාකල ජලය බීමට සහ ආහාර පිසීමට පවා කෙලින්ම යොදාගත හැකිය.
- තරමක මූලික වියදමක් සහිත වූවත් නඩත්තු වියදම් ආදිය ඉතාම අඩු බැවින්, ජලය වෙනුවෙන් අමතර වියදමක් දැරීමට සිදු වන්නේ නැත.
- ජලය එක්රැස් කරගැන්මේ වාරිමාර්ග ක්‍රම ආදිය තනිවම ගෘහස්ථව ක්‍රියාත්මක කරගැනීමට අපහසුය. නමුත් වැසි ජලය එක්රැස් කරගැනීමේ ටැංකි නඩත්තුව, පිරිසිදු කිරීම ආදිය තනිවම කරගනෙ, නිවසකට අවැසි ජලය ලෙහෙසියෙන්ම සපයාගත හැකිය.
- නිවැරදි ක්‍රමවේද භාවිත කරන්නේ නම්, ජලයේ ගුණාත්මක බව අඩුවීමකින් තොරව, ජලය මාස 6ක කාලයක් වුවද සාර්ථකව ගබඩා කරගත හැකිය.
වැසි ජලය එකතු කරගැනීමේ ක්‍රම
වැසි ජලය එකතු කරගන්නට ක්‍රම රාශියක් ඇතත්, පොලොව මත ඉදිකරගන්නා "වැසි ජල ටැංකි" මඟින් වැසි ජලය එකතු කර, ගබඩාකරගැනීම බහුලව දක්නට ලැබේ. විශේෂයෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ වියලි කලාපයීය ප්‍රදේශ වලට වර්ෂාපතනය ඇතිවන කාලසීමා වලදී තබාගෙන තම පරිභෝජනය සඳහා භාවිතා කරයි. ගෘහස්ථ භාවිතයට යොදා ගන්නා විට, පහසුම ක්‍රමවේදය වන්නේ, නිවසේ වහලයට වැටෙන ජලය, වැසි ජල ටැංකි වලට එකතු කරගැනීමයි.
වෙනත් ක්‍රම යටතේ,
ඉන්දියාවේ රාජස්ථාන් ආදී වියලි පලාත්වලදී, ජලය භූගත ටැංකි වලට ගබඩා කර, පසුව ඒවා පොම්ප කරගනු ලැබේ.
ඇමරිකාවේ ඇතැම් ප්‍රාන්තවල, එකිනෙක යා කරගත් බැරල් පද්ධතියක් මාර්ගයෙන් එකතු කරගන්නා වැසි ජලය ගබඩා කර තබා, පසුකාලීනව භාවිතයට ගනී.
භූගතව විශාල ටැංකි ඉදිකරගැනීම, ලංකාවේදී නම් වියදම් අධික කාර්යයක් වේ. අපගේ රට තුලදී කුඩා කානුවක් කැපීමට හෝ, පස හාරන විට නිතැතින්ම ගස් වැල් වල මුල් හමු වේ. විශාල ජල ටැංකියක් පොලව යට තිබෙන කල්හී, වතුර දෙසට ඇදෙන මුල් නිසා ටැංකියට හානි පැමිණිය හැකිය. එසේම ජල ටැංකියේ කාන්දුවක් හෝ වෙනත් ආපදාවක් සිදු වුවහොත්, ජල ටැංකිය සිදුරු වී, ටැංකියේ ජලය අපවිත්‍ර වුවහොත්, එය හදුනාගැනීමට අපහසුය. එබැවින්, ජල ටැංකි පොලව මත ඉදිකිරීම ලංකාවේදී වඩාත් වාසිදායක වෙයි.
වැසි ජල ටැංකි නිර්මාණය කිරීම
මෙම වැසි ජල ටැංකිය තනාගන්නේ සිමෙන්ති වැලි මිශ්‍රණයකිනි. කුකුල් කූඩු තැනීමට යොදාගන්නා දැල් පාවිච්චි කොට, අච්චුවක් තබා දෙපැත්තේ බදාම මිශ්‍රණ ඇතිරීමෙන් වැසි ජල ටැංකිය නිම කරනු ලැබේ. සැකැස්මෙන් පැරණි වී බිස්සක් සේ වන ජල ටැංකිය, ප්‍රමාණයෙන් එයට වඩා විශාලය. සුවිසල් කල ගෙඩියක් මෙන් දිස්වන ජල ටැංකිය, එම හැඩය නිසාම විශාල ජල පරිමාවක් හානියකින් තොරව ගබඩා කිරීමේ ශක්‍යතාවයකින් යුක්තය.
