බටහිර සංගීතය - ලුහුඬු සටහන් - 2

4. තාල (Time) 
එක් විටදී එක් ස්වරය බැගින් පිලිවෙලින් ස්වර කිහිපයක් වැයීමෙන් තනුවක් (melody) බිහි වේ. මෙහිදී එක් එක් ස්වරය සඳහාවැය කෙරෙන කාලය මැනීමට භාවිතා වන මිනුම හඳුන්වන්නේ මාත්‍රාව (Beat) ලෙසින්ය.

මාත්‍රා රැසක් රිද්මයානුකූලව (Rhythmically) හෙවත් ලයානුසාරීව සැකසීමෙන් තාලයක් සෑදේ. මෙවැනි තාල රැසක් බටහිර සංගීතඥයෝ භාවිතා කරති. 

සංගීත ඛණ්ඩයක රිද්මය නිගමනය වන්නේ මෙම තාලය අනුවය.

5. Monophony (ඒකශබ්දිකතාව)

එක් ස්වරයකට පසු තවත් ස්වරයක් ලෙස ස්වර පෙළගැස්මෙන් ස්වර ඛණ්ඩයක් අපිට සාදාගත හැකිය. මෙය අපිට තනුවක් (melody) ලෙස හැඳින්විය හැක.

එක් කාල ප්‍රාන්තරයක් තුලදී ඉහත සඳහන් ආකාරයේ එක් තනුවක් පමණක් ගැයෙන හෝ  වැයෙන විට ඒ ආකාරය Monophony (ඒකශබ්දිකතාව) ලෙස හඳුන්වයි.

මෙම ක්‍රමය යටතේ තවත් තනුවක් වැයේ නම්, එය වැයෙන්නේ පළමු තනුවට පසුවයි. පැරණි බටහිර සංගීතය ඒකශබ්දික විය.

6. Polyphony (බහුශබ්දිකතාව)

එකම කාල ප්‍රාන්තරයක් තුලදී තනු 2ක් හෝ ඊට වැඩි ප්‍රමාණයක් ගැයෙන හෝ වැයෙන විට ඒ ආකාරය Polyphony (බහුශබ්දිකතාව) ලෙස හඳුන්වයි

මෙම තනු සෑහෙන පමණ එකිනෙකින් නිදහස්ව ගමන් කලද එම ස්වර අතර යම් ගැලපීමක්, එකඟතාවයක් (Harmony) තිබිය යුතුය. එසේ නැත්නම් එතන බිහිවන්නේ  කණට අමිහිරි ඝෝෂාවකි

Counterpoint (ප්‍රතිසංවාදය)

Polyphony ආකාරයට වාදනය වන තනු සමුහයකට Counterpoint (ප්‍රතිසංවාදය) යයි කියනු ලැබේ.  මෙය වරදවා වටහා ගත යුතු නැත.

Polyphony යනු සංගීතයේ එම ආකාරය හැඳින්වීමයි. Counterpoint යනු එම ආකාරයේ සෛද්ධාන්තික විමසුමයි.

සරල ලෙස පැහැදිලි කලොත්, Counterpoint (ප්‍රතිසංවාදය) යනු, රිද්මයෙන් සහ වර්ණයෙන් එකිනෙකට වෙනස් (ස්වාධීන) ස්වර ඛණ්ඩ කිහිපයක්, එකම කාල ප්‍රන්තරයකදී, ස්වර එකඟතාව (Harmony ) අනුව හෙවත් සුසරව එකිනෙකට සම්බන්ධ වී වාදනය හෝ ගායනය වීමයි.

7.Harmony (ස්වර එකඟතාව /සංවාදනය / සුසරතාව)

Polyphony ආකාරය ගන්නා ස්වර ඛණ්ඩ කිහිපයක එක විට වාදනය වන ස්වර අතර ඇතිවන එකඟතාවය Harmony (ස්වර එකඟතාව) ලෙසින් හඳුන්වයි.

මෙසේ වාදනය වන ස්වර ඛණ්ඩ වල විවිධාකාර චලනයන් දක්නට ලැබේ. ඒ අනුව වෙනස් වූ Harmony වර්ග ඇති වේ.  

1. Similar motion (සමරූපී චලනය) අනුව Similar harmony
2. Static motion (ස්ථිතික චලනය) අනුව Static harmony
3. Oblique motion (හරස් චලනය) අනුව Oblique harmony
4. Contrary motion (ප්‍රතිවිරුද්ධ චලනය) අනුව Contrary harmony
5. Parallel motion (සමාන්තර චලනය) අනුව Parallel harmony

(Polyphony, Counterpoint සහ Harmony යන සිද්ධාන්ත, වෙන්කළ නොහැකි ලෙස එකිනෙකට සම්බන්ධ වී ඇති බව සැලකිය යුතුය)

8. Intervals (ස්වර පරතර)

ස්වර 2 ක් අතර නාදයේ වෙනස Intervals (ස්වර පරතර) ලෙසින් හඳුන්වයි.

ස්වර 2 අතර ‘නාදමය දුර” මේ සිද්ධාන්තය අනුව නිර්ණය කල හැක.

එක් ස්වරයකට සාපේක්ෂව තවත් ස්වරයක් හඳුනාගැනීමට Intervals වැදගත් වේ.

Harmony සිද්ධාන්තය අනුව නිර්මාණකරණයේදී ද වැදගත් වේ.

Chords ගොඩනැගීමේදීද වැදගත් වේ.

Intervals සඳහා යොදා ගන්නා ස්වර අතර නාදමය දුර අනුව Intervals වර්ග කිහිපයකි.

1. Major Intervals (මහා පරතර)
2. Perfect Intervals (පූර්ණ පරතර)
3. Minor Intervals (සුළු පරතර)
4. Augmented Intervals (වැඩි පරතර)
5. Diminished Intervals (අඩු පරතර)
6. Compound Intervals (සංකීර්ණ පරතර)
7. Inverted Intervals (පෙරලූ පරතර)

9. Chords (ස්වර සංයෝජන)

Harmony සිද්ධාන්තය අනුව ස්වර කිහිපයක් සංයෝජනය වීමේදී Chords නිර්මාණය වේ.

Harmony සිද්ධාන්තය ගැන හදාරන විටද Chords දැනුම වැදගත් වේ.

Chord එකක් ගොඩනැගීමට අවම වශයෙන් ස්වර 3ක් තිබිය යුතුය.

සරලව ගොඩනැගෙන chords මෙන්ම ඉතා සංකීර්ණව ගොඩනැගෙන chords ද ඇත. 

සරල සංගීතයේ දී ගීතයක් ගායනයේදී chords බෙහෙවින්ම වැදගත් වේ.

chords වාදනය සඳහා

Piano, Box Guitar, Harpsichord . .වැනි සංගීත භාණ්ඩ ද නුතන Electronic Keyboards (ඉලෙක්ට්‍රොනික සර පුවරු) භාවිතයට ගත හැක