මේ ආකාරයේ ලීටර 5000ක ධාරිතාවයක් ඇති ටැංකියකින් දිනකට ලීටර 50 ගණනේ දින සීයක් පමණ ජලය සපයාගන්නට හැකිය. ලීටර 50ක ජලය යනු, සාමාන්‍ය නිවසක බීමට සහ ගෙදර දොර ඉවුම් පිහුම් කටයුතු වලට යොදාගත හැකි ජල පරිමාවකි. ලීටර 50ක ජල පරිමාවකින් ගත හැකි වෙනත් ප්‍රයෝජන ද අපමණය. දින සියයක කාලයක් අඛන්ඩව ජලය සැපයිය හැකි බැවින්, මේ ලීටර 50ක ජලය භාවිත කොට, කුඩා එලවලු වගාවක් වුවද නඩත්තු කරගත හැකිය.
වැසි නිරන්තරයෙන් ලැබෙන්නේ නම්, නිතරම ටැංකිය පිරෙන බැවින්, එම රැස් කරන ජලය සාමාන්‍ය වර්ෂාපතන රටාව අනුව සලකා බලා, වැඩි වැඩියෙන් භාවිත කල හැකි වන්නේය. එනම්, වර්ශ ගණනාවක වර්ෂාපතන දත්ත අප සතුව තිබේ නම්, එම කාලසීමාවේ එක්රැස් කරගන්නා ජලය කොපමණ කාලයක් තබාගත යුතුදැයි පූර්ව නිගමන වලට පහසුවෙන්ම එළඹිය හැකිය. ඒ ඔස්සේ ගෘහස්ථ කටයුතු හා වගා කටයුතු වලට සාර්ථකව රැස් කරගත් වැසි ජලය කළමණාකරනය කරගත හැකි වන්නේය.
දියුනු වැසි ජල කළමණාකරන පද්ධති වලදී ලැබෙන වර්ෂාපතනය හා එහි රටාව අනුව, වැසි ජලය එක්රැස් කරගැනීම හා භාවිතය පිළිබද ගණිතමය සූත්‍ර පවා ඉදිරිපත් කොට තිබේ.
වැසි ජලය ගබඩා කිරීම හා පානය
නියඟ සාමය අවසන් වී වර්ෂාපතනය ලැබෙන කාලසීමා වලදී, මුල් දවස් කිහිපය තුලදී, වහලය මතට පතිත වන වර්ෂා ජලය එක්රැස් කිරීම නොකළ යුතුය. මක්නිසාදයත්, වියලි කාලගුණය තිබු කාල සීමාව තුල නොයෙකුත් ආකාරයෙන් වහලය අපිරිසිදු වී ඇති නිසාය. වැසි වැටීම ආරම්භ වී දින දෙක තුනක් යන තුරු, වහලය ජලයෙන් සේදී පිරිසිදු වීමට ඉඩ හරිය යුතුය.
තවද, වියලි දේශගුණික කාල සීමාවේදී පහල වායුගෝලය පවා දුවිලි සහ වෙනත් අංශුන්ගෙන් පිරී ඇති බැවින්, වර්ෂා ජලය ඒ හා මුසු වී භාවිතයට නුසුදුසු තත්ත්වයකට පත්වේ. එබැවින් වර්ෂාව ආරම්භ වී දින දෙක තුනකට පසුව වැසි ජලය එක්රැස් කිරීම ආරම්භය වඩාත් සුදුසු වේ.
එසේම වැසි ජලය එකතු කරන්නේ නම් මාස කිහිපයකට වතාවක් වත් වහලය පිරිසිදු කරගැනීමද වැදගත් කාර්යයකි. ජල ටැංකියද වසරකට වතාවක් වත් පිරිසිදු කර ගැනීම කල යුත්තකි.
පෙරනයක් භාවිතාකොට ඒ ඔස්සේ පෙරී එන වැසි ජලය ටැංකියට එකතු කරගත යුතුය. ටැංකිය පිරුන පසු සැපයුම විසන්දි කොට ටැංකිය හොදින් වසා තැබිය යුතුය. පහලින් කරාමයක් හරහා වතුර ගැනීමට හැකි ලෙස ටැංකිය තැබිය යුතු අතර, ඉහලින් හිරු එළිය සහ කුඩා සතුන් ඇතුල්වීම වැලැක්වීම සඳහා ටැංකියේ කට කොටස හොඳින් ආවරණය කරගත යුතුය. මෙසේ හිරු එළිය හෝ සතුන්ට ඇතුල් විය නොහැකි ජලය සාර්ථකව වැඩි කලක් ගබඩා කොට තබාගත හැක.
මෙසේ එකතු කරගත් වැසි ජලය, පානයට සුදුසුද නැද්ද යන බව තීරණය කිරීමට ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ සහතිකය සහ ලංකාවේදී නම් එස් එල් එස් (SLS) සහතිකය වැදගත් වේ. නිසි පරීක්ෂණ වලින් අනතුරුව මේ නිර්ණායක දෙකම අනුව ගබඩා කරගත් වැසිජලය පානයට සුදුසුද, නුසුදුසුද යන්න තීරණය කල යුතුය.
ජල මුලාශ්‍ර පාඩමේ තවත් කොටසකින් හමුවෙමු
ඔබට ජය හා සතුට
බුද්ධික ගුණසේකර